Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

Specimen medicum inaugurale de Iodio, quod - defendet Jacobus Brouwer Starck, Lugd. Batavus, ad diem XXI Junii 1823. Lugd. Bat. apud C.C. van der Hoek.

De verdienstelijke en geleerde aegidius de wit heeft met regt de navolgende stelling, in zijne op denzelfden dag aan eene andere Hoogeschool openlijk en met luister verdedigde Dissertatie, (de Machina atmica, Trajecti ad Rhenum ex offic. Joh. Altheer, 1823.) onder meer andere opgenomen: ‘Het Iodium, het eerst uit de loog der soda verkregen, (ex lixirio matris vilioris sodae extractum) leert met een luisterrijk voorbeeld, van hoe veel belang het zij, door een naauwkeurig onderzoek na te gaan, hetgeen bij verschillende scheikundige bewerkingen overblijft, en dikwijls voor onnut wordt weggeworpen.’ Het zal derhalve van belang zijn, dat, door dit voorbeeld geleerd, men dergelijke nasporingen zal herhalen; wij intusschen verblijden ons, op zoodanige wijze tot kennis van het Iodium gekomen te zijn; een geneesmiddel, wel nog maar korteling ontdekt, doch van welks goede werking men reeds belangrijke uitkomsten heeft gezien.

Van hoe korteren tijd echter de aanwending eens geneesmiddels dagteekent, van zoo veel te geringeren omvang zal al datgene zijn, hetwelk tot deszelfs aanwending, werking, en wat dies meer zij, betrekking heeft. Het kan alzoo niet anders, of de Geneeskunde bezit tot nog toe slechts enkele waarnemingen omtrent het Iodium, die ook slechts hier en daar in derzelver jaarboeken worden aangetroffen. Hoe meer zich de waarnemingen over hetzelve vermenigvuldigen, hoe wenschelijker het wordt, dat men de verschillende waarnemingen verzamele, opdat

[p. 65]

de Geneesheer te bekwamer overzigt erlange, en tevens de gelegenheid verkrijge, over het oogenblikkelijk nut en de voortdurende waarde van zoodanig middel te kunnen oordeelen.

Spoediger, dan dit anders wel het geval is, zien wij dezen wensch vervuld, doordien het den Heere starck, Zoon van den zeer verdienstelijken Haagschen Geneesheer j.g. starck, behaagd heeft, zijne Inwijdingsverhandeling voor de geneeskundige loopbaan aan deze stof toe te wijden. Aangenaam is het, deze Dissertatie op onzen bodem te zien verschijnen, terwijl er buitenlands nog zoo weinig of liever geen afzonderlijke geschriften over het Iodium bestaan, en zij, op dezen tijd in het licht verschenen zijnde, kan wedijveren met de eenigzins vroeger uitgekomene Verhandeling van Dr. c.a. knispel, (de Iodio, Diss. inaug. med. Berol. 9 Maart 1823. p. 65.) van welke onze Schrijver geene kennis schijnt gedragen te hebben; hetgeen ook zelden het geval is van zulke geschriften, die, buiten dit Rijk geschreven, niet in den boekhandel komen, en eerst door den tijd kunnen bekend worden.

De Heer starck, om ter zake te komen, wilde opzettelijk het Iodium behandelen, omdat, hetgeen reeds over hetzelve elders is geschreven, nog te zeer verspreid is, en wij slechts ééne bijdrage, en wel in de Hollandsche taal, door den geleerden van rossum te Amsterdam medegedeeld, bezitten. De Verhandeling is in vijf Hoofdstukken verdeeld: 1^o. De scheikundige bestanddeelen van het Iodium. 2^o. Deszelfs werking op het dierlijk ligchaam. 3^o. Een ontleed- en natuurkundig onderzoek der glandula thyroidea. 4^o. Over het gebruik van het Iodium en deszelfs bereidingen in het zoogenoemd kropgezwel en andere gebreken. 5^o. Eenige waarnemingen, met hetzelve gedaan.

Deze afdeelingen doorloopende, verneemt men eerst de toevallige ontdekking van het Iodium door courtois in het jaar 1813; hoe men het sedert verder heeft nagespoord; in welke planten het gevonden is; hoe het ver-

[p. 66]

kregen kan worden; terwijl verder wordt medegedeeld, hetgeen door de voornaamste Scheikundigen is waargenomen over de werking van andere ligchamen op het Iodium, en de verbindtenissen, welke het met deze aangaat; terwijl dit Hoofdstuk wordt besloten met de optelling van eenige reagentia, waardoor deszelfs tegenwoordigheid kan ontdekt worden.

Het IIde Hoofdstuk begint met eene waarschuwing omtrent het gebruik van dit middel, en niet ten onregte, want het schijnt tot de vermogende te behooren, en wij kennen deszelfs uitwerking, vooral die van eenigen duur, nog niet volkomen. Proeven, op gezonde en ziekelijke gestellen genomen, en derzelver werking, worden opgegeven. Wanneer men, uitgaande van hetgeen de waarnemers verhalen, van het Iodium kan zeggen, dat het zijne werking tot de bloed- en watervaten en het zenuwgestel uitstrekt, zoo mag het wel onder de veelvermogende middelen geteld worden. Wij twijfelen dus niet, of de Heer starck zal in het vervolg zijne proeven met dezelfde omzigtigheid doen, met welke hij, over het geheel, over de aanwending van dit middel oordeelt. Van deze zijde vooral is deze Verhandeling den jongen Geneesheer aan te prijzen; zij getuigt van zekere bezadigdheid, het sieraad zoo wel van den jongeren als meer bejaarden Arts.

Wij zullen ons bij het IIIde Hoofdstuk niet ophouden. De Schrijver deelt daarin kortelijk het een en ander mede, dat waardig is geweten te worden, zoo wel van het ontleedkundig maaksel der glandula thyroidea, als van derzelver verrigting; besluitende echter met zijne voorgangers, en laatstelijk wel met hedenus, dat er nog veel duisters ten opzigte dezer klier bestaat, en wij omtrent derzelver verrigting niet meer kunnen doen, dan - gissen. De Schrijver houde ons ten goede, dat wij ook zijne uitspraak niet kunnen bijvallen, en wel het minst, wanneer hij dezer klier zoo veel toekent omtrent den omloop van het bloed naar het hoofd.

Belangrijk is het IVde Hoofdstuk door de beschrijving

[p. 67]

der werking van het Iodium op de ontaardingen der genoemde klier, in sommige landen zoo menigvuldig voorkomende onder den naam van kropgezwel.

Wij mogen, om niet te uitvoerig te worden, niet bij het ziektekundige stilstaan, en zwijgen daarom over de vermoedelijke oorzaken enz.; ook omtrent de geneeskundige bereidingen kunnen wij niet in bijzonderheden treden: het wetenswaardige wordt medegedeeld; over het doelmatige en zekere van derzelver aanwending zal de ondervinding verder moeten beslissen, ook over de zamenstellingen, die nog verder zullen uitgedacht worden. Wij vernemen tevens uit dit Hoofdstuk, dat het Iodium, eens met nut in het kropgezwel aangewend zijnde, men ook is te rade geworden, hetzelve in ziekten van eenen overeenstemmenden aard voor te schrijven. Ook tegen andere kliergezwellen aangeprezen, zal de ondervinding dit nader moeten bevestigen. - Bij de optelling van hetgeen reeds van het Iodium is gezien, voegen wij den wensch, dat dit middel wederom niet te onbepaald zal worden aangeprezen. Als middel om algemeen aangewend te worden, zal het nimmer kunnen gelden; te onbeperkt gebruikt, mislukt al dra de werking, het komt in minachting, en de bijzondere goede diensten worden vergeten, hetwelk reeds met meer andere, deugdzame middelen het geval is geweest.

Deze waarlijk belangrijke Verhandeling wordt besloten met eenige, den Schrijver vriendelijk medegedeelde, waarnemingen van den zoo geleerden als kundigen Geneesheer en Lijfchirurgijn des Konings, wachter; zij getuigen van 's mans belangstelling in alles, wat de volmaking der kunst betreft. Van niet weinig gewigts is mede de waarneming van den geleerden scheidler, ook met roem te 's Gravenhage de Geneeskunde uitoefenende, zijnen jeugdigen vriend verstrekt; zij behelst de verbeteringen, welke een der verharde eijernesten door het gebruik van het Iodium heeft ondergaan. Wij hopen voor het belang der kunst en tot heil der lijderes, dat de begon-

[p. 68]

nen verbetering door eene duurzame herstelling moge gevolgd worden.

Ten slotte wenschen wij hartelijk, dat zoo veel goede aanleg voor de beoefening der Geneeskunde der verdere volkomenheid moge te gemoet streven, onder de leiding van eenen Vader, even hoog te achten om uitnemendheid van inborst, als om erkende verdiensten omtrent de kunst, en tevens zoo verdienstelijk omtrent het Vaderland, hetwelk hij gedurende vele jaren in meer dan ééne betrekking van nut is geweest, en op welks erkentenis hij eene regtmatige aanspraak heeft. Geene openbare onderscheiding moge tot hiertoe van zijne verdiensten getuigen, zij worden erkend van elk, die edel denkt en wèl gevoelt. Algemeene hoogachting en huisselijk geluk zij en blijve voor hem op den duur bewaard!