Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

De schoolmeester en de koster.
(Eene ware Gebeurtenis.)

Een Protestantsch Leeraar in de nabuurschap van Aberdeen, in Schotland, beklom, den eersten Zondag van Maart, den predikstoel, om een biduur te houden. Hij opent zijnen Bijbel, en ontwaart een zaamgevouwen briefje, even als de gewone aankondigingen van voorbede of dankgebed, welke de Koster gewoon was in dat boek te leggen. Hij begon het daarom ook met luider stemme voor te lezen; maar zweeg eensklaps, van kleur veranderende, en noodigde de gemeente uit tot het gebed, met eene gemoedsbeweging, die elk in het oog viel. Bij het uitgaan der kerke vorschte men te

[p. 683]

vergeess naar de oorzaak van dit vreemd verschijnsel: minzaam dankte hij voor betoonde deelneming, onttrok zich aan verdere vragen, en begaf zich onmiddellijk naar de pastorij.

Het briefje, wel geschikt om hem te verbijsteren, was van dezen inhoud: ‘Gisteren, Zaturdag, des avonds ten 10 ure, naar Aberdeen terugkeerende, werd ik overvallen en aangehouden op mijnen weg, digt bij het dorp, door uwen Koster en den Schoolmeester. Zij hebben mij vermoord en uitgeschud. Mijn ligchaam is geworpen in de Dee. Bid voor jeremias brus!’ - Deze brus was een Marskramer uit Aberdeen, welbekend bij den Predikant, en doorgaans logerende bij den Koster, die tevens Herbergier was van het dorp.

Na rijp beraad, ging de Predikant des namiddags met den Bijbel naar den Vrederegter, aan wien hij zijn avontuur toevertrouwde. Deze wilde het briefje lezen, opende hetzelve, maar - vond er geene letter schrifts in. Nu trachtte hij den goeden man, die als verwezen stond, te overtuigen, dat alles het gewrocht zijner inbeelding was geweest; maar deze, een weinig van zijne verbazing bekomen, hield de onmogelijkheid van dusdanig zelfbedrog staande, en dat een Vrederegter den heiligsten zijner pligten zoude verwaarloozen, indien hij de zaak aldus wilde behandelen. Men kwam ten laatste overeen, het stilzwijgen te bewaren, en heimelijk te Aberdeen onderzoek te doen.

Brus, die des Zaturdagavonds verwacht werd, was niet komen opdagen. Men zocht hem overal, waar men konde vermoeden hem te vinden; maar nergens werd hij gevonden.

Thans besloot de Vrederegter tot een onderzoek bij Koster en Schoolmeester beide, en hen afzonderlijk te ondervragen. Dit onderzoek verschafte geenerlei licht; even min de ondervraging. Met dat al hadden, bij de gedane vragen, de beschuldigden zich verward, zelfs tegengesproken op verscheidene punten; maar hunne ferme en volstrekte loochening van het feit zoo wel, als het mangel aan regtstreeksche of zijdelingsche bewijzen, deden hem wanhopen omtrent eenige bekentenis.

Eensklaps verschijnen eenige zalmvisschers in het dorp, met zich voerende het lijk van brus, dat zij gevonden hadden in de Dee, en dat aan het hoofd de kenmerken vertoonde van toegebragte slagen. Maar deze ontdekking be-

[p. 684]

vestigde wel den dood, of zoo men wil den moord, des ongelukkigen Marskramers, maar bragt de daders niet uit.

Intusschen ontdekte men, bij de schouwing, in deszelfs linkerhand, die krampachtig gesloten was, een' knoop, die, aan het kleed des Schoolmeesters, waaraan er een van dezelfde soort ontbrak, getoetst, weldra bleek, aan hetzelve ontscheurd te zijn. Reeds heimelijk ontrust door het geval van het geheimzinnig briefje, stond deze man op ééns verstomd op het aanschouwen van een zoo onverwacht bewijs van schuld, en kwam tot eene bekentenis, welke die zijns medestanders en beider veroordeeling ten gevolge had. - De beide moordenaars ondergingen te Aberdeen hunne straf, met vele blijken van berouw.

Weldra helderde zich nu ook het voorgevallene met het geheimzinnig briefje en deszelfs verdwenen schrift op, door de verklaring van hem, die alleen in staat was, dit raadsel op te lossen. - Des Predikants knecht, een knap jongman, maar uiterst schroomvallig van aard, had, denzelfden avond van het plegen der gruweldaad, heimelijk de pastorij verlaten, om een meisje te bezoeken op eene landhoeve, op eenigen afstand van de stad en van den rijweg. Hij was, terugkomende, onderweg getuige van het feit, herkende de moordenaars, maar hield zich schuil, den moed niet hebbende om het slagtoffer te hulp te snellen. Tot zijnen meester wedergekeerd, bragt hij een' slapeloozen nacht door. Hij kon niet van zich verkrijgen, zulk eene misdaad te verzwijgen; maar de vrees, zich, van den kant der bedrijvers, aan gevaar bloot te stellen, belette hem, als ontdekker op te treden. Hij besloot alzoo, het voormelde briefje te schrijven, en hetzelve in den Bijbel zijns meesters te schuiven; maar naauwelijks was deze ter kerke gegaan, of het berouwde hem, zoo ver te zijn gegaan; zijn schrift kon herkend, hij in de zaak betrokken worden; en wat hadde hij niet te duchten van den Koster en den Schoolmeester, indien het hem, als éénigen getuige, eens niet gelukte, het feit te bewijzen! Deze gedachten bewogen hem, het briefje terug te nemen; het was hem genoeg, dat men het gelezen had, en, terwijl zijn meester aan tafel zat, verruilde hij zijne met zoo veel omzigtigheids opgestelde verklaring voor een stuk wit papier; en eerst na de teregtstelling der misdadigers waagde hij het, deze geschiedenis op te helderen.