Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

[p. 744]

De Fransche barbier.

Ja, zeide ik, in den spiegel ziende, het is van daag wel mijn dag; en die verwenschte barbier komt nog niet! Konde ik mijzelv' dien dienst maar bewijzen! Maar ik weet met het scheermes om te gaan, als een soldaat van het Trocadére met den degen. Hagelsche barbier! Waarom ben ik ook zoo onhandig?

Opdat elk leve, Mijnheer! zeide, binnentredende, de half periodieke kunstenaar, wien ik drie- of viermaal 's weeks de zorge aanbeveel, om mijne kin, met derzelver toebehooren, van eene zekere, half plantaardige, half dierlijke, overtolligheid te bevrijden; - hoe zoudt gij er mede staan, zoo alle uwe klanten zichzelven het noodige wisten aan te schaffen?

Dit antwoord trof en deed mij verstommen. Ik deed mijne das af, en gaf mijn hoofd ten beste.

Ik weet niet, of mijn lezer dezelfde aanmerking gemaakt heeft als ik, en of hij, in hetgeen ik zeggen wilde, de verdienste der juistheid en het frissche der nieuwheid zal vinden. Maar, eenmaal den halsboord omgeslagen en den scheerdoek omgedaan zijnde, en het hoofd een weinig achterover gebogen, komt het mij voor, dat gij ophoudt uw eigen meester te zijn; gij zijt in de magt van den man; gij wordt een Heloot, een slaaf, waarmede men leven en handeien kan naar welgevallen. Is hij een babbelaar, gij durft hem niet in de rede vallen; een leugenaar, - gij kunt hem niet tegenspreken; een lomperd, - pas op, u niet te beklagen! eene beweging van het hoofd zou u het leven kosten; eene kleine vertrekking ware eene wond: 't is het gebied du bon plaisir (der willekeur) in volle zuiverheid, het absolutismus in alle mogelijke wijzigingen en omstandigheden. Gelukkig, dat zulk eene zitting niet lang duurt; het is een blik op Madrid, een reukje van Konstantinopel, een geurtje van Parijs!

Mijn barbier heeft bovendien het ongeluk van een geleerde te zijn. En nog meer, hij is geheel doordrongen van de waardigheid van zijn beroep. Bij de trotschheid van een' schoolvos voegt hij de ligtgeraaktheid van een' matroos. Ook laat ik hem, zonder nog van bovengenoemde gewigtige reden te spreken, altijd de eer der alleenspraak.

Hum! zeide hij, een oog vol genoegen op zijn werktuig slaande: de eeuw gaat voor uit; er zijn geene slechte scheer-

[p. 745]

messen meer; voor mij, ik wensch er geen beter. (Ondertusschen voelde ik langs mijne wang ik weet niet welke gewaarwording, niet ongelijk aan die, welke op mijn gehoor wordt te weeg gebragt door den strijkstok en de snaren van daubigny's viool.)

Er zijn, zeide hij, het gesprek voortzettende, barbiers van eene ondragelijke langwijl gheid, zoo als die, van welken martialis zeide, dat,

Terwijl hij schoor aan d' eenen kant,
De baard aan de andre zij' weêr groeide.

Oudtijds, Mijnheer, waren de barbiers Chirurgijns; maar toen de wetenschappen zich vervolkomenden, werden de verdeelingen meer; men onderscheidde wel naauwkeurig Tandmeesters, Wondheelers, Oogmeesters en Baardscheerders, - bedrijven, alle even vereerend, maar die, door een enkel mensch geoefend, de mate van zijnen tijd en den omvang van zijn vernuft verre te buiten zouden zijn gegaan.

Voordezen hadden wij het oor der Koningen: de geschiedenis telt verscheidene mijner kunstgenooten onder de Ministers, zoo als pierre de la brosse, vertrouweling van philippus den stouten, beschuldiger van maria van braband, vergiftiger van den Dauphin, naderhand gedurende veertig dagen op het rad ten toon gesteld; benevens olivier, vertrouweling en gevolmagtigde van lodewijk XI. Gij ziet, Mijnheer, dat men in dien tijd, heel burgerlijk, de voorkeur gaf aan een' ellendigen baardscheerder boven edelen, met wie men vrijelijk den gek kon scheren. Dionysius, de dwingeland, deed ons de eer aan van ons niet te gebruiken; hij vreesde, dat een scheermes in onze handen een wapen der Vrijheid zou worden; daarom schoor hij zich zelf met gloeijende notendoppen. Dit mistrouwen van een' tiran strekt tot eere van de gansche broederschap.

Wil ik, Mijnheer, u eens iets zeer belangrijks openbaren? Namelijk, dat de vader van virgilius geen barbier gebruikte; want hij zegt wel uitdrukkelijk in de eerste Ecloga:

Tondenti barba cadebat.

Voor zoo verre gij hieronder maar verstaat mihi memet, en vervolgens in aanmerking neemt, dat er tonsori zou gestaan hebben, zoo er iemand van het bedrijf bedoeld ware, en ein-

[p. 746]

delijk over dit onderwerp de brochure leest van Mijnheer den Professor aan de Hoogeschool te Gent, zullen er zich slechts weinig zwarigheden tegen deze waarheid bij u blijven opdoen.

Wij hebben geestige lieden in ons vak gehad, al was het maar de vernuftige figaro, wanneer castil-blaze hem slechts niet doet spreken.

Desgelijks wordt onze zedelijke meerderheid gestaafd door eene menigte van spreekwijzen, die populair geworden zijn. Wat beteekenen, bij voorbeeld, de uitdrukkingen: eene stad razéren - snedig zijn - met iemand den gek scheren - hem inzeepen? Uit wat Woordenboek zijn dezelve genomen? Van welke kunst, dan de onze, zijn ze ontleend? Uwe schranderheid zal mij wel ontslaan van het bewijs verder uit te breiden.

Ook is het bewezen, dat, van alle menschelijke uitwassen, de baard buiten tegenspraak de eerbiedwekkendste is. Doch ons komt het regt toe, om deszelfs voortgang te besturen, of, zoo gij wilt, te stuiten; het is eene soort van vrijdom om te hakken, en wij zijn voor den baard, wat de Heeren Agenten van de Bank voor de nationale bosschen zijn.

Gij ziet, voer hij voort, zijne geleerdheid en welsprekendheid verdubbelende, dat ons alleen het regt is afgestaan, om een' aanflag te wagen tegen het respectabelste, wat er op aarde of in den (Heidenschen) hemel bestaat. Wat toch is het teeken van manbaarheid, van waardigheid, van goddelijkheid? Lees Atala, de Iliade, enz. Wat kenmerkt, van onheugelijke tijden, vader aubry, jupiter, enz.? De lange, meer of min verzilverde en golvende baard, die hun tot op den buik hangt.

Doch staatkundige en zedelijke denkbeelden daargelaten, zoo is de baard ook niet vreemd aan de poëtische inblazingen. Ik zal meer zeggen: men vindt dien weder in de beide stelsels, die thans de Letterkundigen verdeelen; men pleit voor of tegen de eenheid van plaats, van tijd, van belang. De een wil, wat de ander verbiedt; deze vordert waarheid, die het ideale. Maar ziehier den band der beide leerstellingen: sla open wien gij wilt, virgilius of ossian, gij vindt zoo wel den baard van priamus als den baard van fingal.

Ik had, zeide bij met een grappig zelfgevoel, nog een aantal gedachten te ontwikkelen; maar mijne operatie is geeindigd. Gij zoudt mij in den baard kunnen varen; maar

[p. 747]

het is u thans onmogelijk, in uwen baard te lagchen; en dus zullen wij het overige uitstellen tot uwen volgenden scheerdag.