Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

Het vijfde Halve-eeuw-feest over het Ontzet der Stad Leiden, in den jare 1574, plegtig gevierd den 3den en 4den October 1824, beschreven door J. Roemer. Met onuitgegeven Stukken, betrekkelijk het Beleg. Te Leiden, bij C.C. van der Hoek. 1824. In gr. 8vo. 32 en 244 Bl. f 3-60.

Non culvis homini contingit adire Corinthum. Door welk eene talrijke schaar van onze landgenooten het bovengemeld halve-Eeuwfeest moge zijn bijgewoond, zij is niet te vergelijken bij de tallooze menigte, waaraan, schoon zij in de feestviering geen minder belang moge gesteld, en even vurig gewenscht hebben, tot hare bijwoning gelegenheid te vinden, dit evenwel niet heeft mogen gebeuren. Deze kan zich, door de hier aangekondigde beschrijving te lezen, het genoegen verschaffen, van zich, als 't ware, dezelve, in alle hare bijzonderheden, voor te stellen. De Eerw. roemer verhaalt ze, in eene geleidelijke orde, en in eenen levendigen en vloeijenden stijl, juist voor dezelve geschikt, op zulk eene wijze, dat hij alles, wat der meldinge eenigzins waardig was, en der nieuwsgierigheid eenigzins voldoen kan, op-

[p. 261]

neemt; terwijl de goedkeuring, welke Burgemeester en Wethouders van Leiden, volgens het Voorberigt, na zijn verhaal te hebben hooren lezen, aan hetzelve gegeven hebben, en de mededeeling van alwat hij verlangde, welke hij, van wege hunne Ed. Achtb., ontvangen heeft, ons borg staan voor zijne naauwkeurigheid en volledigheid.

Na het gemeld Voorberigt en eene naamlijst der Inteekenaren op het werk, wordt eerst, bij wijze van inleiding, aangemerkt, dat men, van de vroegste tijden af, belang in het vereeuwigen van gewigtige gebeurtenissen, door gedenkteekenen, feestvieringen enz., gesteld heeft, en dat dit ook in Nederland, en vooral ten aanzien van Leidens ontzet van het Spaansch beleg, heeft plaats gehad. Hierop volgt eene korte geschiedenis van dat beleg en ontzet, zoo wel om den lezer, die daarmede minder bekend is, dan de meeste inwoners van Leiden, dezelve, in de voornaamste trekken, te doen kennen, als tot opheldering van de volgende feestbeschrijving, en tot toelichting der Bijdragen (Bijlagen), welke daar achter gevoegd zijn. In deze Inleiding worden, als oorspronkelijke en nog niet uitgegevene stukken, medegedeeld: 1. Een Brief van den Zeeuwschen Admiraal louis boisot, die over de vloot tot ontzet der stad het bevel voerde, aan Jonkheer jan van der does (janus dousa), bevelhebber der Leidsche schutterij, geschreven den 26sten September 1574. Van dit stuk is een fraai Fac Simile in het werk gevoegd, eene Nederduitsche vertaling, deels in den tekst, deels in eene aanteekening, gegeven, en het Fransch afschrift geheel in eene aanteekening geplaatst; doch het laatste hoogst gebrekkig, als door iemand vervaardigd, die noch het oorspronkelijke goed heeft kunnen lezen, noch der Fransche tale genoegzaam magtig geweest is. 2. Een tweede oorspronkelijk stuk, in eene aanteekening medegedeeld, is de stedelijke Publicatie van den dag zelv' van 't ontzet, 3 October 1574, waarbij de burgerij wordt opgeroepen, om God terstond voor het ontzet te loven en te danken. 3. Het derde, op dezelfde wijs hier ingevlochten, stuk is de Publicatie van den 1sten October (aan het hoofd staat verkeerd de 7de) van het jaar na het ontzet, waarbij de gemeente, tot hetzelfde einde, opgeroepen werd tegen den 3den, den verjaardag der gebeurtenis. - Nu komt eerst het verhaal der voorbereidselen tot het nu gevierde feest, en dan dat der godsdienstige feestviering, op Zondag den 3den zoo wel, als dat der aan

[p. 262]

de vreugde gewijde, op Maandag den 4den October, zelve. Wij deelen hiervan niets mede, omdat het geheel te keurig en te waardig is, om gelezen te worden, en wij deszelfs debiet niet willen benadeelen. - Op het slot van dit verhaal is het werk versierd met eene fraaije afbeelding van eenen Gedenkpenning, ter eere van den Burgemeester pieter adriaanszoon van der werf, te dezer gelegenheid vervaardigd, en achteraan zijn gevoegd twee verzen, tot dit halve-Eeuwfeest betrekkelijk.

De Bijlagen zijn de volgende:

A. 1. Middelen tot ontzet der stad (beraamd) bij den Prins van Oranje en de Heeren Staten van Holland, in de staatswijze vergadering, binnen Rotterdam geconvoceerd, op den 24 Julij 1574, met daarbij behoorende stukken. 2. Middelen tot het ontzet der stad, te water ondernomen en uitgevoerd, met de resolutie tot het stoppen van de gaten in de zeedijken, (den IJsseldijk en Maasdijk) tot ontzet der stad doorgestoken.

B. Bijzondere getuigenis en overleveringen, wegens eenige voorvallen ten tijde van 't beleg.

C. Bijzonderheden wegens willem corneliszoon, die, in plaats van zijne duiven, in den uitersten hongersnood, in den laatsten tijd van het beleg, te dooden en te eten, dezelven afstond, om ze tot het overbrengen van brieven te gebruiken; met den oorspronkelijken brief, waarbij hem daarna vergund werd den naam van duivenbode achter den zijnen te gebruiken.

D. Oorspronkelijk Octrooi, op den naam van Koning philips aan die van Leiden gegeven, tot het oprigten der Hoogeschole, van 6 Januarij 1574, volgens den ouden, 1575, volgens den nieuwen stijl.

E. Programma tot de tegenwoordige feestviering van 9 September 1824.

F. Programma der Heeren Studenten.

G. Catalogus van de Oudheden enz., betreffende het beleg en ontzet, welke, bij de feestviering, ten toon gesteld geweest zijn.