Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

Opwekking tot nederige erkentenis van Gods hoogheid; en aanwijzing van het Gode mishagende, in het besluiten uit ramp en onheil tot schuld en straf. In twee Leerredenen, ter gelegenheid van den Watersnood. Een woord inzonderheid tot bestuur en troost van hen, dien het ongeluk trof. Door D. Broedelet, Evangeliedienaar bij de Hervormde Gemeente te Purmerende. Te Purmerende, bij J.P. Bronstring. 1825. In gr. 8vo. 60 Bl. f :-60.
Leerrede over Psalm L: 23, gehouden den 13 Maart 1825, de eerste na de doorbraak bij Durgerdam. Met bijvoeging van eenige Berigten, enz. Door A. Houtkamp, Predikant te Durgerdam. Te Amsterdam, bij G. Portielje. 1825. In gr. 8vo. 56 Bl. f :-45.
Leerrede, gehouden op den 20 Februarij 1825, de eerste na de Overstrooming te Zwartsluis, door J.H. de Roode, Predikant aldaar. Te Amsterdam, bij A.B. Saakes. 1825. In gr. 8vo. 24 Bl. f :-30.

(Alle uitgegeven ten voordeele der Noodlijdenden.)

Deze drie stukjes zijn vruchten van den tijd, d.i. van de bijzondere omstandigheden, in welke velen onzer landgenooten zich pas bevonden hebben. Het zijn woorden des gevoels over de gebeurtenissen, welke eenen ieder versch in het geheugen lagen, die henzelven of hunne buren, vrienden en betrekkingen hadden getroffen, en waarin dus ieder met het geheele hart deelde. Dat zij verder in het licht gegeven werden, geschiedde of op uitdruk-

[p. 284]

kelijk verzoek van velen, of ten minste op de blijkbaarheid, dat de regte snaar getroffen, en dus het verlangen, om gelijke stichting en troost, als den onmiddellijken toehoorders, aan meerderen mede te deelen, welgegrond kon geacht worden. Mogt dan de verkoop bovendien strekken, om ook nog iets bij te dragen tot dadelijke leniging der geledene ongelukken, zoo was dit een loon te meer voor den man, wiens hart hem geleerd had naar het hart zijner broederen te spreken. Maar dit vordert ook van ons eene spoedige aankondiging en, kan het zijn, aanprijzing, niet zoo zeer eene gestrenge, veel min vergelijkende beoordeeling.

In het algemeen mogen wij zeggen, ook deze leerredenen wederom met verblijding gelezen te hebben, omdat ze ons welbewerkte stukken, blijken van goed oordeel en smaak, van eene, zoo wij meenen, regt Christelijke, dat is zoo wel menschelijke als bijbelsche denkwijze, in handen geven. Nergens klinkt die vloektrompet van den onwijsgeerigen en onkundigen in de uitlegging der H. Schrift, met welke ons een vreemde betweter in den beginne verschrikte; schoon het daarom hier aan geene prediking van ootmoed en bekeering, van vreeze Gods en eerbiedig geloof ontbreekt.

De Eerw. broedelet, die in zijne eerste leerrede, door verscheidene aanmerkingen, had pogen te leeren: hoe algemeene rampen kunnen en moeten dienstbaar zijn, om Gods hoogheid te erkennen, (volgens Jesaia II: 11) bezigde in de tweede, Job XLII: 8: Gijlieden hebt niet regt van mij gesproken, gelijk mijn knecht Job, naar ons oordeel zeer gepast, om het Gode mishagende in het besluiten uit ramp en onheil tot schuld en straf in het licht te stellen. Inderdaad, de vrienden van Job komen ons bij elken roekeloozen en ongevoeligen veroordeeler der bezochten zoo natuurlijk voor den geest, dat wij ze zelve als tot zinnebeelden van de thelwall's en anderen in onze beoordeeling maakten. Het spijt ons, in geene bijzonderheden te kunnen treden, om de wijze, op welle de leeraar zijne taak volbrengt, te doen kennen, of

[p. 285]

hem de aanmerkingen, welke wij mogten hebben, mede te deelen. Belangrijker is het ligt voor den lezer, te weten, dat een welgesteld voorberigt ons met het gebeurde in de wijde Wormer, op eene aandoenlijke wijze, nader bekend maakt; terwijl eene korte narede te kennen geeft, dat de prediker, bij het stellen zijner tweede leerrede, thelwall's geschrijf nog niet gelezen had.

De Eerw. houtkamp, na verloop van zes weken voor het eerst in de deerlijk geteisterde kerk zijner gemeente, voor haar en een aantal lieden uit de naburige, nog erger bezochte dorpen, het woord voerende, leert, volgens den aangegeven tekst, dat God over alle handelingen van Zijn bestuur door ons geëerd en verheerlijkt moet worden, en maakt dit bijzonder toepasselijk op lietgeen de Voorzienigheid pas over hen had beschikt, tot opwekking van gehoorzaamheid, enz. Men ziet zich hierbij midden in hun ongeval, in hun eigen gevoel en aandoening bij het gebeurde, met levendigheid verplaatst; en, daar de leeraar tevens troost en opbeuring uit die omstandigheden zelve ontleent, geeft zulks noodzakelijke aanleiding tot verscheidene geschiedkundige ophelderingen of berigten, achter de leerrede geplaatst. Wij danken zijn Eerw. voor het eene en andere, en bidden, dat hij zijnen arbeid met gewenschten zegen moge achtervolgd zien.

De Eerw. de roode, eindelijk, hangt ons, reeds in het voorberigt, een schrikbarend tafereel op van de jammeren, in zijne nabuurschap te aanschouwen geweest. Menschen en vee, huizen en goederen werden daar gesloopt en weggerukt; en geen wonder, dat 's mans tekstkeuze viel op Amos IX: 5, 6: De Heere der heirscharen is het, die het land beroert, dat het versmelte, en allen, die daarin wonen, treuren, enz. Inderdaad eene schoone en stoute teekening, door den leeraar wèl gevoeld en in het licht gesteld. Wij erkennen in het algemeen gaarne den bekwamen zoo wel als ernstigen man in hem, met wien wij over een woord hier of daar geenszins in ge-

[p. 286]

schil willen treden, en die vooral op het einde vele behartigenswaardige vermaningen tot zijne toehoorders rigt.

Wij durven dus dit drietal gerust aanprijzen. Het is eene vereenigde stem des geroeps, uit de diepte der ellende, tot allen, die zich in dezelve, of voor dezelve bewaard, maar zwevende op derzelver rand, bevonden. En zulk eene stem is wel altijd belangrijk. Wij leeren uit deze boekjes den nood beter kennen, der menschen gevoel daaronder juister schatten, en hijzelf, die spreekt, was een ooggetuige en een deelgenoot. Meer behoeft er gewis niet, om ook nog de kleine bijdrage, welke zij kosten, tot het weldadigste van alle einden te brengen.