Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

De Fakkel, of Bijdragen tot de kennis van het ware, schoone en goede, verzameld door J.P. Sprenger van Eyk, Predikant te Rotterdam. Te Rotterdam, bij Mensing en van Westreenen. 1825. In gr. 8vo. 368 Bl. f 3-60.

Bij de voortdurende pogingen van het bijgeloof en de dweepzucht zitten de vrienden en voorstanders van wezenlijke en heilzame verlichting geenszins stil. Het zijn geene tegenschristen, die hier veel kunnen werken; het zijn alleen bedaarde pogingen van brave en verlichte mannen, om het licht te bewaren en uit te breiden, van welke wij ons veel, ja alles durven beloven. Laten dan de boozen maar voortgaan tot erger; die het goede wil, en daarvoor vatbaar is, komt toch altijd tot het licht. Dit is alles, wat men verlangen kan; want de echte vijand van het licht was altijd en blijft voor menschelijke poging onverbeterlijk. Men geve hem over aan zijn lot.

Uit dit oogpunt beschouwd, is ons deze Fakkel een verblijdend verschijnsel. Het werk kan van langen adem zijn; bij goeden bijval, waaraan men naauwelijks kan twijfelen, wordt het jaarlijks met een gelijksoortig deel voortgezet. Dit deel geeft reeds veel, en beloost nog meer; want het kan niet missen, of onderscheidene letterkundigen zullen gaarne den waardigen verzamelaar in de gelegenheid stellen, zijne Fakkel te verrijken met menige voorlezing, die anders, na het gebruik in eenen meer beperkten kring, doorgaans voor het verder publiek verloren is, en spoedig verge-

[p. 274]

ten wordt. De opname in eenigen bundel of Mengelwerk hou den wij altijd meer verkieslijk, dan eene afzonderlijke uitga ve; want zoodanige kleine stukjes worden in de groote boekverzamelingen al ligt over het hoofd gezien. Hier nu is voor alles ruimte, daar het werk onderscheidene rubrieken heeft, en, bij eenen maar wat ruimen voorraad, waarborgt ons de kieschheid van den achtingwaardigen van eyk, dat zijne keuze zoodanig wezen zal, dat geen man van smaak zich over het plaatsen van zijne lettervrucht in deze verzameling zal behoeven te schamen. Van zichzelven heeft de verzamelaar hier reeds veel gegeven. De onderscheidene rubrieken zijn: 1) Geschiedkunde. Wij ontvangen hier eene vertaling van het betoog van justi, dat de ahasueros in het boek Esther de xerxes der ongewijde Geschiedenis is. 2) Godsdienst en Zedekunde. Hier vinden wij: opmerkingen der wijsheid van paulus bonnet; behelzende waarlijk uitmuntende kernspreuken uit 's mans, thans misschien te zeer vergetene, geschriften. Een kort vertoog over ons onderling verkeer in de wereld. Beide deze stukken hebben wij aan van eyk te danken. Voorts eene redevoering van den Eerw. n. messchaert, tot onderzoek, of er aan de Volksverlichting eenige grenzen moeten gegeven worden, en welke? Waar en fraai. 3) Zielkunde: over het Geheugen, wederom door van eyk, en over de sterkte van geest, door g. van reyn. 4) Karakterkunde: over het Karakter van johan van oldenbarnevelt, door f.s. 's Mans onschuld wordt hier met bedaardheid en op eene waardige wijze verdedigd; terwijl echter geene poging wordt aangewend, om den braven en grooten man van ieder gebrek vrij te pleiten. Dit stuk was reeds in de wereld, volgens de voorrede, eer men over 's mans karakter en schuld in deze dagen weder op nieuw het zwaard trok. 5) Taalkunde: wederom van van eyk een onderhoudend iets, over het zinrijke en waardige van vele oudvaderlandsche Spreekwoorden. 6) Fraaije Kunsten: over den invloed en uitwerking der Dicht-, Schilder- en Toonkunst in het algemeen, en het nut voor haren beoefenaar, door j. van harderwijk, rz.; - over het nut van de beoefening der Grieksche Beelden voor den jongen Kunstenaar, door a. van der hoop; - over de waarde van het beroep des beeldenden Kunstenaars, door g. de meijer; - Proeve over de Toonkunst der Ouden, door a.v. 7) Landelijk Schoon: uittreksel, door den verzamelaar, van zijne

[p. 275]

aanteekeningen op eene wandeling door het Rijndal. 8) Eindelijk, Dichtstukken: het Graf, naar het Engelsch. Aan dit stuk besteedde de Eerw. van eyk veel moeite; eene woordelijke en getrouwe vertaling van eenen onbekenden werkte hij om, liet het overtollige weg, enz.: deze arbeid aan het nu nog uitvoerige stuk komt ons voor welgelukt te zijn; - Tafereel van den togt naar en den strijd in Vlaanderen, door maurits van nassau, in den jare 1600, door j. van harderwijk, rz.; - de genoveva van Braband, door r.h. van someren; - bij de oprigting van het Genootschap tot zedelijke verbetering der Gevangenen, door van eyk; - ten slotte: Zucht naar Voleindiging; - Wiegezang voor mijn Zoontje, - en aan eene jeugdige Vriendin; allen door c. ten hoedt.

Wij zijn alle de schrijvers, in het bijzonder den verzamelaar, dank verschuldigd. Wanneer bekomen onze Letteroefeningen eens genoegzame ruimte, om iets meer te zeggen van verzamelingen, waarin zoo veel schoons en goeds is! Bij de eerste verschijning van deze Fakkel wilden wij echter den aard van dit werk ten minste eenigermate aanwijzen. Doch wie weet, of ons bij eenen volgenden jaargang nog wel zoo veel plaats overschiet! Immers indien de drukpers het ons, even als nu, zoo moeijelijk maakt haar bij te houden. De Fakkel intusschen heeft allezins aanspraak op eene gunstige aanmelding, en zal, vertróuwen wij, een toereikend publiek vinden.