Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

[p. 740]

Anastasia.
Eene ware Kloostergeschiedenis.

Op den weg van Sheffield naar Leeds ziet de reiziger een fraai gebouw op een' naburigen heuvel, hetwelk hem reeds op eenigen afstand als begroet. De met klimop bekleede torens, en de breede stroom, waarin dezelve wederkaatsen, leveren eene schoone landschapschilderij. Maar niet alleen de ligging des gebouws is het, die den blik des wandelaars boeit. Het werd de toevlugt van eenige Benedictijner-nonnen, die, tijdens de Omwenteling, Frankrijk ontvloden. Zij hadden geene betere keuze kunnen doen. De eenzaamheid van het oord en de omstreken van het gebouw geven aan het landschap eene zoo onbeschrijfbare uitdrukking van stilte en rust, dat elk aardsch gevoel, elke onheilige hartstogt bij den bezoeker tot zwijgen wordt gebragt. Achter het gebouw rijst statiglijk een digt woud op, en op eenigen afstand verheft zich de nederige kerktoren des naasten dorps uit het geboomte. Ik betrad het kerkhof. Te midden van het lange welige gras zag ik, nevens de eenvoudige grafsteenen der dorpelingen, de meer grootsche marmeren gedenkteekens der kleine katholieke gemeente. Derzelver regelmatigheid, het kruis op den top, de rosmarijn en de veldroos, waarmede zij omgeven zijn, vormen een fraai contrast met de omringende voorwerpen, en zetten aan het geheel een ongemeen schilderachtig voorkomen bij. Te midden van de doorgaans eenzelvige opschriften, trof mij het navolgende:

ANASTASIA,

zuster van de orde der benedictijnen,

21 jaren oud,

nieuwelinge 1813,

deed de gelofte 1814,

stierf 1815.

Terwijl ik op het graf eener zoo jeugdige kloosterlinge staarde, en in gissingen over hare geschiedenis en haar ongeluk mij verloor, zag ik een' man, die, zwaarmoedig en peinzend, op hetzelfde voorwerp zijne oogen scheen te rigten. Ik naderde hem, en ontving van hem het volgend verhaal, hetwelk ik thans zonder bedenken openbaar maak, daar de in hetzelve betrokkene personen niet meer in leven zijn.

[p. 741]

‘Toen het Engelsche leger, in den krijg op het Schiereiland, bij Lissabon gelegerd was, bezochten twee Officieren het klooster van St. Clara, waarin te dier tijd twee schoone zusters huisden, welke men door schandelijk bedrog verleid had tot het doen eener gelofte, die haar ellendig maakte. Hare welbekende geschiedenis trok de aandacht en belangstelling dier beide jonge mannen tot zich, en de schoonheid der zusteren wekte een teederder, maar min zuiver gevoel in hunne borst. Men vond middel, om elkander een- en andermaal te zien, en eindelijk deden de Officieren aan de ongelukkige slagtoffers den onbezonnen voorslag, haar naar Engeland weg te voeren, en daar zich met haar in den echt te verbinden. De jammerlijke staat des lands, zoo wel als haar eigen wanhopige toestand, deden het aanzoek gelukken. De Overste P. en zijn vriend T. waren beiden van eene aanzienlijke familie en rijk, en de arme zusters, constanze en ines, hielden hen voor mannen van eer. Weldra was het plan beraamd, dat de broeder van den Overste, die een zeilreê oorlogsschip kommandeerde, de beide nonnen aan boord nemen en naar Engeland brengen zou, werwaarts de twee Officiers haar zouden volgen, zoodra zij verlof hadden bekomen.

Eindelijk, na langdurige weifeling en zielestrijd, zagen de nonnen het afgesproken sein, dat het schip den volgenden dag onder zeil gaan, en hare vrienden om middernacht onder den westelijken kloostermuur haar zouden opwachten. Het angstig verbeide uur was gekomen. De baai lag helder en blaauw in den zomer-maneschijn. De boot des oorlogschips hield, met bekleede riemen, op eenigen afstand van den oever, en klaar zag men de grijze kloostermuren door het digte loof der linden, die hetzelve beschaduwden. Naauwelijks was het uur geslagen, of eene vrouwelijke gedaante vertoonde zich op den muur. “Zij is mijn!” riep P., toen de kloekhartige constanze, om hare zuster te bemoedigen, het eerst langs de touwladder afdaalde. Ines wilde haar volgen; maar, door een noodlottig toeval, week de ladder zijwaarts uit; zij wankelde, struikelde, en, toen zij zich aan een' stutpaal des muurs poogde vast te houden, stortte zij in den kloostertuin neder. Haar gil en de onwillekeurige uitroep van T. wekten de kloosterlingen, die terstond toeschoten, en weldra het in onmagt liggende meisje vonden. T. werd als met geweld voortgesleept; terwijl men constanze naar het schip voerde, dat haar naar Engeland bragt. Kort daarop

[p. 742]

kwam haar minnaar, maar - slechts als minnaar. Trouweloos ontweek hij de vervulling zijner duurbezworene belofte; en hare smart, van zich door hem, dien zij opregt beminde, schandelijk bedrogen te zien, werd door de angstige bezorgdheid wegens hare zuster en de onophoudelijke verwijten van haar eigen hart meer dan verdubbeld. Van ines of T. konde zij niets te weten komen. P. wist niet, of geliet zich niet te weten, wat van hen geworden was. Alleen de hoop, dat haar lot misschien minder ongelukkig dan het hare zijn konde, rekte nog haar bestaan. Het verledene vertoonde haar niet dan smartelijke herinneringen, de toekomst enkel bange bekommeringen.

Zoo sleepte zij, in stille afzondering, drie jaren lang, een jammerlijk leven voort, van harer handen-arbeid een sober bestaan ontleenende, en zichzelve verterende in het gevoel haars aanlegs tot een gelukkig, huisselijk leven met den man, dien zij haars ondanks nog beminde, maar van wien zij zich, uit pligtbesef, met geweld had losgerukt. Thans geraakte P. onverwacht in 't bezit eens rijken erfgoeds; en, toen eindelijk de stem des gewetens in hem ontwaakte en hem geene rust vergunde, besloot hij, haar die vergoeding aan te bieden, welke nog in zijn vermogen stond, en haar tot zijne echtgenoote te maken. Zij aanvaardde zijne hand; maar hunne harten waren, na al hët voorafgegane, niet geschikt, om dat geluk te smaken, hetwelk alleen uit wederzijdsche hoogachting en ongekreukte liefde wordt geboren.

Eenige weken na hunne verbindtenis bejegende haar, onverwacht, op eene wandeling, de minnaar harer ongelukkige zuster. Zij herkenden elkander, en constanze vernam, met angstige beklemdheid, naar derzelver lot. “Gevoelt gij,” vroeg haar T. met diepe ontroering, “u sterk genoeg, om de waarheid te verstaan?” - “Ja, ja! tot alles, behalve eene langere onzekerheid.” Hij verhaalde haar nu, met alle omzigtigheid, derzelver treurige geschiedenis. Ines had, bij haren val, den arm gebroken; maar, zonder haar hulp te verleenen, sleepte men haar terstond naar den kerker, waar zij, met een brood en waterkruik ingemetseld, de verbrokene gelofte met een' langzamen dood moest boeten. “Gij beseft, waarde constanze,” dus besloot T. zijn treurig verslag, “mijne smart; dezelve laat zich niet beschrijven. Hare liefde, haar vertrouwen op mijne eer - alles staat op dit oogenblik voor mijnen geschokten geest; de laatste woor-

[p. 743]

den, welke men haar hoorde uitroepen, waren die van vergeving voor haren verleider; maar hij, hij kan zichzelven nooit vergeven!”

Constanze sprak geen woord; geen kreet van smarte zelfs ontglipte haren boezem; maar van dien tijd af zag men geenen glimlach meer om hare lippen. De hoop was uitgebluscht in hare ziel. Na vruchteloozen strijd, om langer in eene wereld te leven, die haar geen genot meer bood, zonder kroost, dat haar aan het leven konde binden, zonder liefde, die haar vertroosten, zonder vriendschap, die haar ondersteunen konde, smeekte zij eindelijk haren echtgenoot, haar te vergunnen, naar een klooster te mogen terugkeeren. Deze, ongevoelig voor hare diepe smart, haar niet meer beminnende, maar verbitterd door een aanzoek, dat hem zijne onverschilligheid scheen te verwijten en hem hare eigene deed gevoelen, wilde daarvan niet hooren, en ontzeide het haar nu met bitteren hoon, dan weder met nog ondragelijker spot. Haar bestendig aanhouden vergrimde hem meer en meer tegen zijnen voormaligen vriend T., wiens ontijdige mededeeling daartoe aanleiding had gegeven, en dien hij ten laatste, in eene vlaag van de ongerijmdste jaloezij, verdacht hield van ongeoorloofde verstandhouding met constanze; hetwelk eene uitdaging ten gevolge had. Zij vochten, en - hij viel.

Constanze, thans aan zichzelve hergeven, haastte zich, haar ontwerp te volvoeren. Zij wist, wat lot haar op het vasteland verbeidde. Toen zij dus vernam, dat eenige nonnen in het Graafschap York eene nieuwe kloostergemeenschap gevormd hadden, verzocht zij, in dezelve te worden opgenomen, en haar vermogen verschafte haar een' des te gereederen ingang. Na een streng Noviciaat, hetgeen op haar eigen verzoek verkort werd, nam zij den zwarten sluijer aan, onder den naam van anastasia. Voorbeeldelooze ontberingen en de zwaarste boetedoeningen verteerden welhaast hare, door bedrogene hoop en innerlijk zelfverwijt, reeds zoo zeer verzwakte krachten, en op den eersten dag des tweeden jaars van hare intrede in het klooster vond zij ruste in het graf.’

‘En wat is er van T. geworden?’ vroeg ik deelnemend. - ‘Hij,’ antwoordde de vreemdeling met de koude bedaardheid der vertwijfeling, ‘hij staat naast u.’