Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

De vorming der Jeugd, door openlijke en vergelijkende beloomingen on straffen met eer en schande, getoetst aan de grondbeginselen van menschelijke vorming, en in vergelijking gebragt met eene meer redelljke wijze, gestaafd door meerjarige beoefening van vele Onderwijzers, Eene theoretischpraktische Verhandeling voor School- en Huis-opvoeding. Door M.W.C.A. Visser, Lid en Secretaris van de Provinciale Kommissie van Onderwijs in Vriesland. Te Amsterdam, bij P. Meijer Warnars. 1824. In gr. 8vo. XIV en 328 Bl. f 3-:

De titel is ons niet regt duidelijk nog, en veel in des Schrijvers redenering kwam ons duister, vooral kwam ons dezelve niet altijd consequent voor. Bijzonder geven wij in bedenking, of hem wel genoeg voor den geest bleef, wat hij, bl. 18, schreef: Het verdiepen in theoriën heeft menigmalen den menschelijken geest teruggchouden van de beoefening van datgene, wat waar en goed was. Hoe veel loutere theorie behelst echter dit boek! Dat is vooral van het eerste gedeelte waar. Maar nog meer hechten wij op het terstond volgende: Veel, ik mag zeggen alles, hangt af van de wijze, waarop het beschouwde in beoefening wordt gebragt. Dat visser dit eens toepasse op alles, wat hij geschreven heeft over de opwekking van het eer- en schand-gevoel, op welk punt de Recensent anders, over het geheel, eensdenkend met hem is! Eene meer verkieslijke wijze van vorming en ontwikkeling voor de Scholen behandelende, draagt visser eenige algemeene grondstellingen (tien in getal) voor, en op dezelve bouwt hij zes regelen, en daarop vier middelen, om die regelen in werking te brengen. Recensent, die ook tot de Scholen in werkzame betrekking stond sedert genoegzamen tijd, om hier zich bevoegd tot oordeelen te achten, vindt dit te weinig, en te onvoldoende voor veelsoortige gevallen, vooral in talrijke Scholen. De geschiedenis der invoering

[p. 143]

van de door visser geprezene wijze van opvoeding, en het vierde Hoofdstuk, behelzende bijzondere voorvallen en derzelver behandeling, gedachten en gevoelens der Onderwijzers over de door hen genomene proeve, uittreksels uit zijne eigene verslagen aan het Gouvernement, gedachten, opmerkingen en middelen van de Onderwijzers zelven, die de opvoedkundige proeve namen, bevat zeer veel belangrijks, zoo wel als, laatstelijk, de beantwoording eeniger bedenkingen. Ja, het geheele werk is waardig, dat zelfdenkende Schoolonderwijzers het lezen en overpeinzen. Maar, het is te duur, omdat het ook te groot is. De lezing is ook niet behagelijk. Het ziet er zelfs met taal en stijl niet altijd goed uit; de laatste is vaak zeer stroef. Dit spijt ons van het werk eens Schoolopzieners, die zoo veel naam heeft, en dat aan Z.E. falck is opgedragen. En dan nog iets: de betoogtrant is, om dit te wezen, menigmalen te stellig. Wij hebben geene plaats, om het een en ander aan te toonen, en van de, echter bestaande, belangrijkheid dezes boeks stalen te geven.