Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

[p. 242]

Ontijds Ja en Neen, door Abraham Capadose, Med. Doct. Te Amsterdam, bij J.H. den Ouden. 1825. In gr. 8vo. Behalve de Voorrede, 87 Bl. f 1-10.

Er is eene zekere soort van menschen, die eene zucht hebben tot tegenspraak, zoo groot, dat het hun genoeg is, een gevoelen als algemeen aangenomen te kennen, om het te wederspreken. Zij vragen niet, wat waarheid, maar wat met de publieke opinie in strijd is; en zoo iemand het waagt zich tegen hen over te stellen, dan zijn hun geene listen en kunstgrepen en sophisterijen te gering of te onedel, om hen van de overwinning te verzekeren. De Franschen, bij wien die ziekte van den geest of van het hart niet ongewoon is, noemen haar Esprit de Contradiction, en wij kennen geen geschikter woord om haar aan te duiden. Een prikkelbaar gestel en eene groote mate van eigenliefde zijn, zoo men zegt, voorbereidende oorzaken dezer kwaal; eene kwaal, die voor hen, welke met zulke lijders moeten verkeeren en omgaan, allerlastigst, ja bijna onverdragelijk is. Naar den loop van het geschil tusschen den bestrijder en den verdediger der Vaccine te oordeelen, zouden wij meenen te moeten vooronderstellen, dat de eerste tot het getal dier lijders behoort, van welke wij spraken. Immers reeds de titel wijst het aan, dat de Heer capadose zich niet bij de zaak, maar bij den persoon, die haar verdedigt, bepaalt; eene kunstgreep, niet ongewoon en dikwijls met vrucht gebruikt, omdat aldus de eigenliefde van den geschilvoerder van de zaak afgeleid en bij zelfverdediging bepaald wordt.

Quisque optimus suorum verborum interpres. Wat de Heer ontijd gezegd of geschreven heeft, is hij zelf meest bevoegd te verklaren en in overeenstemming te brengen, en zal dit zeker beter, dan een ander, doen kunnen; terwijl het hem niet moeijelijk zou vallen, om ook over capadose's Ja en Neen eene brochure te

[p. 243]

schrijven; een man, die, toen hij zijne Dissertatio de foetu intra foetum uitgaf, vrij wat met de Duitsche Neologie ophad. Doch met zulke onedele schermutselingen wordt de zaak in geschil niet beslist. Het is niet de vraag, wie iets zegt, maar wat en op welken grond iets gezegd wordt. Het zal wel niemand invallen, den Heer ontijd of welk Arts ook, al had hij eene vijftigjarige ondervinding en daarbij een' helderen kop en goede zinnen, zonder welke dat woord geene beteekenis hoegenaamd heeft, voor onfeilbaar te houden. Maar wanneer eene daadzaak op de ondervinding niet van éénen, maar van velen berust, wanneer derzelver aanneming en verspreiding met het eigen belang van hen, die haar aannemen en verspreiden, in strijd is, dan voorzeker kunnen geene spitsvindige redeneringen a priori haar omverrewerpen. Daadzaken moeten met daadzaken bestreden worden. Is de zaak der Vaccine van zoo veel gewigt in het oog van Doctor capadose (en voor wien is zij dit niet?), dan moet hij haar met opregtheid en waarheidliefde onderzoeken, beoordeelen, en over hare waarde of onwaarde beslissen; dan moet hij niet over de Eeuw, waarin zij is uitgevonden, niet over de personen, die haar voorstonden, niet over de argumenten, waarmede zij verdedigd is, maar over de zaak zelve, over haren invloed, hare uitwerkselen, naar de uitspraken der ondervinding, oordeelen. Zoo hij op zulk eene wijze het geding voert, zal hij bij braven en regtschapenen zich als vriend der waarheid doen eerbiedigen; hij zal zich als echt aanhanger eener leer, die uit de waarheid is, doen kennen; en, zoo hij haar op zulk eene wijze en met het getuigenis der ondervinding, op goede gronden eener gezonde empirie, aan den strengsten toets onderwerpt, zal elk weldenkend Geneesheer zich aan zijne zijde scharen, en Recensent zal onder de eersten zijn. Wij herhalen het, ofschoon wij dusdanig onderzoek voor haar niet schromen, wij willen ons gaarne laten overtuigen; maar wij vorderen eene nieuwe, eene betere bestrijding der Vaccine.