Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

Leerredenen over de zeven Brieven aan de Gemcenten van Klein-Azië, Openbar. II en III. Door D.H. Wildschut, Predikant te Amsterdam. Te Amsterdam, bij J. van der Hey en Zoon. 1824. In gr. 8vo. 327 Bl. f 3-60.

Dit allezins nuttig, onderhoudend en gewigtig werk bevat negen uitmuntende leerredenen, alle welbewerkt, en in bevattelijken, eenvoudigen stijl, zonder aangebragte

[p. 640]

onnoodige sieraden der kunst, geschreven; en wij twijfelen geenszins, of het zal zoo wel geheel het godsdienstlievend publiek, als der Amsterdamsche gemeente, welkom zijn. Behalve den hoogstgewigtigen en belangrijken inhoud, en het eigendommelijke der bewuste zeven Brieven, als die door Jezus zelven aan joannes zijn in de pen gegeven, trekken de gemeenten van Klein-Azië thans wederom bijzondere aandacht, en moet het tegenwoordige lot der Grieksche Christenen, en hun tegenwoordige worstelstrijd met de belijders van mohammed, op nieuw zeer hooge belangrstelling opwekken. Dit bepaalde dan ook wel voornamelijk den Eerw. wildschut tot dit onderwerp, en de vroegere voortreffelijke arbeid van wijlen den waardigen van den broek, te Rotterdam, hield hem van de uitgave niet terug. Niet alleen dat latere berigten hier gelegenheid geven, om de geschiedenis dier belangrijke gemeenten met nieuwe bijdragen te verijken; maar de behandeling verschilt ook, daar van den broek de brieven bij gedeelten en stukswijze opnam, terwijl wildschut in ééne leerrede telkens eenen geheelen brief afhandelt, waardoor het verklarend gedeelte hier tevens eenigermate als Commentarie dienen kan. Wij zeggen met opzet eenigermate, daar men zeker bij eene eigenlijke Commentarie nog iets meer verwachten kon, hetwelk, als voor den predikstoel niet geschikt, hier wegblijven moest. Vooraf gaat, ter inleiding, de eerste leerrede, over Hoofdst. I:11^b. Dezelve geeft de toenmalige godsdienstige geschiedenis dier gemeenten, en daarna een algemeen overzigt van alle deze brieven, welke geenszins als eene geheimzinnige voorspelling, of prosetische schets van den toestand des Christendoms, maar enkel als vermaanschriften, naar den toenmaligen godsdienstigen staat dier gemeenten, beschouwd worden. De zeven volgende leerredenen behandelen ieder eenen afzonderlijken brief; terwijl wordt opgemerkt, hoe, aan het hoofd van de vijf eersten, de Zaligmaker juist in een of meer bijzondere trekken, ontleend uit het heerlijk beeld, waaronder hij zich Hoofdst. I aan joannes ver-

[p. 641]

toond had, hier voorkomt, zoo als die meest gepast zijn voor den toestand dier gemeenten en den inhoud des briefs. Het verklarend gedeelte is telkens duidelijk en doorgaans overtuigend; terwijl de bekwame Redenaar oordeelkundig verklaart, en uit de geschiedenis opheldert; waarbij dan ook de uitwerking, die de brief heeft gehad, wordt nagespoord: de toepassing is telkens gepast, gemoedelijk, verstandig en vol zalving. Ten slotte volgt eene leerrede; welke de verheerlijking van den Verlosser in den hemel en op de aarde voordraagt, en Hoofdst. V:8-14 ten tekst heeft. En gelijk bij alle de leerredenen, hoe gelijksoortig dezelve ook natuurlijk wezen mogen, het eenzelvige in plan en voordragt wordt vermeden, zoo is ook deze laatste wederom in eenen eigenen, eenigzins anderen preektrant. Het eerste deel doet ons jezus, onzen Heer, als het voorwerp van de hulde des Hemels kennen; terwijl het tweede dien Verheerlijkte, als ook onze vereering waardig, voorstelt, en tot die vereering opwekt. - Het volgende strekke ter aanwijzing van den reinen geest, die overal bij deze leerredenen uitkomt: ‘Zelfs het lijden en sterven onzes Heeren tot verzoening der zonde stond met onze verlossing van dezelve in het allernaauwste verband. Naar de eigene en onfeilbare verklaringen zijner Apostelen, heeft christus zich overgegeven voor onze zonden, opdat Hij ons zou trekken uit deze tegenwoordige booze wereld; Heeft hij zich overgegeven, opdat Hij zijne gemeente heiligen, en haar onberispelijk, zonder vlek of rimpel, zichzelven voorstellen zou; heeft Hij zich voor ons overgegeven, opdat Hij ons van alle ongeregtigheid verlossen, en zichzelven een eigen volk zou reinigen, ijverig in goede werken; ja, onze zonden heeft Hij in zijn ligchaam gedragen op het hout, opdat wij der zonde afgestorven, der geregtigheid leven, en door zijne striemen genezen worden zouden.’ - Wij twijfelen geenszins, of dit boek wordt met graagte ontvangen, en zal veel goeds stichten.