Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

Des Malédictions Romaines. Par Books-Nabonag, Habitant Catholique des Pays-bas. Un petit mal pour un grand bien. Volt. Epit. de Cost-Sancta. Bruxelles, chez les Marchands de Nouveautés. Février 1826. 8vo. 70 pag. 2 fr.

Onlangs werd te Brussel bovengemeld geestig stukje uitgegeven, hetwelk wij van genoegzaam belang oordeelen, dat het ook in de Noordelijke Provinciën des Rijks bekend worde. De Schrijver van hetzelve noemt zich een Katholijk, en schijnt wel tot de Napoleontische partij behoord te hebben; doch, thans in de Nederlanden wonende, is hij zeer ingenomen met het gematigd, wijs en goed bestuur, waaronder wij in ons Vaderland mogen leven. Hij tracht vooral zijne Katholijke medeburgers te overtuigen, dat zij voor de Godsdienst, welke zij belijden, geen gevaar of schade te vreezen hebben, en zich niet moeten laten vervaard maken, noch door de banvloeken en excommunicatiën van het Roomsche Hof, noch door de inblazingen der Ultramontaansche Geestelijkheid, die de Pauselijke Hierarchij weder ten troon zoeken te verheffen, en de gewetens in slaafsche boeijen kluisteren. Wij vinden in dit boekje (hetwelk wel voegt bij de Tablettes Romaines) eene zamenspraak tusschen den Schrijver en een' Inwoner van Brussel, welke laatste er doodbleek uitziet, en, naar de reden hiervan gevraagd zijnde, verhaalt, dat hij geëxcommuniceerd is geworden. De ander lacht hierom, en zoekt den beangsten gerust te stellen. Deze beschouwt de straf, hem opgelegd, als allerverschrikkelijkst; want een geëxcommuniceerde, hetzij mensch of beest, ligt onder den vloek. Tot staving hiervan, dat zelfs geen dier, hetwelk deze straf treft, leven kan, wordt een vrij kluchtig voorbeeld uit la Somme des Saints bij-

[p. 389]

gebragt. Er werden, namelijk, in een klooster eenige geldstukken vermist. Men zocht den dader te ontdekken; maar de pogingen hiertoe waren vruchteloos. De Opperste van het klooster (die een Heilige was) vond eindelijk een middel hiertoe uit. Men zou, namelijk, den dief, wie hij ook wezen mogt, excommuniceren. Uit de gevolgen hiervan zoude weldra blijken, wie de schuldige was. Maar, tot aller verwondering, bleef een ieder volmaakt wel. Ten laatste, echter, kwam het uit, wie de dief was. Eene Raaf! Dit arme beest begon zigtbaar te vermageren en te vervallen, weigerde het aangeboden voedsel, en verstoorde, door zijn gekras, de rust der heilige kloosterlingen; zoodat men al van voornemen was geweest, om het dier te dooden. Toen men nu den schuldigen ontdekt had, was de vraag, hoe met den dief te handelen. Men begreep, dat er onderscheid is tusschen de ziel van eene Raaf en die van eenen Monnik, als missende de eerste het liberum arbitrium; (hoewel, voor het overige, het verschil wel niet zoo heel groot mag zijn.) Er werd dan besloten, om het anathema op te heffen, en, dit geschied zijnde, kreeg het beest terstond deszelfs vrolijkheid terug.

De Schrijver spot hiermede, en zoekt den beangsten Brusselaar de dwaasheid te beduiden, om aan zulke sprookjes geloof te hechten. Na eene kleine woordenwisseling over het geschiedkundig gezag en het geloof aan wonderen, (welke echter wat los is) toont hij aan, dat, blijkens de ervaring, de door de Roomsche Kerk gebenedijde Landen en de slechtste en de ongelukkigste zijn, terwijl die, welke door geëxcommuniceerde Protestantsche ketters worden bewoond, over het geheel genomen, beter en welvarender zijn. Men zal zich herinneren, dat de geleerde c. villers, in zijn voortreffelijk werk, (welks vernieuwde lezing wij in onze dagen ernstig aanprijzen) Proeve over den geest en invloed der Kerkelijke Hervorming van luther, die zelfde vergelijking gemaakt heeft. De tegenstelling, welke in dit stukje voorkomt, is meer luimig, en gaat tot den tegenwoordigen tijd. De Schrijver eindigt dit zijn betoog met den uitroep: ‘Ge-

[p. 390]

lukkig het Land, waarin de zegeningen nationaal zijn en de vloekspraken slechts van buiten komen!’ - De te voren over zijne excommunicatie zoo beangste man, door deze daadzaken tot andere gedachten gekomen, betuigt hierop, dat hij een Protestant wil worden; doch de ander ontraadt hem dit, want hij kan, zonder aan het Pauselijk gezag zich slaafs te onderwerpen, wel een Roomschkatholijk blijven. Dit komt ons echter bezwaarlijk voor: Katholijk, ja; maar Roomschkatholijk zal moeijelijk zijn. Ten betooge, dat men zeer wel bij de Kerkleer blijven kan, zonder in alles zulk een hoog gezag aan Romes Opperbisschop toe te kennen, beroept zich de Schrijver op de voorbeelden van hen, die de regten der Gallikaansche Kerk tegen den Pauselijken Stoel hebben gehandhaafd. - Het veiligst is, om zich niet te storen aan hetgeen zulke Ultramontaansche Geestelijken zich aanmatigen, en zich te zegenen, dat men woont in een zoo gelukkig Land, als het Rijk der Nederlanden is, waarin door wijze instellingen de voortduring van het goede, hetwelk men daar thans geniet, ook voor de toekomst wordt verzekerd. - Het gesprek krijgt hierop eene andere wending, en loopt verder over het onlangs opgerigte Collegium Philosophicum, welks stichting en als zeer regtmatig en als ongemeen heilzaam door den Schrijver wordt verdedigd, dewijl de wetenschappen, daarin onderwezen, niet tot de eigenlijke Theologische behooren, en deze inrigting meest geschikt is, om bekwamer Godgeleerden en Predikers te vormen, dan de Leuvensche, Italiaansche en Spaansche Monniken zijn. Dit alles wordt besloten met eene vernuftige voorstelling van zulk een' Vorst, die verdient le meilleur des Rois genaamd te worden, welke titel de Schrijver erkent, dat aan onzen uitmuntenden Koning met regt toekomt.

Wij kunnen niet ontveinzen, dit geestig stukje, over het geheel genomen, met genoegen gelezen te hebben. Menige trek van domheid, waarover men lagchen, en van boosheid, waarover men zich bedroeven moet, wordt in hetzelve scherp genoeg ten toon gesteld. Mogten alle on-

[p. 391]

ze landgenooten, tot welke godsdienstige gezindte zij ook behooren, beseffen, hoe groot de voorregten zijn, die wij in ons Vaderland genieten, dat ieder naar de overtuiging van zijn verstand en het gevoel van zijn hart God kan dienen, gelijk hij meent verpligt te wezen; dat elk erkend Kerkgenootschap bij deszelfs regten wordt gehandhaafd! Mogten onze Katholijke medebroeders inzonderheid waarderen de goede zorg van eenen Protestantschen Koning, die, zonder zich in te laten met de Leer der Kerk, waartoe zij behooren, wat in zijn vermogen is zoekt toe tebrengen, om te beletten, dat geene zulke ellendige voorwerpen de Leeraars en Leidslieden der Gemeente worden, als velen van die Missionarissen zijn, die door hunne zotternijen de heilige Godsdienst aan bespotting blootstellen, gelijk wij vóór eenigen tijd hiervan nog een staaltje lazen in de Allgemeine Kirchenzeitung: Een Missionaris, in Frankrijk, over de Protestanten sprekende, zeide: ‘Het is niet te ontkennen, dat zij grootendeels geschikte en brave menschen zijn. Maar, van waar komt dit? De reden hiervan is, omdat zij niet, gelijk wij Katholijken, zijn blootgesteld aan de verzoekingen des Duivels, dewijl die weet, dat zij allen toch van zelf in zijne handen vallen zullen.’