Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

Sulzer's Gesprekken over de Schoonheden der Natuur-Derde Druk. Te 's Gravenhage, bij A. Kloots en Comp. 1824. In gr. 8vo. XVIII, 134 bl. f 1-60.

Dit werkje, dat te voren reeds tweemalen is uitverkocht, heeft thans weder een' vertaler gevonden, waardoor hetzelve in taal en stijl, bij de vorige uitgaaf vergeleken, zeer veel heeft gewonnen. De beroemde sulzer heeft ook door dit voortbrengsel getoond, dat hij zich alleen waagt aan zulk een onderwerp, dat hij volkomen magtig is: keuze der voorwerpen, wijze van behandeling en voordragt verraden den meester. In vijf gesprekken tusschen een paar vrienden, van welke de een meer het stads-, de andere meer het buitenleven bemint, worden hier eerst die schoonheden der Natuur aangewezen en opgezocht, welke onmiddellijk de zinnen aandoen; dan wordt overgegaan tot dezulke, welke meer het verstand bezig houden (de intellectuéle); eindelijk worden de zuiver morele behandeld; en dat alles in zulk eene natuurlijk eenvoudige en geleidelijke opklimming, en te gelijk met zoo veel juistheid en warmte, dat de lezer als van zelf op het standpunt komt, waarop sulzer hem tracht te plaatsen, ten einde heiligen eerbied, warmen dank en vurige liefde op te wekken voor den wijzen en goeden Formeerder van al het geschapene. In de voorrede van den vertaler, der lezinge overwaardig, vindt men een en ander meer ontwikkeld.

In onze oogen heeft deze dus een' wezenlijken dienst aan zijne landgenooten bewezen met de nieuwe overbrenging van dit nuttig geschrift. Wij wenschen het in handen van elken beminnaar van Gods vrije en schoone Natuur, en gelooven,

[p. 214]

dat niemand derzulken het zonder voldoening zal ter zijde leggen.

Eenige ingeslopene drukfouten, en eene enkele vergrijping tegen de Siegenbeeksche spelling, hopen wij, dat weldra, bij de noodzakelijkheid van eenen herdruk, zullen verholpen worden. Zie hier een staaltje uit het vijfde gesprek, hetwelk den stijl moge doen kennen: ‘De beschouwing der Natuur en der zigtbare schepping verheft onzen geest voorzeker boven de bekrompene grenzen van deszelfs natuur, en maakt denzelven waarlijk groot. Immers is het onmogelijk, zich met zoo vele volmaakte voorwerpen bekend te maken, zonder den geest en den smaak voor het schoone te verhoogen? Men vormt zich ongemerkt naar het voorbeeld, dat men voor zich heeft. Al meent men ook in de Natuur alleen aardsche en ligchamelijke schoonheden te vinden, zij voeren evenwel langzamerhand tot hoogeren trap op. Langs de keten der aardsche schepselen klimt de geest steeds op tot den Oneindigen. Dikwijls begint de mensch zijne beschouwingen bij eenen geringen worm, en bevindt zich reeds te midden der verhevenste waarheden, wanneer hij nog met geringe voorwerpen meent bezig te zijn. Reeds staat het allerhoogste voorwerp der volmaaktheid voor zijnen geest, wanneer hij zich nog met zinne lijke schoonheden waant omgeven.’