Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

Wraakoefening van Pitt tegen Lodewijk XVI.

Peter moore heeft, in zijne Stem uit Londen, ter gelegenheid van de Stem uit St. Helena, eene grouwzame gebeurtenis ter sprake gebragt. Zij betreft den wrok, waardoor pitt, terwijl nog een diepe vrede tusschen Engeland en Frankrijk plaats greep, de Fransche Omwenteling en den ondergang van lodewijk XVI

[p. 629]

heeft bewerkt; eene schrikkelijke beschuldiging, welker gegronde wederlegging te wenschen ware.

‘De Engelsche Minister (pitt),’ dus laat zich ook de Heer regnault-warin uit, in zijne Mémoires relatifs à la Revolution Françaisse, 1824, Vol. II, pag. 116, ‘ten einde op lodewijk XVI het verlies der Noord-Amerikaansche Volkplantingen te wreken, welker Onafhankelijkheid door den van dezen Koning den Noord-Amerikanen verleenden bijstand was begunstigd geworden, zwoer van stonden aan der Fransche Monarchij en den Franschen Monarch den ondergang. Om zulks te bewerken, liet hij geen middel onbeproefd; en het gelukte hem, van tijd tot tijd onlusten, en vervolgens eenen algemeenen opstand te verwekken. Een krachteloos, op zwakke beenen wankelend Bestuur, dikwijls van Ministers en stelsel veranderende, en een kontrast tusschen deszelfs verouderde inzigten en die der intusschen in beschaving verbazend vooruitgestreefde Natie vertoonende; Onderdanen, verbitterd tegen de misbruiken, waarvan zij gelijktijdig de berispers en slagtoffers waren; kiemen van Vrijheid in elken boezem, welke noch bij dezen de uiterste ellende, noch bij genen de ontzaggelijkste rijkdom had kunnen verdelgen, en die slechts een' geringen warmtegraad behoefden, om zich te ontwikkelen: ziedaar omstandigheden, welke den Britschen Minister de mogelijkheid der verwezenlijking des bedoelden ontwerps aanduidden; en hij besloot, alles te revolutionéren, om alles te verderven! Door helsche kunstenarijen werd dan nu die algemeene opstand bewerkt, welks verdere leiding en beheersching ook de Britsche Minister weldra niet meer vermogt!’

Bij dit getuigenis voegen zich andere, welke der schrikkelijke aanklagt meer gewigts bijzetten. - Lodewijk XVI schreef in 1790 aan den Minister calonne, zich beklagende over den heilloozen invloed van het Engelsche goud op het Fransche Volk. Ook Mevrouw campan berigt ons, dat, tusschen den 14 Julij en 6 October des jaars 1789, de Koningin haar twee malen had teruggehou-

[p. 630]

den om naar Parijs te gaan, zich daarbij van deze woorden bedienende: ‘Reis thans niet derwaarts, mijne vriendin! want de Engelschen hebben hun goud uitgestrooid: dáár is onraad op handen!’ En zegt verder: ‘Anderen zoo wel, als mij, is het bewust, dat, te dien zelfden tijde, de Koningin angstig zich bemoeide, om met zekerheid te weten te komen, hoe pitt gezind was. Zij zeide eens tot mij: ‘Nooit kan ik den naam van pitt uitspreken, zonder dat mij eene koude rilling door het gebeente jaagt! Deze man is de doodvijand van Frankrijk. Hij neemt eene grouwzame wraak over den onstaatkundigen bijstand, welken het Kabinet van Versailles eens den Amerikaanschen Insurgenten heeft verleend. Door onze vernietiging wil hij zijn eigen Land voor altijd het overwigt ter zee verschaffen. Pitt heeft de Revolutie van haren eersten aanvang af gewild, en zal voortvaren tot het laatste oogenblik.’ Nog vermeldt dezelfde Mevrouw campan: ‘De Koningin zond een' vertrouwden bode naar Londen, met den last, om den Engelschen Minister, wegens hetgeen hij omtrent Frankrijk in zijn schild voerde, uit te vorschen. De bode verhaalde bij zijne terugkomst, dat al, wat men pitt, bij wien hij eene hoogst ontrustende achterhoudendheid had opgemerkt, had weten te ontlokken, daarin bestond, dat hij, om den wille der rust van Europa, den ondergang der Fransche Monarchij niet zoude gedoogen, en dat het eene grove dwaling zijn zou, te willen beweren, dat de revolutionaire geest in Frankrijk eene georganiseerde Republiek zou tot stand brengen. Daarop zeide de Koningin: “Gesteld, dat pitt alzoo zijne ware meening, omtrent de noodzakelijkheid van het behoud der Monarchij in Frankrijk, heeft uitgesproken, zoo heeft hij toch, wegens den Monarch zelven, het ondoordringbaarste zwijgen bewaard; en daarom is de toedragt dezes onderhouds met hem van eene allezins onheilspellende voorbeduiding.” En verklaarde de ongelukkige Koningin meermalen diep ontroerd, dat zij geloofde, dat Engelsche zendelingen en

[p. 631]

Engelsch goud, door de Omwenteling, het werk van Engelsche wrake hebben volbragt.’

Welk eene zwarte vlek op des Ministers nagedachtenis! Welk eene ontzaggelijke verantwoording bij God!