Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

Gedenkschriften eener jonge Grieksche Vrouw. Paulina-Adelaïde Alexandra Panam tegen Z.D.H. den regerenden Hertog van Saksen-Coburg.

De magtigen der aarde hebben mijn voorhoofd met bloed besprengd. Uit de diepte mijner ellende riep ik, o Heer! uwen magtigen arm in tegen hunne ongeregtigheid.
Psalmen.

Uit het Fransch vertaald. Te Amsterdam, bij J.C. van Kesteren. 1823. In gr. 8vo. 184 Bl. en het Aanhangsel 80 Bl. f 2-75.

De Dame, welker afbeeldsel, met dat van gezegden Hertog en hunnen zoon, den titel versiert, ziet er, volgens dit portret, niet ongevallig uit; zoo vond het ook gezegde Hertog, en, niet tevreden, dat hij het toen nog maar veertienjarig meisje had onteerd, wist hij haar naar zijne staten te lokken, waar zij, in stede van de haar gedane belofte, en het uitzigt op eene plaats als Staatjuffer, niets dan ellende vond. ‘De negende maand liep op het laatst,’ zegt zij; ‘wij hadden geen linnen, geen vuur of licht, en terwijl wij volstrekt van alles ontbloot waren, mijne moeder ziek was, en ik door de hevigste smarten en pijnen gefolterd werd, zag mijn zoon, den 4den Maart 1809, het licht.’ Hare menigvuldige aanvragen om een verzekerd bestaan voor haar en haar kind, de beloften, waarmede men haar vleide, en de

[p. 179]

vele teleurstellingen, worden omstandig verhaald. Eindelijk zocht men zich, zegt zij, van haar en het kind te ontslaan; stelde eerst eene poging te werk, door het veroorzaken van een ongeluk, waarbij zij oogenschijnlijk moesten omkomen; naderhand beproefde men, herhaalde malen, vergiftiging; eindelijk wist men haar naar Frankrijk terug te doen reizen. Zij liet geene pogingen onbeproefd, maar die alle waren zonder vrucht; men wilde haar het kind ontnemen, hetwelk de moeder tot geenen prijs wil afstaan, en zulks nog minder, daar men het op deszelfs leven reeds had toegelegd.

‘Prins van Coburg, zie daar uw werk!’ (zoo drukt zij zich uit:) ‘Gij zijt verantwoordelijk voor een veertienjarig meisje, welks geheele leven gij gemarteld hebt; gij zijt verantwoordelijk voor dat vergift, voor dien kuil, waarin het rijtuig brak, voor dat zamenweefsel van bedriegerijen en laagheden, voor dien chaos van trouweloosheden en heimelijke aanslagen tegen mijn leven. Gij zijt verantwoordelijk voor de kwellingen mijner jeugd, en voor het brood, waaraan gij mij gebrek liet lijden, en voor hetgeen mijne oude moeder heeft moeten uitstaan, en voor het vergift, dat ons gegeven werd.’ - ‘Of de wereld is eene akelige gevangenis, of vroeger of later, Mijnheer! zal eene almagtige stem u vragen: wat hebt gij met haar gedaan? En gij zult antwoorden: ik heb haar het eenigste erfgoed van eene vrouw zonder tijdelijke middelen ontnomen, de eer. Ik heb haar uit hare schuilplaats gejaagd als een misdadiger. Ik heb haar het bittere brood der armoede doen smaken. Hare jammerklagten vervulden (verveelden?) mij, en ik leidde haar als bij de hand naar het graf; het graf wilde haar niet! Ik heb haar van kant willen maken, door vergift willen ombrengen, en heb dit zesmaal herhaald. Ik heb haar vervolgens gelasterd, om haar ten minste zedelijk te dooden. Zie daar hetgeen ik met haar gedaan heb!’

De lezer denkt zeker met ijzing aan het eindelijk onderzoek van den Almagtigen, voor wien een Prins gewis even weinig, als de geringste mensch, van zulke schandelijke daden verontschuldiging vindt! - Intusschen, wij hooren hier de vrouw alleen. Het aanhangsel en de daarin voorkomende brieven zijn evenwel bewijzen, waarop zij zich beroept. Door de uitgave van deze Gedenkschriften neemt zij wraak. Moge inmiddels dit boek voor iedere jongedochter eene waarschuwing zijn! ‘Vóór dat men

[p. 180]

eene onvoorzigtigheid begaat, en een' jongen man in een vreemd land volgt, moest men aan de gevolgen denken,’ schreef haar de Hertogin. Het woord onvoorzigtigheid is hier inderdaad te zacht, en alleen haar veertienjarige ouderdom kan deze verzachting verontschuldigen. Wij mogen, op dit punt, niet al te toegevend zijn. Is alles zóó, als hier verhaald woedt, dan is zeker het gevallen meisje, in vergelijking met den Prins, eene heilige; en echter, (wij ontveinzen het niet) wij mogen haar beklagen, maar zij heeft toch haren goeden naam, en alzoo hare achting, met regt verloren bij iederen braven. Daarenboven - maar wij willen haar niet oordeelen. Gelukkig is het boek op zulk eene wijze geschreven, dat men het zonder blozen lezen kan.