Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

[p. 257]

Proeve eener Geschiedenis der Kruistogten naar het Oosten, tot op de herovering van Ptolemaïs in het jaar 1291. Door N.G. van Kampen. Iste Deel. Te Haarlem, bij F. Bohn. 1824. In gr. 8vo. XXXVI, 439 Bl. f 3-90.

De Heer van kampen, die binnen korte jaren verscheidene geschiedkundige werken, van meerderen of minderen omvang, met uitnemenden lof heeft ten einde gebragt, - onvermoeid in het nasporen, onbeschroomd in het voorstellen der waarheid, met eigenaardige kracht en glans, - heeft zich ditmaal tot de geschiedenis der Kruistogten bepaald, een gedeelte der algemeene geschiedenis, (want niet slechts heel Europa, maar ook Azië en Afrika bemoeiden er zich mede) buiten tegenspraak zoo belangrijk, zoo uitlokkend, maar ook zoo moeijelijk om volledig en onpartijdig behandeld en in het licht gesteld te worden, als naauwelijks eenig ander. Geen wonder derhalve, dat onze onderzoeklievende eeuw vele geleerde mannen en maatschappijen heeft aangespoord, het zij om zulk eene geschiedenis te schrijven, het zij om de gevolgen van eene gebeurtenis, in vroegeren tijd zoo zeer bewonderd, in latere dagen zoo ongunstig en zelfs bespottelijk voorgesteld, naar echte waarde te doen kennen. In het laatste hebben wij mede ons deel, zoo door de voortreffelijke Latijnsche verhandeling van wijlen den Hoogleeraar regenbogen, als door eene andere van den Heer wakker van zon, bij van kampen, in zijne voorrede, tot onze verwondering, niet vermeld, te meer daar dezelve zeer sterk staat in het oudere gevoelen omtrent de schadelijkheid der Kruistogten, gelijk regenbogen in het tegenovergestelde, tusschen welke heeren, volgens deszelfs geleerden vertaler, met wien wij te dezen instemmen, het midden houdt. Doch eene eigene geschiedenis, zo als de Duitschers, Franschen en Engelschen, bezaten wij tot hiertoe niet. Er is wel een der vroegste en beknoptste, gelijk de Heer van kan pen zegt, gebrekkig in onze taal overgebragt; ook zijn wij onlangs begonnen verslag te doen van eene vertolking van zekere Tafereelen; doch in deze zoo wel, als de overige bestaande werken, den Heere van kampen alle, blijkens de voorrede, zeer wel bekend, vermeent de geleerde man, in eene of andere opzigten, gebreken en zwakke zijden te ontdekken, die hem eerst aan de zamenstelling van een stuk uit het beste van elk dezet stukken deden den-

[p. 258]

ken, maar hem daarna nog liever tot het besluit deden komen, om eene eigene historie, uit de bestaande oudste bronnen zelve geput, te schrijven. Hij maakt ons met deze bronnen, voor zoo ver hij ze naderen kon, of zich, bij gebrek aan Oostersche taalkennis, met de afgeleide beekjes bij anderen moest tevreden houden, bekend; teffens niet verzwijgende, wat dienst hij hier ook wel eens van zijnen, in de Arabische en aangrenzende lettertakken zoo bedrevenen, vriend hamaker mogt genieten. En hierbij spreekt het van zelve, dat van het werk der genoemde voorgangers een pligtmatig gebruik wordt gemaakt.

Wij aarzelen dus niet, onze lezers geluk te wenschen met deze onderneming van onzen volijverigen landgenoot. Dezelve kan bezwaarlijk anders dan gelukkig uitvallen en tot wezenlijke verrijking van onze letterkunde strekken. Des mans uitgebreide kennis, onvermoeide vlijt, onbevangen oordeel en levendige stijl stellen dit bij velen gewis reeds zeker. En wij althans zijn, na het lezen van dit eerste deel, in die verwachting niet te leur gesteld. De schrijver slelt zich voor, het gansche zoo daadrijke tijdvak van omstreeks 200 jaren, kan het zijn, af te handelen in drie deelen, van welke het tegenwoordige eindigt met de herneming (en verwoesting) van Edessa in 1143, beslaande dus nog geene halve eeuw. Wij wenschen hartelijk, dat dit voornemen zal blijken uitvoerbaar te zijn, omdat menigeen opziet tegen een werk van vele boekdeelen; doch het is teffens zeker, dat geschiedenis, om haar belang te houden, niet al te zeer moet bekort worden, en dus hopen wij tevens, dat het debiet den schrijver zal bemoedigen, om het werk, in allen gevalle, naar den eisch af te werken.

Recensent ontkent niet, met reeds genoemde Tafereelen vrij hoog te loopen. Ondertusschen ligt het zelfs in den vorm, dat men daar de volkomenste onpartijdigheid niet kan verwachten; en op die punten, waar van kampen met dezelve verschilt, gelooven wij reeds daarom niet moeijelijk, hoezeer wel ongaarne, het regte aan zijne zijde te vinden, omdat b.v. het karakter van tancredo anders in een al te vlekkeloos licht voorkomt.

In één woord, van kampen schijnt ons voor dit werk regt berekend, en ook de taak zijns ten volle waardig.