Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

[p. 313]

Belangrijke Tafereelen, tot opwekking van godsdienstig en zedelijk gevoel, voor de schoone Kunne. Naar het Hoogduitsch van E.P. Wilmsen, door G. Ramakers, J^R. Met Platen. Te Amsterdam, bij G. Portielje. 1824. In gr. 8vo. 452 Bl. f 4-20.

Wij zijn te menigmalen door een schoon uithangbord, dat ik weet niet wat al beloofde, bedrogen, dan dat wij dit boek niet met aandacht zouden hebben gelezen, ten einde te weten, of wij der schoone Kunne in Nederland hetzelve van goeder harte kouden aanprijzen. Dit onderzoek viel echter voor dit werk niet onvoordeelig uit. Het is reeds veel, wanneer, hetgeen godsdienstige en zedelijke opwekking belooft, niets bevat, hetwelk valsche godsdienstigheid aankweekt en der echte zedelijkheid hinderlijk is. Maar hier is de verdienste grooter; de moeder kan de lezing niet alleen toestaan, maar met ruimte aanprijzen, en het meisje zal, ofschoon dan juist niet alles, wat het voorberigt zegt, in den hoogsten trap, echter veel daarvan, en in eenen aangenamen, onderhoudenden trant, in deze Tafereelen aantreffen. Dezelve zijn zes in getal. 1) De School des Rampspoeds. Claudine was de éénige dochter van gegoede ouders; maar aan hare opvoeding ontbrak waarlijk veel. In eene kostschool ware zij inderdaad te regt gebragt en verbeterd, (en het meisje erkende dit naderhand zelve) hadden de ouders niet al te ras gehoor gegeven aan de klagten van het dochtertje, en haar daarom al spoedig te huis geroepen. Nu gaf men haar eene Gouvernante, maar voor welke zij geene achting had. Gelukkig intusschen veranderden de uitwendige omstandigheden der ouders op het ongunstigste; en, terwijl de vader elders het herstel van zijne fortuin moest zoeken, nam het meisje met hare moeder de toevlugt tot eenen braven oom, die op het land leefde, en in wiens minder beschaafd, maar lief huisgezin alles eerlijkheid, werkzaamheid en orde was. Claudine kon zich eerst hier moeijelijk schikken; maar nood brak wet. En toen de goede indruk weêr nagenoeg geheel vernietigd was, door haar verkeer met oude bekenden uit hoogere kringen, die zich daar in den omtrek hadden nedergezet, werd een hoogst ijdel meisje van het gezigt en daardoor van alle genoegens beroofd. Dit had op dat meisje intusschen de gezegendste uitwerking, en hoogst nuttig werkte

[p. 314]

zulks ook op Claudine, die nu in het huis van haren oom tot eene uitmuntende vrouw gevormd, en eene waardige echtgenoote en moeder werd; terwijl zich inmiddels de zaken van haren vader ook wederom hadden verbeterd. - 2) Trouw, Edelmoedigheid en Liefde. Een lief meisje van omtrent twaalf jaren trok, op zekeren marktdag, de aandacht van zeker Heer; zij verkocht eenig breiwerk, en, gelijk hem bleek, ten behoeve eener zieke moeder en eener gebrekkige zuster. Hij zorgde voor dit arm huisgezin naar zijn vermogen; maar zijne middelen waren niet ruim, en, toen hij daarna die stad verliet, kon hij niets meer doen, dan hetzelve aan eenen vriend, die echter ook weldra naar elders verhuisde, aanbevelen. Intusschen zorgde de Voorzienigheid voor het brave meisje, hoewel zij eerlang hare moeder verloor. Het weesje van eenen rijken, aan hetwelk zij eens het leven gered had, werd haar toevertrouwd. Toevallig ontmoet haar de eerste vriend in eene badplaats. Haar omgang met eenen braven Predikant en diens echtgenoote had zeer voordeelig op haar verstand en godsdienstig gevoel gewerkt. Kortom, het werd hier liefde; en, na nog zoo het een en ander, dat dan toch altijd in eenen roman behoort, sinds nu tien jaren is zij zijne waardige en gelukkige echtgenoote. - 3) Wereldsgezindheid en IJdelheid is het opschrift van het derde verhaal. Het is de leerzame geschiedenis van een meisje, dat in de jeugd (want zij was te lang het éénige kind) verwend en bedorven was. De jongere broeder en zuster, intusschen, vereenigen in zich alles, wat edel en goed is. Maar hare ijdelheid en zucht naar verstrooijende vermaken ging alles te boven. De broeder heeft haar meer dan eens van den afgrond gered. Nu en dan was het, alsof het goede in haar wezenlijk was opgewekt en kracht bekwam. Maar noch het sterfbed van de moeder, noch dat van den vader konden haar genezen. Het laatste integendeel, daar het haar rijk en onafhankelijk maakte, deed haar zich op nieuw storten in den maalstroom. Zij werd de vrouw van een ondeugend mensch. De edelmoedige broeder redde haar eindelijk, en nam haar bij zich in huis, waar zij dan. naar het schijnt, maar laat genoeg, zich ernstig heeft verbeterd. - 4) Het vermogen en de regten van het Gemoed. Het ging in het huisgezin der moeder van Ottilia, gelijk het, helaas! in vele huisgezinnen gaat; er was weinig gevoel van godsvrucht. Ottilia had eenen anderen zin en aanleg, en nu was de vrede

[p. 315]

en liefde in dat gezin gestoord. Het werd vooral hart tegen hart, toen Ottilia bij eene zeer dweepzuchtige vriendin voedsel voor hare angstvallige tobberijen en godsdienstige matingen vond. De brave en verstandige Leeraar, die haar onderwezen en in hare achting had gedeeld, was bij haar meer dan verdacht, en een pedante en slechte schoolmeester oefende voor haar met de meeste stichting. Het gelukte intusschen eenen verstandigen, wezenlijk godsdienstigen neef, Ottilia langzamerhand te regt te brengen; - hij bragt in het huisgezin eenen goeden toon, die haar verkwikken moest; de stijfhoofdige en verkeerde vroomheid der bewuste vriendin maakte, dat die vriendschapsband geheel werd losgemaakt; en Ottilia's godsvrucht kreeg het regte voedsel, toen zij de getrouwe verzorgster werd van een ongelukkig weeskind. Nu kende zij echte, werkzame godsvrucht; ook de Leeraar herwon haar vertrouwen en achting, en zij werd eindelijk de gelukkige echtgenoote van den braven neef, aan wien zij de rust van haar hart, den vrede in haar gezin, en de ware vrolijkheid van geheel haar leven verschuldigd was. Zoo werd Ottilia's hart in het godsdienstige van den verkeerden weg te regt gebragt, en bij deszelfs dierbaarste regten gehandhaafd. - 5) De Jeugd van Elize. Lieve, verstandige en godsdienstige herinneringen uit de jeugd van Elize, en op den rijken zegen harer jeugd mogt zij lang daarna nog met de dankbaarste vreugde staren. Wij hopen, dat, bij alwat hier Duitsche gewoonte en wel een weinig overdreven is, dit stukje onze beschaafde jonge Jufvrouwen vooral zal behagen, en wezenlijk nut zal doen. - 6) Ligtzinnigheid en Luchthartîgheid is het laatste verhaal. Zoo zeer de laatste eene beminnelijke deugd is, zoo is de eerste, waartoe de vrolijkheid zoo ligt vervallen doet, levenslang de bron van ellende. Emmelina is het bewijs: haar ligtzinnig vergeten berokkende het ongeluk van hare brave minne, die zij had voorgenomen en beloofd te redden. Hoe diep haar dit griefde, was het gebeurde even spoedig als ligtzinnig wederom uit het geheugen. Daarna bekwam zij nog grievender les: hare ligtzinnigheid gaf aanleiding, dat haar vader genoegzaam geheel zijne bezitting verloor; maar ook deze les had geenen invloed. Hare ligtzinnigheid berokkende eindelijk den beminden vader een tweegevecht, hetwelk hem bijna het leven kostte. Zoo veel was er noodig, om der ligtzinnige voorzigtigheid te leeren. Hare zuster, de vrolijke Fanny, was en bleef steeds en onder alles het voorbeeld van welberadenheid en beminnelijkheid. - Zoo hebben wij deze verhalen nogmaals voor onze lezers doorloopen, en kunnen dezelve nu met des te meerdere gerustheid aanprijzen. Eene aanwijzing van drukfeilen, welke twee geheele bladzijden beslaat, ontsiert vooral een werk, hetwelk voor de schoone Kunne bestemd is; dit neme de drukker en corrector à gouverno.