Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

Keert u tot Hem die slaat. Eene Christelijke Opwekking aan de Nederlanders; bij gelegenheid van de tegenwoordige Overstroomingen. Door A.S. Thelwall. Predikant bij de Engelsche Episcopale Gemeente te Amsterdam. (Als Motto's, num. XIV: 11 en joël II: 12-14.) Amsterdam, bij P. den Hengst en Zoon. 1825. Gedrukt ten voordeele der Noodlijdenden. In gr. 8vo. 16 Bl. f :-15 C.

Ik had wederom nieuwe berigten van overstrooming en eliende in verschillende deelen van ons vaderland gelezen, en daarna mijnen troost gezocht in het heilig Bijbelboek. Het boek Job had mij vele stoffe tot nadenken opgeleverd, en ik geraakte van lieverlede in eenen toestand, die tusschen waken en droomen zweeft. Het tooneel, in het eerste hoofdstuk van dat boek beschreven, stond mij voor de verbeelding; en het was, alsof ik God tot Satan hoorde zeggen: ‘Hebt gij ook acht geslagen op mijn volk van Nederland? Want niemand is op aarde als dit, opregt godvreezend, en wijkende van het kwaad.’ Ieder weet het antwoord: aan lage baatzucht werd deze deugd toegekend, die zekerlijk zou wijken, zoodra des Heeren hand zwaar op den gezegenden wierd. Nu, dacht mij, zag ik de rampen der omwenteling, de geslotene zee, het heer der vreemdelingen, en tevens den guren noordewind des ongeloofs, als zoo vele afzonderlijke plagen over hetzelve losgebroken; maar over het geheel strekte dezelve alleen, om meerdere eensgezindheid en zuiverheid van beginselen in kerk en staat achter te laten, en inzonderheid de menschenliefde, in kracht zoo wel, als verstandig bestuur, te doen toenemen. Wederom greep dan ook de zamenkomst plaats, ons in het tweede hoofdstuk bij Job beschreven; en Satan kreeg last, het land zelve aan te tasten, alleen deszelfs gansche bestaan niet doende ophouden. Nu braken de stormen en de vloeden los, vernieling op vernieling volgde, zoodat men bijna voor eene geheele verarming en reddeloosheid der bezochte deelen vreesde. Maar de liefde scheen te willen worstelen tegen het gebrek; bij den grootsten over-

[p. 138]

vloed en voorspoed had men zulke bewijzen van liefdadigheid niet gekend; de een streefde den ander vooruit, om te geven, te zamelen, te besteden, of te werken; terwijl eene redelijke godsvrucht overal troost en bemoediging in verbrijzelde harten stortte.

Dit alles belette nogtans niet, dat men op menige plaats treurend nederzat. En, terwijl mijn toestand al meer en meer in sluimering overging, scheen mij het lieve vaderland als eene bitter schreijende vrouw voor oogen te zijn, zittende op de puinhoopen van hare ingestorte woning. Haar omringden eenige vreemdelingen uit Oosten en Westen, die, ten deele in hooggestemde poëzij, ten deele in aaneengeschakelde en niet min dichterlijke uitdrukkingen van onze heilige boeken, geene troost- maar strafredenen tegen haar voerden, bewerende, op dezelfde wijze als de vrienden van Job, dat zij goddeloos moest zijn, omdat God anders onregtvaardig zou wezen, door haar dus te straffen. Doch zij waren minder bescheiden, dan gene oude Arabieren, die Job of zijne kinderen slechts openlijk verdachten en in het algemeen voor schuldig verklaarden. Zij tastten openlijk het bewind onzes lands, en bovenal deszelfs leeraren en voorgangers, aan. Die waren trouweloozen, onverschilligen, dwaalgeesten Wat wonder, dat de gansche natie tot oneerlijkneid, ongeregeldheid en ongodisterij hoe langer zoo dieper wegzonk?...

En hoe kwam ik aan deze ongelukkige wending van een droomgezigt, dat in den aanvang zulk een troostrijk, en met de dankbare vreugde over menschelijke weldadigheid en Goddelijke ontferming, sedert de ramp, zoo wèl overeenstemmend licht verspreidde? Het boeksken, aan het hoofd dezes genoemd, was eenigen tijd te voren door mij gelezen, en had mijne geheele verontwaardiging over dezen vreemdeling en allen, die zijnen geest ademen, gaande gemaakt. Deze gedachten kwamen nu weêr boven, en ik beklaagde mij niet, door derzelver schokkenden inhoud al spoedig gestoord en gewekt te worden: want ik behoefde geene Godspraak; het licht des Evangelies was genoeg, om mij op al te benaauwende bedenkingen hetzelfde te doen hooren, dat op het slot van het boek Job verkondigd wordt: Wie is Gods raadsman geweest? Wie vermeet zich, Zijne daden te doorgronden? - Tuchtigt de Heer dan niet die Hij liefheeft? En heeft Hij niet het oordeel den Zone overgegeven, om dat te voltrekken ten uitersten dage?

[p. 139]

Maar, wat is dat dan voor een boeksken? Het is eene ouderwetsche biddagspreek, eene zamenknooping van Bijbelteksten, zonder eenig oordeel of oplettendheid op wezenlijken zin en verband, eene dooreenmenging van Joodsche en Christelijke denkbeelden, een luid geschreeuw over onze oneerlijkheid in den handel, over ons verwaarloozen van den zondag, over het vloeken onzer kinderen, openlijk op de straat, zonder dat de policie dit belet; maar bovenal over onze verwaarloozing der voornaamste leerstukken van den Christelijken Godsdienst: alsof er geen H. Geest bestond, geene wedergeboorte noodig was, geen Christus aan Gods regterhand zat, en zoo al meer. En wie zegt dit? Een Engelschman, die waarschijnlijk onze taal niet verstaat; maar dien het niet aan den gewonen hoogmoed zijner natie, aan nijd of haat schijnt te mangelen tegen het waarachtige licht, dat op onzen Nederlandschen kandelaar brandt, noch aan eenen vertaler en..... boekhandelaar, die geene zwarigheid maakten, om hunner natie dit geestelijk paskwil in handen te geven.

Zekerlijk is er stoffe tot verootmoediging, tot opwekking en bekeering te over; want het vleesch is zwak, en wij struikelen allen in vele. Maar, non tali auxilio; deze Engelsche hulp kunnen wij zeer goed missen.