Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

[p. 543]

Matière médicale pratique. D.i. Praktisch Handboek over de Materies Medica, door J.F. Kluyskens. Iste Deel. Te Gent, bij A.B. Steven. 1824. In gr. 8vo. Behalve de Voorrede en Inleiding, 526 Bl. f 4-50.

Een goed en bruikbaar Handboek over de Materies Medica te schrijven, is een even moeijelijk als nuttig werk. Immers wien is het onbekend, dat er geen uitgebreider, geen met minder echt wijsgeerigen geest bearbeid vakder geneeskundige wetenschap bestaat, dan juist de Leer der Geneesmiddelen; en wie, die niet verblind is door het denkbeeld eener ingebeelde volmaaktheid onzer wetenschap, zal ontkennen, dat, onder de menigvuldige Handboeken over dit vak, het getal der goede en bruikbare naauwelijks noemenswaardig is. En wanneer men daarbij bedenkt, dat het toenemend aantal van geneesmiddelen en nieuwe uitvindingen ook de uitgave van nieuwe Handboeken noodzakelijk maakt, dan zal men gaarne toestemmen, dat zulk een arbeid thans geenszins nutteloos of overtollig kan genoemd worden; en de Heer kluyskens verdient den dank van het geneeskundig publiek, dat hij zulk eene taak wel op zich heeft willen nemen.

Afkeerig van alle chemische en mechanische verklaringen, en door de groote vorderingen der Scheikunde in onze dagen niet weggesleept, verklaart de Hoogleeraar de werking der geneesmiddelen niet uit de eigenschappen der doode stof, maar uit die des levenden ligchaams. Les médicamens, zoo schrijft hij, ne paraissent avoir d'autre action sur l'economie animale, que de modifier les propriétés vitales, et d'autre utilité dans les maladies, que de déterminer une réaction salutaire des parties, sur lesquelles ils sont appliqués, ou qui recoivent leur influence. En later: C'est parce qu'on rapportait tout aux principes matéricls des médicamens, et presque rien aux effets, qu'ils exercent sur le corps vivant, qu'on a tant erré dans leur classi fication. Het verwonderde ons daarom, dat de Schrij-

[p. 544]

ver de verdeeling van murray heeft overgenomen, in welke de beide laatste klassen op beginselen rusten, door hem vroeger verworpen.

De meest bekende, ook de nieuwste geneesmiddelen worden opgegeven, met veel klaarheid en beknoptheid behandeld, hunne physische en chemische eigenschappen niet alleen, maar ook (waarop, het hier bovenal aankomt) hunne werking op het levend organismus voorgedragen, en derzelver nut in verschillende ziekten aangewezen. Omtrent dit laatste had Recensent wel gewenscht, dat derzelver indicatiën en contra-indicatiën meer bepaaldelijk vastgesteld, en inzonderheid de algemeene Therapie meer in 't oog ware gehouden. In een werk toch als dit, 't geen ook voor Handleiding dienen moet, kan men niet te voorzigtig zijn. Is de Cortex Peruvianus in de febris hectica en phthisis wel zulk een heilzaam middel, als de Schrijver beweert? Is hij het in de pneumonieën, na de aderlating en andere ontlastingen, als maar de expectoratie vrij, de huid vochtig is, ofschoon ook het bloed eene crusta inflammatoria had en de pols hard bleef? Ons ten minste komen zulke uitspraken wat algemeen, en met de ervaring van anderen en, wij moeten het bekennen, ook met onze ervaring niet overeenstemmend voor. Hebben alle febres putridae eene ontsteking van de ingewanden of hersenen (bl. 416)? Zijn de Cathartica in de chorea s. viti, hysterie, tetanus, chlorosis, haematemesis, scarlatina, erysipelas, scrofulae, variolae, dyspepsie, hydrophobie, colica, ilcus, dysenterie zoo maar onbepaald aan te prijzen? De Schrijver schijnt hier, met hamilton, wiens uitspraak hij in dezen grootendeels gevolgd is, te veel aan eenen gastrischen oorsprong van vele ziekten en aan eene antigastrische methode te hechten.

Buiten deze gebreken bezit dit werk groote verdiensten, en kan, als Handboek over dit gedeelte onzer wetenschap, vooral aan de Zuidelijke Akademiën van ons Vaderland hoogstnuttig zijn. Moge het dat worden, en den kundigen Schrijver aldus voor zijne moeite en arbeid, aan hetzelve besteed, eene belooning geven, waarop dezelve eene zoo regtmatige aanspraak hebben!