Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

[p. 469]

Tafereelen van Dweeperij en Bijgeloof in Spanje; doormengd met verscheidene merkwaardige, weinig bekende geheime Bijzonderheden en Anecdoten, aangaande het Hof en de Kloosters. Door een' Spaansch Emigrant, in Engeland. Uit het Engelsch. Te Amsterdam, bij C.L. Schleijer. 1824. In gr. 8vo. 320 Bl. f 2-90.

Dit boek zou ons nog grootere belangstelling inboezemen, ware het geschreven in, en bevatte het daadzaken der nu allerlaatste jaren, daar het nu grootelijks oud nieuws bevat. Het aanhangsel van geheime bijzonderheden, enz. werd toch reeds geschreven in 1807 én 1808, en eindigt alzoo nog vóór dat jozef den Spaanschen troon beklom. Maar wij hebben echter allezins reden te denken, dat sinds dien tijd, en vooral nu wederom na de vernietiging van de Constitutie der Cortes, en bij de volkomene zegepraal van onbepaalde oppermagt, priesterlijk gezag en Inquisitie, de toestand van dat ongelukkig land, in zedelijkheid, beschaving en verlichting, niets zal verbeterd zijn. Het zal dan nog wel, met zeer geringe uitzondering, waarheid zijn, dat de juiste hoofdverdeeling der Spanjaarden is in bijgeloovigen en schijnheiligen; - men zal dan nog wel in Spanje God en den Koning in zijne denkbeelden onafscheidelijk vereenigd houden, en aan God geenen anderen titel geven dan aan den Koning; en bij het toedienen van den heiligen ouwel aan den stervenden zal de koster den kranken ook nu nog wel met luide stem vragen: is zijne Majesteit er door? om, bij foute van dien, den God met eenig vocht er door te helpen; - nog zal men er wel eenen caballero vinden, die aan de Akademiën circulairen zendt, om de studie der natuurlijke historie te verbieden, naardien zijne Majesteit geene filozofen, maar goede, gehoorzame onderdanen verlangt; - de legende van den heiligen vincent vindt er zeker ook nog wel volkomen geloof; een man, namelijk, die wonderwerken deed, zonder zelf daarvan bewust te zijn, en die, eens aan zekere jonggetrouwde Dame de belofte gedaan hebbende, dat hij hare smarten zou overnemen, als zij verlossen moest, deze gewigtige belofte glad en al vergeten was, maar echter de barensweeën voor de Dame gevoelde op den juisten tijd, en zich eerst, toen de echtgenoot der Dame, die zonder smarten verlost was, hem zijnen pligtschuldigen dank kwam be-

[p. 470]

tuigen, die belofte herinnerde. Ja, wie weet, of niet nu weldra soortgelijke nog meer gedienstige Heilig daar opstaat, die meermalen de kraamvrouwen op die wijze van hare weeën verlost, waartoe de heilige vincent zich vervolgens nooit meer overreden liet! - Hiervan voor het minst houden wij ons verzekerd, dat men alsnog wel, in stede van maatregelen van afscheiding en voorzorg ter beveiliging, wanneer zich de gele koorts openbaart, het veel krachtiger zal houden, eeniglijk te bidden en te zingen; en zoo dit alleen niet helpt, dan een stuk van het echte kruis, in plegtige processie, op een der torens van eene stad te plaatsen; een volkomen proefhoudend middel, waardoor de besmetting, wanneer de bevolking maar geheel of grootendeels althans is uitgestorven, vooral tegen het Kersfeest en alzoo tegen den winter, onfeilbaar verdwijnen zal. - Deze stalen zullen voldoende zijn ten blijke der onverbeterlijke bijgeloovige domheid in Spanje, waarvan dit boek het bewijs geeft; en wij vonden nergens reden, om aan de echtheid van zoodanige berigten te twijfelen. Welk lezer verblijdt zich niet, dat in ons vaderland, noch in het wetenschappelijke, noch in het staatkundige, noch in het godsdienstige, niets gelijksoortigs met Spanje is? - De bijzonderheden, op den titel bedoeld, betreffen vooral de oude Koningin en den bekenden Prins de la paz. De vertaler heeft den Spaanschen schrijver, bij zijne aanmatiging en snorkerij, nu en dan een weinig, in zijne aanteekeningen, op de vingers getikt. Het bevreemdt ons, dat hij dit ten aanzien der Jezuiten heeft verzuimd, met welke de schrijver dan zeer is ingenomen, en de vernietiging van welker Orde hij afkeurt, even alsof Spanje vrij wat heils van deze Geestelijken te wachten had, en aan welke hij meent, dat hunne bitterste vijanden geene zedelijke snoodheden kunnen verwijten. Wij zijn waarlijk niet van deze meening, en zien niet, dat bij deze Vaders de praktijk alzoo tegen hunne leer strijdende was.