Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

[p. 94]

Gedichten van J. Immerzeel, junior. II Deelen. Te Rotterdam, bij J. Immerzeel, Jun. 1823. In 8vo. Te zamen XIV, 384 Bl. f 3-:

Onze kunstkennende Boekhandelaar, ons persoonlijk geheel onbekend, wiens winkel zoo menige fraaije lettergift te voorschijn bragt, beschenkt thans het publiek met eene rijke verzameling van vruchten zijner eigene dichtgenie. Vele derzelven zijn elders tusschen de produkten van anderen geplaatst, waar zij altijd genoeg bevielen, om ons te verblijden, dat ieder die nu hier bijeen kan vinden.

Door deze verzameling rijk te noemen, bedoelden wij, de menigte der verzen (grooter of kleiner, 95 in getal), maar ook de waarde van den inhoud dezes bundels aan te wijzen. De rangschikking hadden wij gaarne, niettegenstaande des Dichters redegeving in zijne luimige Voorrede, anders gezien, dewijl de overgang van luim tot ernst, en zoo omgekeerd ook, niet altijd even behagelijk is. Intusschen, zoo ergens, in dit dichtwerk is het vooral: verscheidenheid vermaakt; en van deze zijde onderscheidt zich de Muze, die wij hier hooren, vooral, dat zij, hoe ook berekend om ons tot hoogen ernst te verheffen, en, door hare teederhartigheid, ons gevoel sterk en diep te bewegen, door haren vrolijken trant zoo gemakkelijk den ernst ontplooit en den lach wekt. Die vrolijkheid is echte rnooit wild, noch laf, noch onwelvoegelijk, en dien lach schaamt of beklaagt men zich nimmer. Zij vertoont de opgeruimdheid van een welgesteld gemoed, die, fijn vernuft en goede luim vereenigende, het verstand scherpt en het harte goed stemt, die altijd behaagt en nuttig is, die ook dàn welkom is, als zij zich onverwacht openbaart, en die zusterlijk verkeert met den statigen ernst en de zachte gevoeligheid der wijsheid en deugd. Wij hebben deze gave in immerzeel met blijdschap bewonderd; met blijdschap, dewijl zij, zoo aangewend, naar onze meening hoogstbelangrijk is voor den invloed, dien de ware Dichter op de volksbeschaving oefenen moet. Heil dien Dichter, die het gevoel dezer bestemming in zijn gemoed bewaart en werken laat!

Van den trant, welken wij bedoelden, kunnen verscheidene stukjes in dezen bundel ten bewijze strekken, zoo als, in het eerste deel, Aan eenen jongen Dichter; Het Winteravonduur, dat zoo plegtig en heilig eindigt; De Dood van

[p. 95]

Augias; Het Beerenkrakeel, waarbij men, de Fransche boekeneensuur zich herinnerende, ‘Oranje-’ of ‘Vrijheid boven!’ roepen mag; Nieuwe Bezems vegen schoon; in het tweede deel, vooral, Steven van der Klok, De Torenwachter en Burgemeester, en zoo menig een Puntdicht. Deze vrolijke trant zweeft verscheidene stukjes van een ander allooi door, in meerdere of mindere mate, altijd aangenaam.

Dit ‘altijd aangenaam’ is het Epitheton voor alles, wat men hier leest. Het zij de Geschiedenis, ook onze Vaderlandsche, den Dichter zijne stoffen gaf, zoo als Socrates in den Tempel van Aglaura (het éénige, dat te voren afzonderlijk uitgegeven is), of De Ontdekking van Amerika, of Atala's Dood, of De Wraak der Liefde op Angelika Kauffman, of Johan Fredrik, Keurvorst van Saksen, en de Kunstschilder Lucas Cranach, of De Hertogin de la Vallière, zich in het Karmeliter-klooster begevende, of Leyden ontzet, De Vlugt van Hugo de Groot, Jan Luiken, Jacob Simonszoon de Rijk, Trijn van Leemput, of Rembrandt's voorspoedige Reis; het zij den Godsdienst, en der deugd, en den menschelijken lotgevallen zijne onderwerpen ontleend zijn, gelijk Spoor tot Menschlievendheid, De Eerzucht, De Hoop, De Jeugd, Vrede best, Adam's Gewaarwordingen bij het eerste onder- en opgaan der Zon (naar soutenis), De Tijd, Fortuin, Gelatenheid, Geluk, De arme Daglooner, Vrouw Rebecca met de Kinderen op eenen Meimorgen (een rijmeloos vers, naar den Wansbecker Bothen), De Moedeloosheid eens Ongelukkigen, Onwankelbare Deugd, Vergankelijkheid, De vergenoegde Landbouwer, Onbestendigheid, De laatste Rustplaats, Emmelina's Redding, De Voorzienigheid, Aan de Hoop (zangstukje), Herinnering, Oordeel niet ligtvaardig!, Bidden, Opschik, Lang en kort Leven, De Mensch. Geeft de Natuur of de Liefde den Dichter de lier in handen, en deelt hij ons de Zusterlijke Raadpleging, of het Winterlied van een' Landjongeling (naar schubart) mede, of aanschouwen wij Het Onweder, of leert hij ons Amor kennen, en Paris als Regter, of zingt hij van de Lente ezv. - wij weten niet, wanneer wij hem het liefste hooren. De Wapenkreet eener Nederlandsche Vrouw, uit 1814, beviel ons, misschien omdat zij zoo heel lang opwekt, minder; ook dat Op den Dood van Prins Blucher, ons te centoonig, acht malen op één rijmende: maar, voert immerzeel ons het huisselijk leven in, en schetst hij ons de vreugde en smart, aan aardsche betrekkingen bejegenende, dan zijn wij geheel gevoel; en wie viert niet van ganscher harte feest met Lotje, op haars Vaders Verjaardag; luistert niet, heilig aangedaan, naar de moederlijke toespraak Aan eene jonge Bruid; deelt niet in de blijdschap, die De Morgen van Lotjes Trouwdag aanbrengt, en staat niet met diepen eerbied voor de Waardij der Moeder, verheugd en dankend bij Lotjes Kraambed? (Beide stukjes passen regt goed naast elkander.) Het innigst smartgevoel des mededoogens doordringt ons, daarentegen, als hij ons geleidt Ter

[p. 96]

Uitvaart van eene Weduwe, welker verdriet aan haren zoon de oorzaak van haren dood was (een dergelijk dichtstukje doet ons even treffend zoodanig Moederlijk Verdriet beseffen), of wanneer hij ons Een bedrogen Meisje tot hare ongeboren Vrucht doet hooren spreken, of de klagte van Constantia, mede eene weduwe, aan de Lente laat hooren, of ons zijnen Rouwzang aan H. Tollens, Cz. en zijne Echtgenoote, na den dood huns oudsten zoons in de Indiën, of wanneer de Dichter Op den dood zijner oudste Dochter Louise Elisabeth, overleden 22 Mei 1821, zijne jammertoonen aanheft. Ook aan de Vriendschap hebben wij niet weinig te danken, waarvan men wel niets in dezen bundel zo de willen missen; bij voorbeeld, het Rouwbeklag aan eene Vriendin (eene kinderlooze moeder), in De Vriendenrol van Mr. R. Feith, van Mr. S. Ipz. Wiselius, Herinnering aan (van) Johannes Lublink, den jongen, Op de Afbeeldsels van Loots en Tollens, De Vriendschap, Toast.

Wij herhalen het, dat nagenoeg alles, hoe ook verscheiden, aangenaam zijn zal. De overvloed - wij lieten nog veel ongenoemd - is te groot, om iets te kiezen, waarmede wij onze ingenomenheid met deze Gedichten wettigen mogten bij onze lezers; en wij zijn er gerust op, dat zelfs eene herhaalde lezing in vele stukjes te meerder schoonheid ontdekken zal. Door verhevenheid en waardigheid van idéën, door bevalligheid en nadruk van voorstelling, door stoutheid en zachtheid, door fraaiheid van schildering en juistheid der voltooide beelden, door kunstige maar ongekunstelde wendingen, door aan het onderwerp geëvenredigden toon en stijl, door onweêrstaanbare werking op de verbeelding en het gevoel, gelijk op het verstand en hart, en door eene kloeke en zuivere versificatie, prijzen zij zich buitengemeen aan: zelfs de partijdigste Criticus zal het moeten toestemmen, dat deze bundel - en dit is loffpraak genoeg - den bewerker van La Pitié en L'Amour Maternel ten volle waardig is. De uitvoering is evenzeer ter aanbeveling aan het publiek, om derzelver netheid, en vooral om de, daaraan echter geheel onschadelijke, beknoptheid, sedert lang, zoo het scheen, aan de dusgenoemde werken van smaak ontzegd, wier dure pracht hier gemist wordt; zoodat ook daardoor in veler handen, die niet diep in het geld tasten, deze poëzij kan en - wij vertrouwen het - zal komen.

Kost het ons moeite, van eenige mededeeling uit dezen voorraad ons te onthouden, gemakkelijk valt het ons, alle aanmerkingen terug te laten, die wij onder het lezen maakten, die eene enkele stroefheid, hier en daar de spelling, of eene uitdrukking, die ons scheen gelukkiger te kunnen gekozen geweest zijn, betrof, b.v. bl 2:

‘Wien heeft de tirannij

Deswederspoeds niet eens - de tong verzocht tot klagen?’ ezv.

Doch, dit mogt hier naar vitterij gelijken, en wij hebben niets dan opregten dank en ware blijdschap te betuigen.