Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

Letterkundig verzoek van mr. Jacobus Scheltema.

Aan den Heer Redacteur van het Tijdschrift: de Vaderlandsche Letteroefeningen.

Mijn Heer!

Voorheen meermalen een gewenscht gevolg gezien hebbende van eene heusche uitnoodiging, in uw geacht Tijdschrift, om bijdragen tot deze of gene letterkundige onderneming, neem ik de vrijheid, een gelijk verzoek te doen, betrekkelijk een werk, hetwelk, zoo ik meen, met geene mindere belangstelling dan de andere, door de Nederlandsche Geleerden en de voorstanders der Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheden, zal vereerd worden.

Het zal aan velen hunner niet geheel onbekend zijn, dat de goedkeuring, welke mijne Verhandeling: Geschiedenis der Zuiderzee getiteld, bij het voorlezen heeft erlangd, mij aangemoedigd heeft, om het onderzoek naar de voormalige gesteldheid van den bodem des Vaderlands voort te zetten, en de geschiedenis van dien bodem in deszelfs geheel te bewerken, afgescheiden van de lotgevallen en bedrijven der bewoners, en dat hieruit een werk gerezen is, getiteld: Geschie-

[p. 432]

denis der Zuiderzee- en der Rivieren en Stranden tusschen Eems en Schelde.

Boven wenschen heeft het geluk mij gediend in het vinden van minbekende en ongebruikte bouwstoffen. Dan, zoo als het gewoonlijk gaat bij de Schrijvers, mijne begeerte naar meer is nog niet bevredigd.

Uit verscheidene brieven van voorname Oudheidkundigen en andere vrienden des Vaderlands, tusschen de jaren 1775 en 1782 gewisseld, over verschillende onderwerpen, in betrekking tot de algemeene welvaart des lands, vóór, bij of kort na het stichten des Oeconomischen Taks, of Huishoudelijke Maatschappij, is het mij gebleken, dat onze beroemde taalkenner, Mr. balthazar huydecoper, Baljuw op Texel, gedurende verscheidene jaren gedacht en gewerkt heeft aan de Geschiedenis der Zuiderzee, benoorden Enkhuizen, en van de Zeegaten; dat hij zeer vele getuigenissen van oude en ervarene personen aangaande overleveringen en bevindingen heeft verzameld; en dat hij vooral over deze onderwerpen, en met name over ondernemingen tot landwinning en indijking, vele brieven gewisseld heeft met Mr. zacharias l'epie en anderen.

Bij het gebruik van het werk, door den laatstgemelden in 1753 uitgegeven, met den titel: Onderzoek over de oude en nieuwe gesteldheid van Holland en over de Zeeweringen, en van de Oudheidkundige Verhandelingen van Mr. r. paludanus, ben ik aangaande het belang dier pogingen, en van die briefwisseling, nog meer overtuigd geworden. Doch, welke moeite ook door mij is aangewend, tot nog toe heeft het mij niet mogen gebeuren, hieromtrent eenig ander berigt te vinden, dan dat Mr. r. paludanus die geschriften van Mr. b. huydecoper en van Mr. z. l'epie om den jare 1775 heeft gezien en gebruikt; doch daarbij is niet vermeld, waar deze stukken destijds bewaard werden.

In den tegenwoordigen tijd, zoo geschikt voor groote ondernemingen, is het mij vooral van belang voorgekomen, om de geheugenis te doen herleven aan het ontwerp, om het Eiland Wieringen met den vasten wal te vereenigen, waaromtrent in het gemelde werkje van l'epie meer berigten en eene kaart te vinden zijn. Huydecoper en paludanus waren van begrip, dat hierdoor weldra de aanslikking benoorden en bezuiden dit Eiland zoodanig zoude toenemen, dat de Wieringer Gronden, het Balgzand, het Koegras, en misschien

[p. 433]

ook het Meer bezuiden Wieringen, bewesten de haven van Medemblik, zouden kunnen worden ingedijkt, zonder groote kosten, en met uitzigt op groot gewin.

Nu strekt mijn vriendelijk verzoek aan mijne Landgenooten, om, wanneer men iets weet aangaande de geschriften en brieven van Mrs. b. huydecoper en z. l'epie, en over de Zuiderzee, de Zeeweringen, Kusten en Stranden van Noord-Holland, hiervan berigt aan mij te willen geven; en aan de bezitters van die geschriften, om dezelve voor eenen bepaalden tijd aan mij te leenen, wanneer ik met discretie en dankbaarheid het beste gebruik van dezelve zal trachten te maken.

Met de spoedige plaatsing van dezen brief zult Gij mij eenen bijzonderen dienst doen. Ik ben, met hoogachting,

Mijn Heer!

Uw Weled. dw. Dienaar

jacobus scheltema.

Utrecht, den 8 Mei, 1824.