Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

Christelijk Handboek voor Kranken, Bejaarden en Stervenden. Door J. Corstius, Predikant te Enkhuizen. Tweede Druk. Te Groningen, bij R.J. Schierbeek. 1823. In gr. 8vo. 286 Bl. f 2-80.

In onze Letteroefeningen voor 1821 gaven wij van de Euthanasia, of Christelijke Voorbereiding voor den Dood, van den Eerw. corstius, een zeer gunstig verslag, en tevens ons verlangen te kennen naar zoodanig Handboek, als thans voor ons ligt, en waarop hij toen reeds hope gaf. De eerste uitgave bleef ons, wij weten niet hoe, onbekend; dan de tweede druk kwam ons nu ter hand, en ook dit geschrift mogen wij met ruimte aanprijzen; het bevestigt het alstoen door ons gezegde: Den Eerw. corstius is het voeren van de pen voor een beschaafd godsdienstig publiek zeer wel toevertrouwd. De titel wijst de soort van lezers aan, voor welke dit werkje bijzonder is bestemd; maar voor gezonden en minder bejaarden heeft het echter ook eene zeer nuttige strekking, en die zich bereiden wil tegen den ouderdom en den dag des kwaads zal zich de lezing gewis niet beklagen. Het heeft vier Afdeelingen: I. In het begin der ziekte. II. Voortgang der ziekte en herstelling. III. Voor bejaarden, bij de ondervinding van de zwakheden des ouderdoms. IV. Voor zieken, die in minder of meerder oogenschijnlijk doodsgevaar verkeeren. Ieder dezer onderscheidene Afdeelingen heeft zes of zeven verschillende opstellen, alleenspraken, zamenspraken of vertoogjes, ook hier of daar brieven; en ook bij dezelve heeft men nog telkens zekere rustpunten, zoodat een zwakke, die leest of zich laat voorlezen, zich niet behoeft te vermoeijen. Alles is eenvoudig en bevattelijk, en draagt bewijs van echt gemoedelijk Christendom, gepasten ernst,

[p. 516]

en wordt tevens al wat de aandoeningen te zeer zou opwekken, of ook den kranken beangstigen, en daardoor de ziekte verergeren, genoegzaam vermeden. Mogt ieder, die kranken godsdienstig behandelen moet, leeren denken en spreken in dezen toon, en dezelfde trouw steeds paren met soortgelijke voorzigtige wijsheid! De Schrijver houdt zich aan de godsdienstige begrippen van zijn Kerkgenootschap, maar in den tegenwoordigen malschen en verstandigen geest. De korte of langere versjes, die dikwijls aan een ziekbed zoo veel goeds doen, en waarmede dit werk niet overladen, maar toch behoorlijk is voorzien, zijn wèl gekozen.

Uit de Anekdoten, voorkomende in de derde Afdeeling, geven wij deze twee ter proeve:

‘Belijdenis van eenen ouden Staatsdienaar. Hoe langer men leeft, des te meer gevoelt men zijne afhankelijkheid, en het onvoldoende, ook zijner beste daden, zoodat men reeds tevreden is, als men van anderen het geringste bewijs van genegenheid mag ondervinden. Alle mijne deugden worden zoo klein in mijne oogen, dat er mij geen andere grond van hoop overig is, dan Gods barmhartigheid en ontferming. - Wanneer het mij vergund ware het voorledene terug te roepen, en al het goede, dat ik ondervond, nog eenmaal te genieten, dan zoude ik, boven alle eergenot en vreugde, de voorkeur geven aan den zegen, dien God mij door lijden en beproeving toezond. God is zoo geheel liefde, dat geen mensch, in welke omstandigheden hij ook verkeert, geheel ongelukkig kan genoemd worden. Elk mensch heeft, gedurende zijn leven, een' korteren of langeren tijd, in welken hij wezenlijke vreugde geniet. Wêl hem, die het juk droeg in zijne jeugd, en, daardoor geoefend, eenen gerusten ouderdom geniet! - Het is een aangenaam, geruststellend gevoel, als men, na de grootste helft des levens te hebben afgelegd, tot zichzelven zeggen kan: Gods wil is ook aan mij volbragt; ik was een dienaar zijner Voorzienigheid, en volgde gaarne haren wil; ik werd verwaardigd met de eer van door haar tot nuttige oogmerken ge-

[p. 517]

bruikt te worden; ik wederstreefde haren raad niet, en, hoe zwak en gebrekkig ook mijne pogingen waren, vermogt ik echter door haren bijstand veel. Deze bewustheid doet mij met gerustheid staren op den laatsten avond mijns levens, en vrijmoedig zeggen: Haast laat Gij, o Heer! uwen dienaar henengaan in vrede.’ (Zulke oude Staatsdienaars zijn thans wel dun gezaaid!)

‘Montmorency. - Johan de montmorency, Connetable van Frankrijk, werd in een gevecht doodelijk gewond. De Geneescheeren gaven hem op. Men vermaande hem daarom, om als een goed Christen te sterven, en in zijnen dood die dapperheid aan den dag te leggen, welke hem gedurende zijn leven altijd eigen was. Hij gaf hierop ten antwoord: ‘Daar ik tachtig jaren getracht heb wèl te leven, is het mij gemakkelijk, een vierendeel uurs te besteden om wèl te sterven.’