Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

Over de zedelijke verbetering der Misdadigers. Uit het Hoogduitsch van F.W. van Hoven, Koninkl. Beijersch Opper-Medicinaalraad. Met eenige Aanmerkingen van den Vertaler, en een Naschrift van Mr. H.W. Tijdeman,

[p. 182]

Prof. Juris aan de Untversiteit te Leiden, enz. Te Haarlem, bij de Wed. A. Loosjes, Pz. 1824. In gr. 8vo. 177 Bl. f 1-50.

Het is vreemd, dat dit lezenswaardig boekje, waarvan een onzer beroemde Hoogleeraren de uitgave bezorgde, ons zoo laat ter hand kwam; te meer, daar de oprigting van het Genootschap ter zedelijke verbetering der Gevangenen er van zelve de aandacht op moest doen vestigen. Het vereischt geene verontschuldiging, dat de schrijver Geneesheer is; want deze heeft, zoo wel als de Geestelijke, wel de meeste gelegenheid, om het inwendig bestaan der menschen te leeren kennen, daar hij ook niet zelden de zielen en négligé, en buiten slaat tot veinzen, kan zien.

De lezenswaardige inleiding geest het doel des schrijvers op; eene aanwijzing namelijk, hoe ook de straffen, die op de overtreding der wetten gesteld zijn, bevorderingsmiddelen der zedelijkheid worden kunnen, niet alleen voor het volk, maar ook voor de misdadigers zelve. Het eerste deel handelt dan over het doel der criminele straffen in het algemeen; het tweede, over die straffen, als middelen ter verbetering in het bijzonder, en dit loopt in drie hoofdstukken af: over de strafwetten zelve, de toepassing der straffen, en de voltrekking der straffen. De kundige vertaler, bij den Hoogl. tijdeman bekend, heeft het werkje met eene en andere Aanteekening verrijkt, waarin hij dan ook nu of dan den schrijver te regt wijst. Een Naschrift van tijdeman geeft aan het boekje goeden lof, met aanwijzing, waarin het zijn Hooggel. minder, maar ook, waarin het hem vooral bevalt. Dit laatste is in het bijzonder het geval ten aanzien van het afschaffen der doodstraf en het wenschelijke der Jury. De Bijvoegsels zijn: een verslag van den Regtsgeleerde dumont te Geneve, uit naam eener Commissie over het op- en inrigten eener nieuwe Strafgevangenis, waarbij eenige Aanteekeningen van onzen Hoogleeraar; terwijl alles besloten wordt met het opnemen van een stukje, over de zedelijke verbetering der Misdadigers, uit het Mengelwerk van de Leidsche Courant van 1 Maart 1824.

Wij meenen, dat allen, die in het gewigtig onderwerp belang stellen, (en wie doet dit niet?) Prof. tijdeman dank verschuldigd zijn voor de verzorging van dit belangrijk gelchrift in onze Nederlandsche taal, en voor hetgeen hij er

[p. 183]

heeft bijgevoegd. - Volkomen zijn wij het met den schrijver eens, dat vooralsnog de uitgaven waarschijnlijk te groot zouden zijn, om bij iederen Staat de herschepping der tuchthuizen in opvoedingsgestichten voor de misdadigers te mogen verwachten; dat men inmiddels, tot zoo lang, slechts doelmatig zoo veel moet doen als men kan, en dat hiertoe voornamelijk in aanmerking komt, dat men inmiddels zorge, de misdaden, zoo veel mogelijk, voor te komen, hetwelk alleen het uitwerksel kan zijn van eene goede volksopvoeding. ‘En’ (helaas! wij vreezen, het is waar) ‘het moet,’ zegt hij ‘met de opvoeding der jeugd slecht gesteld zijn, waar zich geene betere vruchten voordoen, dan de tegenwoordige oplevert.’ Wij zijn geenszins blind voor de groote verbeteringen, welke wij te dezen, vooral onder ons, in onzen leeftijd mogten zien; maar erkennen echter, met den schrijver, te vreezen, dat het emollit mores nec sinit esse feros van het didicisse fideliter artes bij ver of na niet zóó nog, als een gevolg dezer verbeteringen, in het oog valt, als wij dat zouden wenschen. ‘De veelwetende jeugd heeft een zelfwaan verkregen, dien men nimmer nog in zulk eenen graad bespeurde, en een' zoo aanmatigenden en beslissenden toon aangenomen, die een verstandig mensch onverdragelijk is.’ En als dan deze aanmatiging, bij niet weinige jonge lieden, ‘met eenen graad van onzedelijkheid gepaard gaat.’....; maar wij willen den schrijver niet verder afschrijven, om niet den schijn te hebben, alsof wij het hielden met zekere welbekende Ridders van den Domper, die wij verfoeijen. Hier, intusschen, trok de schrijver, die ook geenszins de goede zijde der tegenwoordige opvoeding over het hoofd ziet, bijzonder onze aandacht. Wij bevelen het vooral ter behartiging ook van opvoederessen van dat geslacht aan, ‘hetwelk zich vormen moet tot huisselijkheid, tot eene waardige echtgenoote, eene deugdzame moeder, tot eene verstandige, spaarzame en ter besturing eens gezins bekwame huisvrouw. Maar hoe kan zij dat, wanneer zij den snel voorbijvliegenden tijd harer opvoeding besteedt aan oefeningen, die voor het andere geslacht bestemd zijn?’ enz. enz.

De schrijver en wij zijn de eersten en éénigen niet, die hierop wenken; maar quod numquam satis discitur, numquam satis dicitur. Tantum, voor ditmaal evenwel.