Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

De Stem uit St. Helena door eenen allergeduchtsten Tegenklank uit London beantwoord. Te Rotterdam, bij Arbon en Krap. 1823. In gr. 8vo. 142 Bl. f 1-25.

Deze Tegenklank is eene beoordeeling van Napolcon in ballingschap, of Stem uit St. Helena, in No. 55 van het Londensche Quarterly Review, en wordt voorafgegaan door eene inleiding, welke het geschrijf, door napoleon's aanhangelingen in de wereld gezonden, als een kunstgreep beschouwt, om deszelfs naam levendig te houden, - een kunstgreep, waaraan ook de Britsche misnoegden geoordeeld worden deel te hebben; terwijl o'meara, door zijn geschrijf, meteen eenen kwaden indruk, die te zijnen aanzien ontstaan konde, had willen dekken, en zijnen zak eenigzins voorzien. Deze inleiding meent verder, dat het hoog opgeven van eene slechte behandeling op St. Helena door napoleon en de zijnen voor het beste middel, om een ander verblijf te verkrijgen en onder een minder naauw toezigt te komen, gehouden was, en hij dus, om daartoe aanleiding te krijgen, gemeend had, zich zoo norsch mogelijk tegen de personen, onder wier toezigt hij stond, te moeten gedragen.

[p. 197]

De aanhef der genoemde beoordeeling, of Tegenklank, is al aanstonds niet zeer gunstig voor de persoonlijke eer van o'meara, den Schrijver der Stem; vindt het bijzonder, dat geen van napoleon's eigene Eskulapen hem heeft willen verzellen; gist, dat napoleon in o'meara straks den man, die hem dienen konde, ontdekt, en hem daarom aangezocht had; en merkt op, dat de éénige drie Britten, welke hij door vleijerij voor zich had weten te winnen, juist de drie Scheepsdoctors, warden, o'meara en stokoe, waren. - Naar het gevoelen van dezen Tegenklank, heeft o'meara in zijn werk voornamelijk bedoeld, om den Gouverneur van St. Helena, Sir hudson lowe, aan wien hij zijne afzetting wijt, belagchelijk en gehaat te maken; terwijl echter zijn geschrijf juist de tegenovergestelde uitwerking gehad heeft. - Wij zullen den hoofdzakelijken inhoud van den Tegenklank nu wijders opgeven.

Het was noodzakelijk, om buonaparte onder een zeer naauw toezigt te houden. De regelen, welke cockburn en naderhand lowe in dit stuk volgden, waren naar den aard der zake nog wel toegevend genoeg. Buonaparte ging ze, van den beginne af aan, met onstuimigheid tegen, dewijl zij hem beletteden vertoon van Keizerlijke waardigheid te maken, dewijl zij hem alle mogelijkheid om te ontkomen afsneden, en dewijl zijne klagten hem mededoogen bij de wereld konden verwerven. Hij vond in o'meara eenen medehelper. Dat hij dit was, en in hoever, blijkt uit een toevallig ontdekt staaltje, dat hier opgegeven, en met de stukken gestaafd wordt. - O'meara heeft, in eenen brief aan het Britsche Gouvernement, lowe te last gelegd, dat hij hem had willen overhalen, om buonaparte te vergeven. Het Gouvernement antwoordt hem, dat hij, of in den hoogsten graad lastert, of die zaak geene twee jaren had moeten verzwijgen, om haar ten laatste uit persoonlijke vijandschap te openbaren, en dat hij daarom werd afgezet. Van dezen brief zwijgt echter o'meara in zijn werk. - Hij spreekt het meest van lowe's zucht, om te belet-

[p. 198]

ten, dat buonaparte nieuwspapieren in handen kreeg; maar zwijgt van de daadzaak, dat nieuwspapieren, buiten schuld der uitgevers, als middelen ter heimelijke verstandhouding met den Exkeizer gebezigd werden, en de Gouverneur dezen nogtans onafgebrokene reeksen er van toegeschikt had, gelijk uit eenen bewaard gebleven' brief van o'meara aan lowe blijkt. - De tegenstrijdigheden, in eene episode van o'meara's werk, IIden deels 2de stuk, bl. 140-179, worden aangetoond. - O'meara heeft lowe ook beschuldigd, hem tot spion te hebben willen gebruiken. De Tegenklank toont met de stukken aan: vooreerst, dat deze beschuldiging leugen is; ten tweede, dat o'meara gaarne een spion van den Gouverneur had willen zijn; en ten derde, dat o'meara bij de laagheden van zijn spionschap diegene voegde, van zijn werk, ten opzigte der oorspronkelijk opgedane bijzonderheden, te vervalschen. Eindelijk verried hijook, zelfs met opzigt tot de teederste punten, de, hem als Geneesheer toevertrouwde, geheimen zijner vrouwelijke patiënten.

Het tweede gedeelte van den Tegenklank houdt zich met buonaparte's persoon bezig, gelijk o'meara zelf hem ten tooneele voert, en toont uit deszelfs dagboek aan, dat buonaparte den Gouverneur op eene onbeschofte wijze beleedigd, maar deze zich daarentegen edelmoedig heeft gedragen in eenen allermoeijelijksten post; terwijl cockburn niet beter er afgekomen is dan lowe, en wellington en londonderry enz. ook veren laten moeten. De eerste heeft, naar buonaparte's oordeel, den slag van Waterloo bij toeval gewonnen, en had verdiend vernield te worden. Er worden onderscheidene oordeelvellingen van buonaparte getoetst, en zeer dom en onbeschoft gevonden. [Indien, gelijk deze Tegenklank gist, bl. 99, (het staat er niet als aanmerking van den Vertaler) het woord no door den Vertaler van o'meara's dagboek opzettelijk over 't hoofd gezien is, moeten wij hem verzoeken, ons voortaan, wanneer hij weder vertaalt, niet het tegendeel van het in 't oorspronkelijke bedoelde op te disschen.] De

[p. 199]

bedriegerijen, waardoor buonaparte voor eenen Franschman heeft willen doorgaan, worden ontwikkeld, en door een sprekend bewijs deszelfs trouweloosheid in het diplomatieke aangetoond; gelijk ook, door eene bewezene gruwelijke lastering aangaande maria antoinetta, zijn, ook in dit opzigt, duivelsch karakter.

O'meara heeft het (en buonaparte deed dit mede) doen voorkomen, alsof men den Exkeizer van honger liet sterven; maar uit een' vroeger aangehaalden brief blijkt, dat hij, toen hij zijn zilverwerk verkocht, om levensnoodwendigheden te koopen, over een millioen te beschikken had. Nadat de laster, alsof men hem wilde laten verhongeren, geen doel getroffen had, vindt de Lijfmedicus o'meara zijnen patiënt aan de leverziekte, en St. Helena moet dus in allen gevalle deszelfs moordkuil worden; doch ook dit voorgeven wordt wederlegd.

Zoo hebben wij dan in dezen Tegenklank een middel, om ons niet door o'meara's stuk tot een te gunstig oordeel over napoleon te laten wegslepen; iets, waarvoor men, het ware der zaak niet wetende, al ligt zou blootstaan, te meer, daar o'mbara ook met stukken en bewijzen schermt. Zijn aldus wederlegd werk is eene bedroevende bijdrage tot de kennis der historische onzekerheid in de bijzonderheden. Wij oordeelen het echter, zelfs ten aanzien van napoleon, pligt te zijn, om het hooren en wederhooren niet te staken, doordien men steeds partij hoort. Ook hij werd, zoo wel als wij allen, mede door de omstandigheden gevormd en geleid. Hij was tiran; hij was een tirannieke falsaris, een vertreder van alle menschelijke regten, van woord en trouw: maar, was hij de eenigste? zullen zijns gelijken er niet blijven, zoo lang de wereld de wereld is? Oneindig verre zij het van ons, hem te willen verdedigen; maar, hij moge dan dwingeland geweest zijn zoo veel hij wil, hij heeft de wereld voor de ergste der tirannijen bewaard, die er is, in vergelijking van welke alle andere slechts kinderspel zijn, terwijl het te bezien zal staan, of wij er, ná hem, niet aan overgegeven zullen worden, - de geestelijke.