Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

De misdadiger.

(Appert, sur les Prisons, les Hospices, &c.)

Hoe vele misdaden straft de maatschappij, welke zij zoude hebben kunnen voorkomen, ja die zij zelve heeft veroorzaakt; gelijk eene slechte moeder, die weigert haar kind te zogen, en het naderhand de wreede kwaal verwijt, welke het met de melk der huurlinge heeft ingezogen!

Een menschenvriend bezocht, op zekeren tijd, eene onzer gevangenissen. Hoe kromp zijn hart zamen, bij het aanschouwen van die barbaarsche vermenging van misdaden met ligte misslagen, dwalingen, ongelukken en jeugdige onbezonnenheden! ‘Groote God!’ riep hij uit, ‘is het mogelijk, dat men, zonder mededoogen met hunne jaren en toekomstig lot, dezen twaalfjarigen knaap, die aardappelen stal, dien anderen, die een hoen ontvreemdde, dezen, die een brood wegnam, dien eindelijk, wiens gansche misdaad is een verlaten kind te zijn, dus in het gezelschap laat van dien struikroover, dien schaamteloozen dief, dien moordenaar, wien het schavot verwacht!’ - Terwijl hij bij deze gedachte huiverde, naderde hem de man, wien het schavot wachtte, en verzocht, als eene gunst, hem zonder getuigen te mogen spreken. Terstond zag nu onze menschenvriend in hem niet dan een' ongelukkige, dien hij moest vertroosten. Hij nam hem alzoo minzaam ter zijde, terwijl zachtmoedigheid om zijne lippen zweefde. ‘Hoezeer beklaag ik u!’ sprak hij hem toe: ‘Hoe toch hebt gij zoo geheel den Godsdienst en

[p. 585]

het gevoel der menschelijkheid kunnen vergeten en versmoren, dat gij een' uwer natuurgenooten van het leven kondet berooven? Helaas! in den toesland, waarin gij thans verkeert, wat kan ik voor u doen? Mijn medelijden baat u luttel; van God alleen moet gij alles verwachten; uw berouw vermag veel, en met weemoedige blijdschap wil ik mijne gebeden met de uwe paren.’ - ‘Mijnheer!’ hernam de Misdadiger op een' zachtzinnigen en bedaarden toon, ‘sinds lang verwacht ik niets meer van menschen; mijne hope is op God. Intusschen kunt gij nog iets voor mij doen, en ik heb eene bede aan u. Verleen mij een oogenblik gehoor. Wees van mijne vroege jeugd af, of, om beter te zeggen, een verlaten kind, leefde ik van aalmoezen. Bedelbrood is een harde kost, dien-dikwijls de verachting alleen aan het lastig aanhouden schenkt, of liever toewerpt. Op zekeren dag (de honger drong er mij toe) stal ik eenige appelen; ik werd gevat. Hadde men mij het kwaad, in den diefstal gelegen, onder het oog gebragt, ik zoude er berouw van gehad hebben: maar men zeide mij niets; men behandelde mij hard; men sloot mij, gedurende verscheidene maanden, op met menschen, door losbandigheid bedorven en met misdaden bezoedeld. Hunne raadgevingen verleidden, hunne valsche grondbeginselen verblindden mij, en bij het verlaten der gevangenis was ik een behendige dief geworden. Van nieuws greep men mij, en van nieuws en dieper nog werd ik in dit verblijf der eerloosheid verleid en verward. Na verloop van eenige jaren herkreeg ik mijne vrijheid; ik werd een gewetenlooze moordenaar!... Mijne overdenkingen, en, durf ik zeggen, mijn natuurlijk gezond verstand, hebben mij ten laatste tot inkeer gebragt. Onzinnige! Ik waande mij op de maatschappij te mogen wreken; zij wreekt zich thans op hare beurt.... Mogt ik tot dezen prijs vergiffenis verwerven bij het éénig regtvaardig Wezen, dat weet te onderwijzen en te vergeven!’ Op deze woorden hief de Misdadiger zijne oogen ten Hemel, en de uitdrukking zijns gelaats was vol van eerbied, vertrouwen en ware vroomheid. Hij vouwde zijne handen; de wijsgeer deed desgelijks, en stoorde zijne godsdienstige aandacht niet. Weldra ging hij met warmte voort: ‘Mijnheer! Mijnheer! aanschouw deze jeugdige knapen, wier onschuld nog niet verloren is, en die alleen behoeven op den goeden weg gebragt te worden; wat kunnen zij, te midden van ons, anders opdoen, dan het besinettend voorbeeld der misdaad en de heilloosste lessen? Mijnheer! Mijnheer! in den naam van God

[p. 586]

almagtig, bijaldien gij eenigen invloed bezit, verwijder dan van hier die ongelukkige kinderen! Dat men hen onderwijze, dat men hen opbeure, dat men hunne arme zielen verheffe, in stede van ze te verbeestelijken! o, Welk eenen dienst zoudt gij hun bewijzen! Wat mij betreft, deze is de éénige gunst, die ik van u smeek, gelukkig van alsdan ten minste ééne goede daad verrigt te hebben, alvorens te verschijnen voor den oppersten Regter.’ - Hij zweeg. De wijsgeer bleef van verbazing en bewondering roerloos staan. ‘Wetgevers,’ riep hij uit, ‘en gij allen, die magt bezit, welk eene les voor u!’