Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

[p. 225]

Mathilda op den Berg Carmel. Naar het Fransch van M. Vernezd de Luze. Zijnde een Vervolg op de Mathilda van Mevrouw Cottin. II Deelen. Met Platen. Te Amsterdam, bij J.C. van Kesteren. 1822. In gr. 8vo. Te zamen 485 Bl. f 6-:

Wij hebben de vroegere mathilda in der tijd aangemeld, en die dame was bij ons nagenoeg geheel vergeten, zoodat deze hare nieuwe verschijning op het tooneel der wereld ons inderdaad verraste. Zoo gaat het misschien ook menig' lezer. Zoodra het meisje of de vrouw achter de grendels van het klooster is, verliest zij al spoedig voor de wereld hare belangrijkheid. Immers, indien de vroegere minnaar werkelijk dood is, en men alzoo geen uitzigt meer heeft op schaking en huwelijk, - zij moge dan zijn, wie zij wil, zij wordt vergeten. De Fransche schrijver, die voor ons ligt, begreep dit anders; eene zoo belangrijke persone moest, dunkt hem, voor goed dood zijn, eer men ophield aan haar te denken, en dus heeft hij hare geschiedenis voortgezet. Maar, wat kan het eenzelvige kloosterleven eener schoone dan nog opleveren, behalve wat verliefde mijmering, zingen en bidden, boetedoening en vasten, en wat meer van dien aard is, hetwelk toch weinig belangstelling opwekken kan? De schrijver gaat daarom eenen anderen weg: de bedroefde schoone, ja, treurt in het eenzame klooster bij het graf van haren overledenen echtgenoot; doch ziet weldra zijne schim, zoo zij meent, maar die wel degelijk bleek te zijn van vleesch en beenen, een broeder van den dooden, en die niet alleen zijn gelaat, maar ook zijnen heldenmoed, zijn hart en alle zijne deugden bezat. Nu begint dan ook de liefde op nieuw, en geeft een ruim veld voor vrees en hoop, kommer en vreugde; en worden inderdaad de lotgevallen en bezwaren der heldin van het verhaal nu nog menigvuldiger en moeijelijker, dan in haren vorigen leeftijd. Men leze dit in het verhaal, en zie dan eindelijk mathilda gelukkig in het huwelijk met selim adhel, en aan zijne zijde op den troon van Azië, als de redster en weldoenster der Christenen. Met vuur en in hooge geestdrift wordt dit alles hier beschreven; en, hoewel de dweeperij hier en daar wel wat voedsel vindt, zoo meenen wij, dat, in belangrijkheid, kracht van uitdrukking, en stijl, deze roman voor den vroe-

[p. 226]

geren niet onderdoet. Vooraf gaan noten en aanteekeningen uit het vroegere werk van Mevr. cottin, welke de noodige herinneringen geven voor de zoodanigen, die in ons geval zijn, en de vorige mathilda niet bij de hand hebben.

Vooral, intusschen, is het doel van dit werk, godsdienstige verdraagzaamheid te leeren, en den Christelijken godsdienst der liefde vrij te pleiten van die uitwassen van dweeperij, vervolg- en veroveringszucht en haat, welke denzelven ontsierd en verbasterd hadden in de tijden der kruistogten. Doorgaans dragen de redeneringen en aangevoerde gronden ten dezen, die dan ook mathilda overtuigden, onze volkomene goedkeuring weg. Evenwel, het moge dan het doel van den schrijver niet geweest zijn, onverschilligheid in te boezemen en ongeloof ten aanzien van allen stelligen godsdienst der openbaring, zeer ligt kan hetgeen hij zegt hiertoe gemisbruikt worden. Wij willen echter niet hopen, dat dit het geval zal zijn; maar dat men niet verder zal gaan, dan de vertaler in het voorberigt schijnt te bedoelen en te verwachten, als hij zegt: ‘De verdraagzaamheid, niet de onverschilligheid, omtrent de wijze van vereering van het Opperwezen, de deugdbetrachting en de afkeer van alle verouderde en dwaze vooroordeelen, van onzinnige dweepzucht en verfoeijelijke huichelarij stralen bij elke gelegenheid (in deze geschiedenis) door; en hij, die nog aan den leiband van, tegen den waren godsdienst aandruischende, wanbegrippen mogt loopen, zal daarin menig eenen waarschuwenden wenk krijgen, om zich van deze banden los te maken, en een steunpunt te zoeken in het gezond verstand, de rede, en den waarachtigen eerbied voor dien God, die niets dan het welzijn zijner schepselen, niets dan het tijdelijk en eeuwig geluk zijner kinderen wil, en wiens dienst niets anders vordert dan deugdbetrachting, kinderlijk vertrouwen op onzer aller Vader, en broederlijke liefde jegens onze medemenschen.’ Wij zeggen hier amen op; maar willen echter opmerken, dat men wijs en voorzigtig zal handelen, wanneer men, tot regte kennis en waardering van het geloof aan de Christelijke openbaring, nog andere en betere hulpmiddelen ter hand neemt, dan fraai geschrevene romans, die, dikwijls zonder opzet, het Deïsme te zeer in de hand werken.