Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

Herinneringen uit den Veldtogt van Rusland, in den jare 1812; door W.P. d'Auzon de Boisminart, gepensioeneerd Majoor der Koninklijke Nederlandsche Armee. Met twee Platen en eene Kaart. Te Amsterdam en 's Gravenhage, bij de Gebroeders van Cleef. 1824. In gr. 8vo. VIII en 423 Bl. f 4-50.

Wij hebben ons niet te beklagen, dat deze Herinneringen zoo laat worden medegedeeld aan het publiek. Het tijdsverloop, en wat niet al? heeft bij te velen den indruk der vroegste berigten van het groote Russische Treurspel (om eens met den Schrijver te spreken) zoo verzwakt of verwijzigd, dat herinneringen juist noodzakelijk zijn geworden, opdat de groote les, aan Vorsten en Volken gegeven, ons althans onze voorregten blijve doen waarderen, de vruchten van zoo veel lijden der menschheid. Daarenboven, deze Herinneringen, bestempeld door de waarheid, en door een' allezins daartoe bevoegden medegedeeld, behelzen niet maar, zoo als de naam zoude kunnen doen denken, wat men reeds wist; en als de Schrijver zijn werk een fragment verkiest te noemen, is het zeker alleen zijne zedigheid, die zoo spreekt: neen, zijn werk heeft op hoogere waardschatting aanspraak, bijzonder bij ons Nederlanders. Hij toch is onze landgenoot, en kenmerkt zich als den zoodanigen: bijzonder venturini wordt door hem, waar deze zich, in zijne Geschiedenis van den Oorlog, ezv. door partijdigheid besturen liet, onpartijdig, hoogstbescheiden en voldingend wederlegd, en aan onze Hollandsche troepen regt gedaan. Trouwens, het is vooral het gedrag, het wedervaren en de verdiensten der Hollandsche legerbende, die, ten opzigte van dezen veldtogt, worden in het licht gesteld; en, wat wij dan ook bezitten, dit was tot nog toe eene onvervulde behoefte gebleven, voor de

[p. 490]

voorziening in welke wij, zonder de minste vleijerij, den Heere d'auzon onzen dank betuigen, ja waardoor hij zich een' waren roem bij zijn vaderland verworven heeft, en geen' minderen dank bij hen, die, door eenige betrekking, bijzonder belang hadden bij zoo velen, die het grootste offer gebragt hebben aan de lijdelijke krijgsmanier. Zij, daarenboven, die zich aan den krijgsdienst hebben toegewijd, hebben hier van dien dienst te velde een onderrigt, zoo als het hun niet kan worden gegeven door eenige militaire reglementen of voorafgaande instructiën.

De Schrijver behoorde tot de tweede divisie van het tweede legerkorps, onder de bevelen des Hertogs van Reggio, (niet, zoo als de Recensent ook der Recensenten opgeeft, van Belluno, of victor.) Hij, met dezelve, althans tot Polotzk, in de bemoeijingen des kolossalen legers ingewikkeld, is gewisselijk in staat, om ons met de ware toedragt van zaken bekend te maken, ontbreekt het hem slechts niet aan onzijdige waarheidsliefde, noch aan de bekwaamheid, om als Schrijver op te treden voor het, thans te regt zoo veel vorderend, publiek. Dat het hem aan het eerste niet ontbreekt, waarborgt de ongekunstelde openlegging, hier en daar, van eene edele en gevoelige gemoedsgesteldheid, die ons achting voor den krijgsman inboezemt; en, wat het andere aangaat, veilig had hij het slot zijns voorberigts kunnen terughouden, waar hij van de veteranen in het veld der letteren toegevendheid jegens den minkundigen rekruut inroept. Daartoe is te goed gezorgd voor de zuiverheid der taal, de duidelijkheid des stijls, de levendigheid der voorstelling, de afwisseling des onderhouds, de juistheid der orde, en de belangrijkheid des inhouds. De meeste naauwkeurigheid, zich hoedende van beuzelgeest, en het voorgevallene in het klein evenzeer der deelneminge aanbevelende; de mededeeling van verscheidene onbekende bijzonderheden en anekdoten, en de, altijd beknopte, uitweiding tot het maken van opmerkingen, grootendeels de krijgstaktiek en de geschiedenis van dien oorlog betreffende, maken de lezing hoogstbelangrijk, die men niet staken wil, en met verschillende aandoeningen voortzet. Hoe moesten wij ons bedroeven en ergeren over de jammeren des krijgs en de dwaasheid en slechtheid des mans, die God niet vreesde en geen mensch ontzag! Hoe ons verbazen over de voorzienigheid der Almagt en de kracht en het leed der menschheid! Hoe ook wederom ons vermaken met het ver-

[p. 491]

nust des Schrijvers, met de zonderlingste kontrasten tusschen de ellende en de gedragingen der menschen, en ons, bij onze ontzetting en afgrijzen, verkwikken en verheugen over deugd en moed, en de eindelijke uitkomst van dien noodlottigsten aller oorlogen, en van het onbeschrijfelijk lot van het overschot zijner slagtoffers!

De lezer verschoone ons van proeven uit het werk, die ons oordeel staven. Wij zouden daartoe niet te kiezen weten, en, genoodzaakt om zoo wel van het een als ander bewijs te leveren, zoude die bonte mengeling niet vermaken, maar vermoeijen, waartoe in de lezing des werks zelve geen gevaar is, om de tijdsorde, die gevolgd, en de overgangen, die gemaakt worden.

De twee Platen, die dit boekwerk versieren, beelden af den overtogt van den Niemen en het bivouac bij Molodetschno. De Kaart is, in plaatse eens, in eene noot beloofden, afstandswijzers, eene geographische voorstelling van het tooneel des oorlogs, tot opheldering der daar gedane marschen. Wij eindigen ons verslag met betuiging onzer blijdschap over dit tressante vaderlandsche produkt, dat wij allen, die gaarne lezen om te leeren-en zich belangrijk bezig te houden, ruimschoots nogmaals aanprijzen, met dank aan den ons onbekenden Schrijver.