Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

Gedichten van E.W. van Dam van Isselt. Te Breda, bij W. van Bergen en Comp. 1823. In 8vo. 115 Bl. f 1-50.

De heer van isselt, zijne voorrede aanvangende met deze woorden: ‘Mij dunkt reeds, dat ik dezen en genen zeggen hoor: Al weder een dichter? dat houdt niet op!’ toont hiermede bekend te zijn met den zoo gewonen uitroep des publieks, bij de gedurig herhaalde verschijning van groo-

[p. 322]

tere en kleinere dichtbundels, sedert een kort verloop van jaren in 't licht verschenen. Recensent heeft in dezen uitroep ook wel eens zijn aandeel genomen: bij eenig nadenken, echter, begreep hij, dat hij onbillijk handelde, daar er toch altijd in de gebezigde zegswijze zekere schijn van ontevredenheid ligt opgesloten, welke beleedigend kan worden voor hem, die zijne dichtvruchten, om welke redenen dan ook, het publiek verkiest aan te bieden.

Sedert heeft dan ook Recensent zich verheugd bij de verschijning van een nieuwuitkomend dichtwerk; en ook het onderhavige, van den heer van isselt, was hem geenszins onwelkom, en hij plaatst het gaarne, in zijne boekverzameling, nevens de gedichten van onze andere vaderlandsche zangers. ‘Maar - hoort hij vragen - verdient dan dit werkje deze plaats? Mag het daar, naast de werken van vondel, hooft, van haren, feith, bilderdijk, tollens, loots en andere puikdichters, bewaard worden?’ Recensent wil deze vragen met de wedervraag beantwoorden: ‘Mag de vink, mag het sijsje zijnen zang ook doen hooren in het woud, waar nachtegalen zingen?’ Waarom niet? En is het aan die lieve, kleine zangers vergund, aldaar hunnen wildzang te kweelen; waarom zouden wij dan, in het gebied der kunst, op eene tegenovergestelde wijze handelen? Waar toch zetelt de bevoegde en wettige regtbank, die, in dezen, plaats en rang mag bepalen en toekennen? En al bestond er eene zoodanige dichterlijke vierschaar, dan zou, naar het oordeel van Recensent, aan elk der leden dier verschillende rangen ook tevens de verpligting behooren te worden opgelegd, zorge te dragen, dat elk product zijner Muze volkomen beantwoordde aan den rang, hem eenmaal op hoog gezag toegekend. En waar zou dit heen? Geen dichter van den eersten rang zou dan ooit een versje mogen uitgeven, tot den tweeden behoorende! Geen dichter van den tweeden, tot den derden rang mogen afdalen! En zou dat niet strijdig zijn met de echte gevoelens van vrijheid en liberaliteit? Veel overeenkomstiger met deze gevoelens is het, in dezen niets, althans niet openlijk, te bepalen en vast te stellen, alle vergelijkingen tusschen dichters en dichters daar te laten, en een' iegelijk vrijheid te laten, den genen als lievelingsdichter te kiezen, wiens smaak en wijze van behandeling met zijne eigene individualiteit het beste overeenkomt, en wiens zangen hem het meest behagen.

[p. 323]

Uit dit opgegeven oogpunt kondigt dan ook Recensent de gedichten van den heer van isselt aan, en durft zijnen lezeren verzekeren, dat zij in dezelve eene aangename lectuur zullen vinden. Alle de stukjes, in deze verzameling opgenomen, zullen (en hoe natuurlijk is dit!) elken lezer niet evenzeer behagen; dan, dit ligt meer in de wijze, waarop elk voor zich denkt en gevoelt, dan wel in de gehalte der afzonderlijke deelen.

Bekrompenheid van plaats verbiedt Recensent, van ieder stukje zijn gevoelen te zeggen; des te liever doet hij zulks over het geheel, en aan dat geheel kan hij zijne goedkeuring niet weigeren. Over het algemeen hebben hem de kleinere stukjes beter behaagd, dan het meer uitgebreide stuk, Regt door zee, hetwelk deze verzameling opent. Dit is doorgaans het geval met aankomende dichters. Verre zij het intusschen, dat wij dit grootere gedicht zouden afkeuren: want, waar wij plaatsen vinden als deze:

Verachting zij zijn loon, die zoo verre is verbasterd,
Dat hij de heldeneeuw van Hollands grootheid lastert;
Wien 't hart niet hooger slaat bij zoo veel deugd en moed;
Die 't voorgeslacht berispt, dat telkens goed en bloed,
Getroost, voor vaderland en vrijheid op dorst zetten!
Verachting zij zijn loon! Hij moge 't slagzwaard wetten;
Hij biede aan 't bloedig heer, aan 't heer der halve maan,
Tot straf van Griekenland, zijn' moed, zijn krachten aan!
Hij zoek' den dwingland op, die, met zijn slaafsche benden,
't Wanhopig volk betoomt, dat mort bij zijne ellenden, -
Dáár is zijn vaderland - op Hollands bodem niet!

daar zingt gewis ons hart, met den vaderlandschen dichter, mede. Dan, wij vonden, hier en daar, sommige regels, meer voegende in eene redevoering, dan in een dichtstuk, en alzoo minder beantwoordende aan het krachtige, over het algemeen, in een dichtstuk van zulken inhoud passende. Recensent wil hiervan een enkel staaltje opgeven, en houdt zich overtuigd, dat de heer van isselt zelf het gegronde der aanmerking zal gevoelen:

Op uw toegevendheid, o Hoorders! durf ik bouwen!

Als kracht en melodij ontbreken aan mijn toonen,
Moog' dan mijn onderwerp mij in uw oog verschoonen!

[p. 324]

Even min als vitlust ons tot deze aanmerking aanleiding gaf, bestuurt ons dezelve bij eene opmerking van anderen aard, het stootende van sommige regels betreffende; b.v.

Die rijkdom alleen kende als braafheid en deugd.

of (waar eene syllabe te veel is):

Wier bloed of wier leven de zege had betaald.

Op welke gebreken wij inzonderheid de opmerkzaamheid des heeren van isselt willen vestigen bij de vervaardiging van stukjes in eene versmaat, welke, bij gebrek aan welluidendheid, al hare bevalligheid verliest.

Deze en nog andere kleine vlekjes, welke, hier of elders, op klemtoon of woordvoeging kleven, en welker opgave het niet noodig is te vermenigvuldigen, beletten ons echter niet, aan het verlangen van den jeugdigen dichter, in het voorberigt, te voldoen. Wij ontvangen gaarne dezen zijn arbeid, niet alleen met toegevendheid (zoo als hij nederig verzoekt), maar ook met goedkeuring, en durven hem gerustelijk aanmoedigen om voort te gaan op den steilen weg, die tot den zangberg leidt. Is het niet aan allen gegeven, deszelfs top te bereiken, de poging alleen is reeds loffelijk; en dit belge andere, met roem bekroonde, zangers niet: met betrekking tot hen, maken wij de woorden van den dichter, (in de fabel: de Adelaar en de Sperwer) in een' goeden zin, de onze:

- - - - - - Wat kan uw vaart beteugelen?
Wie volgt u, als ge uw vlugt naar hooger sferen rigt?

Wat oog zag ooit uwe onbekende paden?

Wie kan, als gij, o Adelaar! zich baden

In stroomen van het reinste licht?

En zoudt gij dan den Sperwer niet vergeven,

Gedoemd, in lager lucht te leven,

Wanneer somtijds zijn lastig lied u kwelt?

Uw klagte wordt ter zij gesteld,

Voldoening niet gegeven. -

Bedenk het, nu, en te aller tijd,

Bedenk het, dat ge een Aadlaar zijt.

Indien nu een of andere dezer adelaren den bescheiden zanger, waar hij al eens tuimelen mogt, eene hoogere en vastere vlugt wilde leeren kennen, dan (dit vertrouwt Recensent) zou de heer van isselt zich ten hoogste verheugen. Dat zij zoo! Kunst wordt door oefening verkregen; en eene betooning van meesterschap alleen sticht weinig nut. Men behoorde meer de talenten, die ons zijn toevertrouwd, ook ten nutte van anderen aan te leggen, opdat wetenschap en kunst des te meer mogen bloeijen in ons gelukkig en gezegend vaderland!