Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

Proeven, voortspruitende uit de eerste oprigting eener Javaansche Drukkerij, naar het ontwerp van P. van Vlissingen, en onder deszelfs toezigt ter Lettergieterij van Joh. Enschedé en Zonen te Haarlem vervaardigd. Te Haarlem, bij J. Enschedé en Zonen. 1824.

Indien de waarde van een werk van deszelfs uitgebreidheid afhing, zou het voor ons liggende ongetwijfeld op geenen zeer hoogen trap staan. Het geheel vreemdsoortige van hetzelve, reeds door den titel aangekondigd, maakt intusschen de aandacht gaande, en met gretigheid slaat men het boek open.

Uit de welgeschrevene inleiding vernemen wij, dat zoo wel de voormalige regering van Neêrlands Indië, als het opgevolgde Engelsche bestuur op Java, vruchtelooze pogingen heeft gedaan, om eene Javaansche drukkerij tot stand te brengen. De onoverkoombaar schijnende moeijelijkheid bestond voornamelijk in de groote menigte van letterteekenen en derzelver veelvuldige wijzigingen, te zamen een getal van niet minder dan 14,600 uitmakende. De schrijver, door den Gouverneur Generaal Baron van der capellen opzettelijk met het bestuderen der Javaansche taal belast, meende een middel gevonden te hebben, om dit verbazend groote getal tot 325 te verminderen; en het was door deze zoo aanzienlijke vermindering, dat hij de oprigting eener Javaansche drukkerij voor uitvoerlijk hield.

Door den Minister falck zijnde uitgenoodigd, om, ter lettergieterij van enschedé, te Haarlem, zijn ontwerp ten uitvoer te brengen, heeft de schrijver zich twee jaren met dezen moeijelijken arbeid bezig gehouden, na verloop van welke hij zich in zijn voornemen geslaagd zag.

Het werk bevat vervolgens proeven van het Javaansch alphabet, naar het ontwerp des schrijvers, met verklaringen en ophelderingen, door hem daarbij gevoegd; en wijders een drietal brieven van inlandsche Vorsten in Javaansche letteren, met derzelver overbrenging in Italiaansche, en eene vertol-

[p. 661]

king in het Nederduitsch en Fransch; zijnde ook de inleiding in beide deze laatste talen geschreven.

Wij kunnen ons geene bevoegdheid toekennen, om te beoordeelen, in hoeverre het ontwerp des Heeren van vlissingen in de uitvoering zal blijken bruikbaar te wezen. Natuurlijk wenschen wij dit van harte, zoo voor de eer onzer natie, van eindelijk eene zoo lang, ook door de Engelschen, te vergeefs beproefde zaak te hebben daargesteld, als wegens het groote nut, dat door hetzelve zoo vele millioenen onzer natuurgenooten en mede-onderdanen kan worden aangebragt. Dat de arbeid des Heeren van vlissingen door 's lands regering ten minste als belangrijk beschouwd is, blijkt uit zijne benoeming tot Ridder van den Nederlandschen Leeuw; hebbende wij vernomen, dat zijn Ed. deze onderscheiding aan het onderhavige werk te danken heeft.

De typographische uitvoering is allerkeurigst.