Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

[p. 586]

Ueber die Entstehung, Beschaffenheit und zweckmässigste Behandlung der Augentzündung, u.s.w. D. i. Over den oorsprong, aard en geschiktste geneeswijze der Oogontsteking, welke sedert verscheidene jaren in eenige Europesche legers geheerscht heeft. Eene door het Provinciaal Utrechtsch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen bekroonde Prijsverhandeling. Door T.F. Baltz. Te Utrecht, bij J. Altheer. 1824. In gr. 8vo. 298 Bl. f 2-60.

Wien is de twist niet bekend, die in de laatste tijden over den oorsprong en aard der Oogontsteking, welke onder de krijgslieden heerschte, gevoerd is, en wie stemt niet in met de uitspraak van den kundigen Schrijver dezer Verhandeling: Ueberhaupt war ein strenger Scepticismus in der Heilkunde wohl noch nie so nothwendig, als in unsern Tagen, wo der leichte Glaube an das Wunderbare, die Anpreisung neuer Heilmethoden und Heilmittel so sehr gross ist, und die hyperbolische Darsteliungsmanier der gewöhnlichsten und längst bekannten Dingen beinahe an das Unglaubliche gränzt.?

Volgens des Schrijvers gevoelen, is de bedoelde Oogontsteking geenszins van Egyptischen oorsprong. Dit gevoelen berust vooreerst op den oorsprong en aard der Egyptische Oogontsteking, welke aldaar endemisch is; op die der Fransche Armee in Egypte, het niet voortplanten van dezelve na de terugkomst der Franschen in Europa, het tijdsverloop van elf jaren, gedurende 't welk deze Ophthalmie onder de legers niet is waargenomen, en op het klaarblijkelijk ontstaan dezer ziekte in het Pruissische leger en hare verspreiding onder de Fransche troepen, en hare groote en hoofdzakelijke vermenigvuldiging onder de Pruisen. Ten tweede steunt dit gevoelen op de oorzaken dezer Epidemie onder de legers, zoo wel algemeene als bijzondere, uit wier opgave blijkt, dat de verklaring derzelve uit een vreemd contagium even duister

[p. 587]

als gezocht is. Ten derde is des Schrijvers uitspraak gegrond op de wijze van voortplanting der ziekte: dezelve geschiedt alleen door aanraking en overbrenging van de ziekelijke, uit het oog afgescheidene stoffen op gezonden.

Het therapeutische gedeelte dezer Verhandeling is in twee deelen gesplitst. Het eerste bevat de voorbehoedende geneeswijze, het tweede de behandeling der kwaal zelve.

Tot de eerste brengt de Schrijver ruime verblijfplaatsen der militairen en zindelijkheid. Hij maakt opmerkzaam op den leeftijd, het minst aan dit gevaar blootgesteld, op de kleeding, op het voorkomen van de verspreiding der Oogontsteking.

De behandeling vordert ontstekingwerende middelen, vooral plaatselijke bloedontlasting door bloedzuigers; en daar de kwaal meestal eene zinkingaardige ontsteking is, welke zich met verschillende complicatiën verbindt, zoo moet naar deze geaardheid en complicatiën de geneeswijze worden ingerigt. Bovenal worden warme infusa van fl. sambuci, malvae, of eenvoudig laauw water met tinct. opii simplex aanbevolen, en na het wegnemen der ontsteking, bij eene overblijvende roodheid, het urg. ophth. ex hydrarg. praecip. rubro, of ook het ung. praccip. aut hydrarg. alb., hetwelk echter de Schrijver geenszins als specificum in deze Ophthalmie wil hebben voorgesteld, en, naar zijn oordeel, alleen na de bestrijding der inflammatie, even als het ung. ex hydrarg. praecip. rubr., geïndiceerd is.

Deze belangrijke Verhandeling wordt besloten met de volgende algemeene gevolgtrekkingen:

1^o. Dat er geene eigendommelijke Egyptische Oogontsteking bestaat; maar dat dezelfde ziekte in zeer onderscheidene landen en werelddeelen endemisch gevonden wordt, zonder eenig oorzakelijk verband met Egypte aan de verschillendste plaatsen epidemisch geheerscht heeft, en als zoodanig overal kan ontstaan.

2^o. Dat deze Ophthalmie overal, waar zij zich vertoont, het gevolg is der vereenigde werking van uitwendige oor-

[p. 588]

zaken en nadeelige krachten, zonder dat tot haar bestaan een bijzonder en eigendommelijk contagium noodig is.

3^o. Dat deze Oogontsteking in de meeste gevallen eene zeer zamengestelde kwaal is, welke uit de vereeniging eener plaatselijke ontsteking en van velerlei gemengde vormen van oogziekten bestaat.

4^o. Dat elke wijziging dezer Ophthalmie niet goed in abstracto kan worden uitgeduid; maar dat dezelve in concreto in elk bijzonder geval ligtelijk kan en moet gevonden worden, in zoo verre de Pathologie en Nosologie dezer soortelijke Oogontsteking in de algemeene leer aller oogziekten begrepen is.

5^o. Dat deze zamengestelde Oogontsteking in sommige gevallen, doch alleen door aanraking, besmettelijk is.

6^o. Dat deze besmetting echter alleen onder bepaalde voorwaarden, in een' hoogeren graad der ziekte, bij de afscheiding eener eigendommelijke etterachtige stof, mogelijk is, met welke het contagium als met zijn vehiculum vast en onafscheidbaar verbonden is.

7^o. Dat bij gevolg het gevaar der besmetting bij deze Oogontsteking niet zoo groot, en door voorzorg en zindelijkheid ligt te vermijden is.

8^o. Dat, over het algemeen, tot vermindering en verdelging dezer Ophthalmie zeer veel kan bijdragen, 1^o. het vermijden der oorzaken, als het opeenhoopen van menschen, in 't bijzonder van soldaten, in kleine vertrekken of verblijfplaatsen, en de daardoor veroorzaakte onzuiverheid der dampkringslucht; 2^o. eene oordeelkundige en oplettende behandeling van elk geval van Oogontsteking, van den eersten aanvang en in den geringsten graad der ziekte.

9^o. Dat deze Oogontsteking, ingevolge hare ontstekingaardige natuur, zoodra zij slechts eenigzins belangrijk is, door sterke en herhaalde plaatselijke bloedontlastingen moet behandeld worden, waaronder de bloedzuigers, dikwijls nabij het aangedane deel enin genoegzamen getale aangelegd, het eerste en onontbeerlijkste hulpmiddel zijn.

[p. 589]

10^o. Dat, eindelijk, door de naauwkeurigste betrachting der hier opgegevene, uit algemeene en eigene ondervinding opgemaakte regelen en voorschriften, deze Ophthalmie verminderd, welligt geheel verdelgd, en al de onuitsprekelijke ellende, welke door de blindheid van zoo vele menschen in 't vervolg nog ontstaan kan, kan en moet worden voorgekomen.

Ziedaar het beloop eener Verhandeling, welke eene in deze dagen in des Schrijvers vaderland zeldzame proeve van bedaard en onbevooroordeeld onderzoek en koele bezadigde waarneming oplevert; eene Verhandeling, welke overal blijken draagt van de waarheidsliefde en het helder onbeneveld oordeel van haren zamensteller, en die wij daarom in aller handen wenschen; terwijl wij onzen dank betuigen aan het loffelijk provinciaal Genootschap van Utrecht, aan welks ijver voor de wetenschappen wij dit geschrift verschuldigd zijn, hetwelk, van al wat wij gelezen hebben, ons voorkomt het meeste licht te verspreiden over eene zoo raadselachtige en vaak miskende ziekte, ja hetwelk, zoo wij ons niet bedriegen, het pleit over dezelve voldingend beslist heeft.