Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

Redevoering en openbaar Verslag van het Nederlandsche Bijbelgenootschap; voorgedragen in de Nieuwe Kerk, te Amsterdam, den 25 Nov. 1823, door P. Chevallier, Predikant bij de Walsche Gemeente, enz. Te Amsterdam, bij P. den Hengst en Zoon. 1824. In gr. 8vo. 87 Bl.

Schoon wij juist niet altijd verslag van deze verslagen en

[p. 291]

redevoeringen bij het Bijbelgenootschap hebben gedaan, lust het ons, bij dit boekje eens wederom stil te staan. Wij hopen bekend genoeg te zijn voor warme Bijbelvrienden, die dus ook tegen den ijver en de veelvuldige werkzaamheden, om denzelven te verspreiden, niet kunnen zijn. Zonder over de bronnen of het bestuur en de mate in dezen te willen oordeelen, of die boven alle berisping en menschelijke onvolkomenheid op verre na te willen verheffen, achten wij inderdaad, dat er een goed werk mede geschiedt, en dat deze welligt de veiligste en beste weg van allen is, om het Christendom onder Heidensche en andere vreemde volken uit te breiden, die van zelve het donkere wel zullen laten voor hetgeen het is, om zich aan het meer heldere en zekere vast te houden. Met genoegen zagen wij door de Redenaars zelve voorheen van tijd tot tijd onderwerpen behandelen, die dit belang des Bijbelgenootschaps, op den eenen of den anderen grond, handhaafden en aanprezen. En niet weinig gepast en doelmatig kwam ons ook wederom dat van den Eerw. chevallier, bij de opgave en voorafgaande geleidelijke ontwikkeling, voor, des menschen afhankelijkheid namelijk, geheele afhankelijkheid van God. Immers, volgens reeds genoemde inleiding, en overeenkomstig met de gelegenheid, kon men niet anders verwachten, dan dat hier bijzonder gedoeld werd op onze godsdienstige kennis, als kunnende van nergens elders veilig worden afgeleid, dan uit de openbaringe Gods, in den Bijbel bevat. Het overige, onze geheele afhankelijkheid, in eenen collectiven zin, ware zeer stichtelijk voor eene gewone leerrede, maar hier, naar het ons voorkomt, min belangrijk. Over het laatste bestaat toch eigenlijk geen twist of verschil, onder Christenen althans. Het moge nuttig zijn, den mensch daaraan dikwijls te herinneren, ten einde hem ootmoed en ware godsvrucht te leeren, zoekende haren troost en hulpe daar, waar zij te vinden is; hem zulks te leeren, hem daaromtrent voor dwaling en wanbegrip te behoeden, kan ons naauwelijks noodig toeschijnen. Wil men God en den mensch - den Schepper en het schep-

[p. 292]

sel - Hem, die alles in allen is, en dengenen, die in Hem leeft, zich beweegt en is - tegen elkander stellen, dan zegt inderdaad elk beeld te weinig, ook het stofje aan de weegschaal of de droppel aan den emmer - wij zijn als niets; maar dat de diepste vernedering van den mensch, van hem, dien God schiep haar Zijnen beelde en met eere en heerlijkheid bekroonde, hem roepende om eeuwig bij Hem te wonen, enz. daarom het kenmerk van waren godsdienst zou zijn, bekennen wij niet door te zien, veelmin, hoe de verdediging dezer stelling kan strekken, om den ijver tot behoud van onsterfelijke zielen, dat is menschen, daardoor aan te vuren.

Het is zoo, elk heeft zijne wijze van zien, en het reeds genoemde woord van vader albertoma ligt een zeker gezag bij velen verkregen. Wij zouden dus over den geheelen inhoud en toon van dit boekje ook geen woord gesproken hebben; maar de tijd roept ons, om oplettend te zijn, en, waar het maar pas geeft, te waarschuwen tegen eenen geest, dien wij als uit den boozen beschouwen. Van het goede, dat onze woelige, maar ook werkzame, vaak losbandige, maar dikwijls ook enkel vrije dagen hebben opgeleverd, had de bedaarde, Nederlandsche landaard, naar men meende, veel heilzame vrucht getrokken. De oude taal- en vooral uitlegkunde, de leerstellige godgeleerdheid, en inzonderheid predikkunde, bloeiden, volgens de bevoegdste regters, meer dan ooit, en stichting en vrede kenmerkten de geschriften, uit elke gezindheid voortgekomen, en bijna zonder onderscheid gebezigd - toen menschenhaat en onlijdelijke trotschheid, deze natuurlijke vijanden van het ware Christendom, op ééns goedvonden het tegendeel te beweren, en, door uitgezondene apostelen, den vroegeren tijd, in alle opzigten, boven den onzen te verheffen. Is het wonder, dat men beeft voor zulke ondankbaarheid en poging om te vernielen, wat onder Gods hulpe met zoò veel vlijt werd opgeregt - dat men beeft voor de besmetting, door het nieuwe, het schijnbaar gemoedelijke van dit ondernemen, gesterkt door een schitterend voorbeeld, onbegrijpelijke

[p. 293]

stoutheid, ja vermetelheid en brandenden ijver van nieuwelingen in de gansche zaak - dat men beeft, als mannen, gelijk chevallier, uit welken hoofde dan ook, zwak genoeg schijnen te zijn, om dezen lieden in het gevlei te komen, en, hoewel met zekere omzigtigheid, hetzelfde te drijven?

Neen, er bestaat in Holland, waar men doorgaans den Bijbel hoog vereert, geen verschil over 's menschen afhankelijkheid van den Oneindigen. Het verband van dezelve met onze verantwoordelijkheid moge door dezen iets anders dan door genen worden ingezien, hieromtrent, zoo wel als omtrent alle de verborgenheden des Ondoorgrondelijken, heerscht meer bescheidenheid en ootmoedig zwijgen dan ooit; en juist dit is het, wat wij tegen elken laudator temporis acti zoo vurig in bescherming nemen. Dat er gebreken in het tegenwoordige, als in het verledene, bestaan, is zeker; en men sla de handen ineen, om die te herstellen; maar ..... in één woord, moge de Bijbel ons allen vereenigen, verlichten, en vervullen met den H. Geest! mogen alle volken daarin deelen, en het Genootschap hiertoe meer en meer gezegend worden! Met deze hoop streelen wij ons aanvankelijk, bij de gunstige berigten en uitzigten, welke ons wederom dit verslag geeft.