Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

Invloed des Christendoms op O-Taïti.

De Heer chamisso zegt, in zijne aanteekeningen op kotzebue's Reize (Ned. Vert. bl. 332): Wij twijfelen niet aan het gebeurde op O - Taheiti (de algemeene invoering des Christendoms aldaar); maar wij begrijpen het ook niet; en de Heer marin, die dit eiland vroeger bezocht, berigtte ons, hetgeen ons zeer duidelijk was, dat de inboorlingen meest de Zendelingen bezoeken uit nieuwsgierigheid, en om zich naderhand met het nabootsen hunner ceremoniën te vermaken. - Wanneer alle berigten van den Heer chamisso op geenen hechteren grond steunden dan dit, en wanneer hij in alles even zoo gereed was, te gelooven hetgeen hem verhaald werd, zouden wij zijne lezers beklagen. Dit is echter het geval in geenen deele.

Nogtans moet de Heer marin het eiland O-Taïti zeer oppervlakkig beschouwd, hebben, of de hervorming in den Godsdienst moet aldaar later veel dieper wortelen hebben geschoten. Wij hebben ten minste het verhaal voor ons van een bezoek, op den 25 Julij 1822, door het Engelsche Schip Good Hope op het eiland afgelegd, medegedeeld in de India Gazette, en daaruit overgenomen in de Nouvelles Annales des Voyages. Hetzelve doet volkomen regt aan de verandering, door het Christendom aldaar te weeg gebragt; en wij mogen met blijdschap dit in onze Eeuw volbragte werk tegenover de vorderingen des Ongeloofs in andere landen stellen.

‘Het is niet zonder belang,’ zegt de Schrijver, ‘de groote verandering na te gaan, die sedert de reizen van cook in

[p. 181]

de zeden der inwoners heeft plaats gehad. Het Londensche Zendelinggenootschap kan ten minste op ééne zaak roem dragen dat is, dat het alle deze volken eenen barbaarschen en afgrijselijken Godsdienst, door veelvuldige menschenoffers bezoedeld, heeft doen verzaken, en de weldadige voorschriften des Christendoms aannemen.

‘De verandering in hun zedelijk karakter, als het gevolg van het voorgaande, is wezenlijk verbazend, vooral omtrent de onmisbare onderscheiding des eigendoms. Cook heeft deze eilanders als het behendigste slag van dieven beschreven, die hij ooit had aangetroffen: thans was alles, wat ons toebehoorde, aan hunne blikken blootgesteld, en ter genade van hunne begeerlijkheid; zij onderzochten en beschouwden alles met eene naauwkeurigheid, die eenen tolbediende te Portsmouth eer zou hebben aangedaan, - en toch misten wij niet de geringste kleinigheid.

‘Zij hebben thans een geregeld wetboek, en eene manier van procedéren; over elk Regtsgeding zitten ten minste zes Regters, uit de Opperhoofden gekozen. De behandeling der Regtsgedingen is allereenvoudigst: de beschuldigde wordt slechts op eigene bekentenis veroordeeld, blijft hij ontkennen, en komt de zaak naderhand uit, zoo wordt hij het voorwerp eener zoo groote verachting, dat de vrees daarvoor het zelden noodig maakt, tot het onderzoek van getuigen over te gaan. De straf van diefstal en onkuischheid bestaat daarin, dat men den misdadiger een zeker eind straatweg doet aanleggen.’ [Volgens andere berigten, ook in de Annales medegedeeld, staat die zelfde straf op den laster: de lasteraar moet zelf, of met zijne bloedverwanten en vrienden, een aan wederzijden afhellend gedeelte van den grooten weg, een uur verre, en twaalf voet breed, aanleggen.] ‘Ook het tatouéren, anders zoo algemeen, wordt op dezelfde wijze gestraft. Alleen op verraad en moord staat de doodstraf, en wel de galg.

‘Op het onderhouden van den Zondag zijn de wetten ook zeer gestreng. Men mag dien dag geene schuit in zee laten, noch zelfs koken. Des Zondags en Woensdags wonen de eilanders geregeld tweemaal den eerdienst bij. Behalve de Zendelingen hebben zij ook vaste Predikanten, die lange leerredenen houden, welke goede gevolgen schijnen te hebben. De eilanders zingen goed. Vooral wanneer de Zendeling de muzijk verstaat, maken zij verbazende vorderingen;

[p. 182]

en het zingen in hunne vergaderingen overtreft verre dat in onze meeste kerken.

‘De kapellen zijn welgebouwd; de stoelen met houten snijwerk. Te Eimeo vervaardigde men op dat oogenblik eene kapel geheel uit koraalrots.

‘Men mag zeggen, dat het eigendom in zekeren zin gemeen is; want zij weigeren nooit een verzoek. Dikwerf,’ zegt de Reiziger, ‘bleven onze kostbaarste geschenken aan de Opperhoofden geen oogenblik in hun bezit, ten zij er vooraf beloofd was, dat zij die, uit achting voor ons, zouden bewaren. Zij hebben in hunne taal zoo min het denkbeeld van dankbaarheid, als het woord: ik bedank u. Het trof ons op eene onaangename wijze, hun de rijkste geschenken zoo geheel onverschillig te zien aannemen. Doch ook liefdadigheid beschouwen zij niet eens als deugd. Goede zielen in Engeland wilden een Genootschap ten behoeve der weezen in O-Taïti hebben opgerigt; zij wisten niet, dat er op het geheele eiland geen enkele verlatene wees bestaat. Bij de geboorte van een kind worden drie of vier eilanders, boven en behalve de natuurlijke ouders, tot 's kinds vaders en moeders benoemd. Zij nemen aan, het te helpen en te beschermen, en stellen er hunne eer in, aan die verpligting te voldoen. Het kind wordt ook als eene groote aanwinst voor het huisgezin en de maatschappij aangezien.

‘De bevolking, sedert cook zeer verminderd, groeit aan, ten gevolge der nieuwe orde van zaken, volgens welke de vrouwen meer geacht, en de huwelijken aangemoedigd worden. Het verfoeijelijke Genootschap der Erroës of Arreoys, door cook beschreven, is geheel afgeschaft; de sporen daarvan zijn nog overig, door het aan de mannen niet evenredige getal vrouwen.’

Er zijn op het eiland eenige weggeloopene matrozen: deze zijn een ware geesel voor de inboorlingen, door hun losbandig leven. Niet zonder blozen verhaalt de Schrijver, dat de éénige diefstal gedurende zijn verblijf het werk was van eenen Engelschen vlugteling uit Nieuwholland, die echter ook in 't openbaar, ten aanzien der inlanders, gebonden en teregtgesteld werd.

Maar het grootste gebrek der eilanders, en hetwelk hun met alle wilde of halfbeschaafde Volken gemeen is, bestaat in eene buitensporige zucht tot sterken drank. Nogtans hebben zij krachts genoeg over zichzelve gehad, om alle midde-

[p. 183]

len tot bereiding van gistenden drank (ava) te vernietigen, en die bereiding, op straf van ballingschap, te verbieden. (Het distilléren hadden zij van eenige Engelschen geleerd.)

Cook, die onwaardeerbare vriend en weldoener van dit eiland, is door de dankbare Taïtiërs als eene Godheid vereerd; doch deze buitensporige eerbied, die aan den grooten man menig menschenoffer had doen toebrengen, heeft ook met de invoering des Christendoms opgehouden. Thans zijn de Zendelingen de weldoeners van het eiland. Een hunner bereidt suiker (het suikerriet van O. Taïti is voortreffelijk), en het Zendelinggenootschap heeft eenen wever derwaarts gezonden, om den inwoneren het bereiden onzer lijnwaden te leeren. Zij dragen reeds veel de Europesche kleeding. Hoeden, in navolging der Engelsche stroohoeden, staan der vrouwen zeer wel.

Het is merkwaardig, dat er op alle de Gezellige Eilanden thans ingeschreven wordt ten behoeve van het Zendelinggenootschap. De Westmoreland, een vaartuig van 400 ton, werd door de inlanders gehuurd, en bijna geheel bevracht met hunne vrijwillige bijdragen, bestaande in kokosnoten, tarowortels, katoen, enz. Eene bijzonderheid van minder belang, doch die het sprookje wederlegt, alsof de Engelschen, door middel der Zendelingen, het eiland in bezit genomen, en dus de heiligste zaak slechts tot eenen dekmantel der heerschzucht gebruikt hadden, is deze, dat het eiland thans eene eigene vlag (rood met eene ster) heeft aangenomen, waarvan de Koningin, Weduwe van den bekenden pomarre, den grooten voorstander des Christendoms, de Engelsche Regering behoorlijk heeft doen verwittigen.

Dit is dan de eerste rijpe vrucht, die de pogingen van het in 1797 opgerigte Londensche Zendelinggenootschap hebben mogen dragen. De bekeeringen van eenen xaverius in Oostindië en Japan, en van andere Jezuiten in Paraguay, zijn zekerlijk in schijn talrijker; maar welk een Christendom leerden zij aan hunne nieuwelingen! Waren het meer dan namen en formulieren? Doch hier zien wij een beminnelijk Volk de eenvoudigheid zijner zeden behouden, en tevens de ondeugden en misbruiken, die het ontsierden en allengs vernielden, uitschudden, om zich door den besten Godsdienst geheel te laten geleiden. Hier kent men den boom aan de vruchten: godsdienstige, verstandelijke en zedelijke beschaving gaan hand aan hand. ‘Wie zou het ten tijde van cook hebben kun-

[p. 184]

nen gelooven,’ zegt de Schrijver der Annales, ‘dat men eens een wetboek te O-Taïti zou vervaardigen, op het eiland zelve drukken, en dat de meeste inwoners het zouden kunnen lezen?’ Waarom missen de zoo schrandere, vernuftige en nijvere bewoners der Sandwich-eilanden, die toch in handel en scheepvaart de Europeanen zoo gelukkig navolgen, die verstandelijke voorregten en beginselen van letterkundige beschaving? Dezelve zijn vruchten des Christendoms; en tahmeama's Staatkunde heeft hem de invoering van hetzelve verboden. De beschaving, die hij trachtte in te voeren, was dus op een' zandgrond gebouwd; zij was niet tegen de stormen bestand, die na zijn overlijden zijn opgestoken. Die van O-Taïti rust op een' rotssteen; de Staatkunde zal haar niet vernielen.