Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

Reis in Armenië en Perzië, gedaan in de jaren 1805 en 1806, door P. Amedée Jaubert. Uit het Fransch vertaald. Met Platen. Te Amsterdam, bij Visser en Comp. 1823. In gr. 8vo. XV en 492 Bl. f 4-80.

Toen Recensent zich nederzette, om een verslag van jaubert's reize op te maken, was hij voornemens, een kort overzigt daarvan te geven, om derzelver inhoud en belangrijkheid te doen kennen. Dan, naauwelijks had hij de pen hiertoe opgevat, of hij gevoelde, dat zulks niet uitvoerbaar was. Trouwens, deze reis gaat door zoo vele vreemde landen en plaatsen, en is zoo vol van de belangrijkste bijzonderheden van verschillenden aard, dat het niet wel mogelijk is, iets volledigs van dezelve op te geven, zonder of al te uitvoerig te zijn, of door eene schrale schets der groote waarde van het werk te kort te doen. - Ja, waarlijk, deze reisbeschrijving heeft eene zeer groote waarde! De liefhebbers der aardrijks- en natuurkunde kunnen er veel in vinden ter uitbreiding hunner kundigheden; en hij vooral, die begeerte heeft, om vreemde zeden en gewoonten van afgelegene volken, en bij woeste horden van barbaren, zoo wel als aan het schitterend en wellustig hof van Perzië, te leeren kennen, kan hier zijnen weetlust in eene ruime mate voldoen. Allermerkwaardigst zijn ook des Schrijvers lotgevallen, vooral eer hij het doel zijner reize aan het Perzische hof

[p. 661]

bereikte, alwaar hij eene geheime zending had van napoleon. Meermalen beeft men, onder het lezen, voor den afgezant, aan de grootste moeijelijkheden, en, meer dan eens, aan het oogenschijnlijkst levensgevaar blootgesteld, en verwondert zich, hoe hij dat alles gelukkig heeft kunnen doorworstelen! De stijl is, over het geheel, onderhoudend, en, in de beschrijvingen van landstreken, personen, zeden en gemoedsaandoeningen, dikwijls zeer levendig. Het is dus geenszins te verwonderen, dat deze reisbeschrijving zeer veel opgang in Frankrijk gemaakt heeft, blijkens de schoone voorrede, voor de Nederduitsche vertaling geplaatst; en dank hebbe derhalve ook de vertaler, die dit werk in onze moedertaal heeft overgebragt! Inderdaad, hoe zeer de Fransche taal onder de beschaafdste inwoners van ons land bekend zij, zijn er echter velen, die in dezelve of in het geheel niet, of gebrekkig geoefend zijn; en het werk verdiende allezins de eer der vertaling boven duizend andere, met welke men ons, door eene als 't ware onverzadelijke zucht naar uitlandsche schriften, overlaadt.

Wat de vertaling betreft, Recensent is niet in de gelegenheid geweest, om dezelve met het oorspronkelijke te vergelijken; doch, voor zoo verre hij uit dezelve alleen kan oordeelen, schijnt zij zeer goed te zijn. De vertaler heeft hier en daar enkele aanteekeningen of noten van hemzelven; maar deze zijn somtijds van weinig belang, zoo als b.v. bl. 134, alwaar in eene noot door den schrijver de reis van niebuhr vermeld wordt, en door den vertaler wordt opgemerkt, hetgeen overbekend is, dat van deze reis eene Nederduitsche overzetting bestaat.

De bijgevoegde platen zijn fraai uitgevoerd; maar jammer is het, dat de kaart, die in de Fransche uitgaaf wordt gevonden, in de Nederduitsche is weggelaten. Het is waar, gelijk in de voorrede althans verzekerd wordt, men kan dezelve afzonderlijk uit Frankrijk bekomen; maar dezelve behoorde toch in een werk als het onderhavige.

Wat, eindelijk, het achteraan gevoegd kort berigt van den Kolonel trezel betreft, wegens Ghilan en Mazenderan, hetzelve is zeer zaakrijk, maar laat zich minder aangenaam lezen dan het werk van jaubert zelf.