Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

[p. 512]

Bijbel voor de Jeugd. Door J.H. van der Palm. XIIIde Stuk. Te Leyden, bij D. du Mortier en Zoon. 1823. In kl. 8vo. 246 Bl. f 1-20.

Het verwondert ons geenszins, dat de Heer van der palm, in het onderhavige stuk, de geheele geschiedenis van het Rijk der tien Stammen niet afgehandeld heeft. Over deze geschiedenis is, vooral met opzigt tot de Profeten, die daarin eene zeer voorname rol spelen, te veel te zeggen, dan dat men niet dan ongaarne dezelve al te kort door den helderdenkenden van der palm behandeld zou zien. Of, echter, op soortgelijken voet, de gansche geschiedenis des O.V. in 15 of 16 stukken met genoegzame volledigheid zal kunnen afgewerkt worden, zoo als de Schrijver in de voorrede van het vorige stuk belooft, zal de tijd leeren. Wij twijfelen er eenigzins aan, wanneer wij bedenken, en wat er nog van de beide Rijken overblijft te behandelen, en hoe veel er noodig zal zijn voor de geschiedenis der Israëlieten, en vooral van de Joden in de ballingschap, (waarin, voorzeker, de gebeurtenissen, in het boek van Daniël vervat, niet vlugtig behandeld kunnen worden) en, eindelijk, van welk eenen grooten omvang de geschiedenis der Joodsche natie is, na de wederkeering uit Babel, althans indien de behandeling zich niet enkel bepale tot de geschiedenissen, in de boeken des O.V. opgeteekend, maar ook, zoo als te wenschen is, zich verder uitstrekke. Ofschoon, immers, de Joodsche geschiedenis, voor een aanmerkeijk gedeelte, niet te vinden is in den Bijbel zelven, en dus van dezelve, in latere dagen, geene bijbelsche tafereelen kunnen gegeven worden, zijn er, echter, eenige Psalmen, die, naar het aannemelijkste gevoelen, ten tijde der vervolgingen van Antiochus Epifanes en in de eeuw der Makkabeën gemaakt zijn, om van geene oude voorzeggingen, bijzonder bij Daniël, te spreken, die op de lotgevallen der soodsche natie, tot aan de komst van Jezus, met regt toegepast worden. - Dan, mogelijk zal de Schrij-

[p. 513]

ver de Joodsche geschiedenissen, voor zoo verre dezelve in het O.V. niet beschreven zijn, afzonderlijk behandelen, als eene soort van noodzakelijke inleiding op de geschiedenissen, in het N.V. vervat. - Recensent, althans, heeft dit 13de stuk geenszins al te uitvoerig gevonden, vooral in onze dagen, waarin men, bij de naburige Duitschers, veelal zoo los en luchtig met de bijbelsche geschiedenissen omspringt, bijzonder waar dezelve in het wonderbare vallen. Hij heeft het met zeer groot genoegen gelezen, en het zeer geschikt gevonden, om vooral onze jeugd in het oude geloof, op eene redelijke, verstandige en smaakvolle wijze, te beveiligen.

Zeer gepast is reeds, te dien einde, de aanmerking, bl. 21 en 22, over het verschijnsel, dat men in de geschiedenis van het Rijk van Israël zoo menigmaal van wonderen gewaagd vindt, en in dat van Juda niet; en dat de verschijning van Profeten in het eerste veel minder zeldzaam was, dan in het laatste. Te regt wordt hierbij opgemerkt, dat er geene wonderen geschiedden, en geene Profeten gezonden werden, of er moesten dringende redenen toe voorhanden zijn; welke aanmerking, vervolgens, behoorlijk ontwikkeld wordt. In het algemeen wordt al hetgene in de Israëlietische geschiedenis, voor zoo verre dezelve in dit stuk behandeld wordt, velen vreemd en zelfs aanstootelijk voorkomt, in een daglicht geplaatst, hetwelk de eer der gewijde schriften aanmerkelijk bevordert, en door den begaafden Schrijver tot zedekundige en leerzame aanmerkingen aangewend wordt.

Bijzonder heeft ons bevallen de voorstelling der optreding van den grooten Profeet Elia in het 5de Hoofdstuk, zoo wel als van deszelfs verblijf aan een woest en onbewoond oord. De Schrijver omhelst, bl. 76, met volle regt, het gevoelen van hen, die denken, dat Elia door eigenlijke raven gespijzigd is geworden; het zij zij in de nabijheid hunne voorraadschuur en het nest hunner jongen hadden, waar zij het geroofde, nu eens brood, en dan weder vleesch, zamenbragten; het zij Elia, in zijne eenzaamheid, hen aan zich gewend had, zoodat zij ge-

[p. 514]

woon werden het buit gemaakte met hem te deelen. Hij, die weet, hoe gevangenen zich dikwijls met de schuwste dieren hebben weten gemeenzaam te maken, en hoe weinig kluizenaars noodig hebben om te bestaan, kunnen hierin niets vinden, dat hun ongeloofelijk voorkomt, zelfs niets, dat hun bevreemdt. Alleen maakt de Heilige Schrift hiervan geen ophef, en schrijft aan Gods Voorzienigheid datgene toe, wat door menschen-overleg, maar door haar geholpen, wordt tot stand gebragt.

Ook stemmen wij volkomen in (om nog een staaltje van de behandeling dezer geschiedenis op te geven) met des Schrijvers opvatting van hetgene aan de weduwe te Sarepta gebeurde, volgens bl. 83, dat haar meelvat en olie kruik nooit ledig raakten. Velen meenen, zegt hij, dat dit op eene natuurlijke wijs zich heeft toegedragen, door giften van liefdadige menschen, door eenig onverwacht geluk, of langs andere middelen, die men bedenken of niet bedenken kan. Wil men het zich aldus voorstellen, het was dan toch altijd God, die dit te voren wist, en aan Elia openbaarde. Maar het verhaal is aldus ingerigt, dat het natuurlijker is, hier aan eene wonderdadige vermenigvuldiging te denken; en daar men van zulk eene wonderdadige vermeerdering nog een ander voorbeeld bij den Profeet Elia aantreft, 2 Kon. IV:1 en verv., zouden wij liefst het tegenwoordig geval ook aldus verklaren. Regt zoo! Alleen zouden wij, ter staving van dit gevoelen, er bijvoegen, dat de eerste opvatting, door de Duitschers ten sterkste aangeprezen, des te minder aannemelijk is, daar, ten tijde van dit voorval, een algemeen gebrek aan levensmiddelen heerschte, hetwelk eindelijk tot eenen hongersnood aanleiding gaf; zoodat het, op zichzelve, alleronwaarschijnlijkst is, dat eene onaanzienlijke en behoeftige weduwe door behulpzaamheid van anderen, of op welke gewone wijze ook, het benoodigde zou bekomen hebben.

Aanmerkingen van belang tegen de eene of andere opvatting of verklaring zijn ons in dit stukje niet voorgekomen. - Bij abuis staat in het opschrift van het 2de

[p. 515]

Hoofdstuk en vervolgens, zoo wel aan het hoofd der bladzijden, als in den bladwijzer, 2 Kon. XII, in plaats van 1 Kon. XII.