Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

Specimen medicum inaugurale de aetate puerili. Dat is: Akademische Verhandeling over den kinderlijken leeftijd. Door Jacobus Landt. Te Leyden, bij J.W. van Leeuwen. In 4to. 129 Bl.

t Is het algemeen lot van Akademische verhandelingen, te behooren tot de ephémères in de geleerde wereld, die naauwelijks den dag hunner geboorte overleven. Zeer dikwijls is dit lot verdiend, en zijn de schriften, die wij bedoelen, zoo zwak en teeder, dat zij op geen langer aanzijn kunnen hopen. Somtijds echter is het onverdiend, zoodat menige verhandeling vergeten wordt, waardig algemeen gekend en gelezen te worden. Dit was ook het geval met het voor ons liggend geschrift, op 't welk wij ons verpligt vonden de aandacht onzer kunstgenooten te vestigen, welke zoo wel het onderwerp als de behandeling vorderen. Het onderwerp toch betreft den kinderlijken leeftijd, deszelfs natuur-, ziekte- en geneeskunde. Het beste, wat hieromtrent elders verspreid gevonden wordt, bijeen te verzamelen, en de geneeskundige behandeling van de ziekten der kinderen, in verband van en gegrond op de anatomie, physiologie en pathologie van dien leeftijd, voor te dragen, zietdaar het hoofddoel des Schrijvers; een doel, daarom inzonderheid belangrijk, omdat, gelijk ieder' deskundigen overvloedig bekend is, dit gedeelte der

[p. 194]

kunst bovenal verwaarloosd wordt, en de gezondheid, ja zelfs het leven der kinderen maar al te dikwijls aan allerlei kwakzalvers en kwakzalverijen wordt prijs gegeven. Immers hoe menigmalen ziet men niet zoogenoemde arcana en huismiddelen door de zoodanigen aangeprezen en met de grofste empirie toegediend, welke zelfs het minste vermoeden niet hebben van eene gezonde inductie, zonder welke geen verstandig en naauwgezet Arts eenig middel in een bepaald geval zal durven aanwenden.

De bekwame Schrijver, door twee bekroonde prijsverhandelingen, de eene over de leer der indicatiën, de andere over de structuur en ziekten der arteriën, reeds vóór zijne bevordering met roem bekend, verdeelt zijn onderwerp in drie hoofdstukken, waarvan het eerste eene ontleed- en natuurkundige beschouwing van den kinderlijken leeftijd behelst, het tweede over de ziektekunde, en wel bepaaldelijk over de leer der oorzaken, aetiologie, op dezen leeftijd toegepast, handelt, en het derde, eindelijk, zich bepaalt bij een algemeen overzigt der geneeskundige behandeling, welke de ziekten der kinderen uit haren eigen' aard vorderen. Dan, wij willen den Schrijver op den voet volgen.

In de voorrede wordt het plan des werks ontvouwd, en met regt beweerd, dat van de gezondheid van het kind die van den volwassenen afhangt. Op deze volgt eene inleiding, aan de beschouwing van de vrucht, gedurende den laatsten tijd der zwangerschap en bij de geboorte, toegewijd. In hoofdstuk I vindt men alles, wat op den gezonden toestand van het kind betrekking heeft, eene naauwkeurige ontleedkundige beschrijving van de deelen des ligchaams, tot elke functie behoorende, den staat dier functiën zelve en des kinderlijken levens, waarbij eene korte psychologie, in zoo verre deze met het ligchamelijk maaksel in betrekking staat, gevoegd is. Hier schijnt de Schrijver de Lockiaansche Filozofie, naderhand door condillac en anderen meer ontwikkeld, te zijn toegedaan.

Het IIde hoofdstuk, de ziektekunde betreffende, be-

[p. 195]

paalt zich tot de leer der oorzaken. Ook dit gedeelte is met de meeste vlijt, naauwkeurigheid en orde bewerkt. Wat men te dezer plaatse over het nadeel van den wijn (een waar vergif voor het gevoelig en prikkelbaar gestel der kinderen), en over de verkeerde gewoonte van vele opvoeders, om het kinderlijk geheugen te overladen, en den kinderen hunne gevoelens en denkbeelden in te gieten, den oorsprong van zoo vele vooroordeelen en dwalingen, vindt opgemerkt, is allerbelangrijkst.

Het moeijelijk tandkrijgen wordt met regt ruimer dan (volgens de algemeene meening) bij de loutere ontwikkeling in de kaak bepaald.

Het IIIde hoofdstuk wijst drie hoofdbronnen aan van de ziekten der kinderen, het stelsel der voeding, dat der zenuwen, en dat der bloedvaten, maakt opmerkzaam op de sterkere medelijdendheid der deelen, en toont het verschil van dezelfde ziekten bij kinderen en volwassenen aan, eerst dat der ontstekingen en koortsen, vervolgens dat der chronische ongesteldheden.

Bij deze gelegenheid wordt het verkeerd gevoelen der Brownianen bestreden, alsof alle ziekten der kinderen uit asthenie voortkwamen; een gevoelen, dat ook thans nog algemeen heerschende schijnt te zijn, en waaruit wij het misbruik van heete prikkels meenen te moeten afleiden.

De chronische ziekten der kinderen zijn voornamelijk of in het reproductive, of in het zenuwstelsel te zoeken. De voornaamste methoden, die in dezelve te passe komen, zijn de ontlastende, de afleidende en de krampstillende. Te regt merkt de Schrijver aan, dat de ontlastende methode in vele gevallen krampstillend werkt. Recensent herinnerde zich hierbij de schoone plaats van stoll over de nervina, en de geneeswijze der ratinele Artsen in typhi en zenuwkoortsen bij volbloedige gestellen, onder een heerschend ontstekingachtig karakter, of met ontstekingachtige complicatie.

De Schrijver eindigt met eenige algemeene regelen betressende de Therapie van de ziekten der kinderen, uit de

[p. 196]

beste latere schriften over dit onderwerp overgenomen, onder welke vooral de aanprijzing der passive methode, van zoo veel nut in dezen leeftijd, opmerking verdient.

En hiermede eindigen wij ons verslag van deze welbewerkte verhandeling, den kundigen steller lust en aanmoediging toewenschende, om op den eens gekozen' goeden weg te blijven voortgaan, en steeds dien, helaas! algemeenen weg der routine te vermijden, welke de edelste kunst in een onedel handwerk, en hem, die dezelve beoefent, in een' laag' loondienaar herschept; terwijl wij tevens hopen, dat eene meer en meer toenemende ondervinding hem in staat moge stellen, onze Litteratuur met een praktisch werk over dit belangrijk deel der kunst te verrijken.