Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

Helon's Bedevaart naar Jeruzalem. Door F. Strauss. Uit het Hoogduitsch. IIIde en IVde Deel. Te Amsterdam, bij J. van der Hey. In gr. 8vo. 276 en 255 Bl. f 6-20.

Nadat wij in de jaren 1821 en 1822 een afzonderlijk verslag van de beide eerste deelen des onderhavigen werks gegeven hebben, voegen wij ons verslag over de twee laatste deelen bijeen, zoo wel om de kortheid te betrachten omtrent een werk, dat reeds algemeen bekend en in zeer vele handen is, als ook omdat deze beide laatste deelen in één jaar uitgekomen zijn. Het geheele werk nu in onze moedertaal uitgegeven zijnde, kan men beter over deszelfs inrigting en des Schrijvers oogmerk oordeelen. Het geeft dan, inderdaad, een zeer belangrijk overzigt over den toestand der Joodsche natie ten tijde van Hyrkanus, zoo wel met opzigt tot het burgerlijke als tot het godsdienstige; en, ofschoon omtrent het laatste oogpunt het door den Schrijver opgehangene tafereel hier en daar mogelijk wat te gunstig zou kunnen schijnen, kan men ech-

[p. 61]

ter de goede karakters in deze verzierde geschiedenis niet overdreven of gedwongen noemen, vooral daar er zelfs in de meer bedorvene tijden van Jezus nog Nathanaëls en Simeons gevonden werden. Wat nu het hoofdoogmerk van dit werk betreft: de Autheur wilde den toestand der Joodsche natie, niet lang vóór de komst van den Messias, zoo afschilderen, dat het belang van het geloof aan dezen beloofden en verwacht wordenden persoon in het schoonste daglicht gesteld werd. Hiertoe moest dan Helon, de held van het verhaal, strekken. ‘Een jonge, in de toenmalige Grieksche wijsheid onderwezen en alzoo gevormde Jood (zegt hij in de voorrede van het Iste Deel, bl. XVI, XVII) is hier op een der hoogere keerpunten des levens tot de wet van Jehova teruggekeerd. Hij wil nu de wet volkomenlijk vervullen; en, dewijl hij gelooft, dat hem dit slechts in het land zijner vaderen, voor den Altaar van Jehova, gelukken kan, reist hij van Alexandrië, waar hij geboren en opgevoed was, met zijnen oom naar Jeruzalem, houdt zich dat half jaar, waarin de hooge Feesten invallen, in het beloofde Land op, wordt Priester en Echtgenoot, en komt, door onderscheidene leidingen en ondervindingen, tot de overtuiging, dat de vrede der ziel slechts in het geloof aan den beloofden Troost van Israël te vinden is.’ Dit vernuftig en tevens voor den Christen stichtelijk denkbeeld wordt langzamerhand zeer wel ontwikkeld en uitgevoerd, zoodat Helon eindelijk op zijne terugreis naar Egypte, welke hij op een Phenicisch schip deed, aan zijne vrienden en medgezellen verklaarde, (bl. 204-206 van het laatste Deel) hoe het bij hem innerlijk, in het thans geëindigde jaar, en op de Bedevaart, gegaan was, en hoe Jehova hem den waren vrede had leeren zoeken en vinden. ‘Vrienden! zeide hij onder anderen, die hemelhooge ceder van trotsche eigengeregtigheid is gevallen; den langen gang ben ik doorgewandeld, en de Star is mij verschenen, die mij door het leven leidt. Dat weet ik, dat ik zalig ben door het geloof!’ Nadat hij uitgesproken had, zonk hij, als ware het, weg in het zalige gevoel der toe-

[p. 62]

komst. Allen, die rondom hem zaten, zwegen; want de kracht zijns geloofs scheen zich aan allen met eene onuitsprekelijke uitwerking mede te deelen. - Nu scheen de Schrijver, na dit vermeld te hebben, zijne taak te hebben afgewerkt. Maar, wat nu verder met Helon en zijne vrouw gedaan? Het vindingrijk vernuft des Schrijvers doet spoedig een' storm opkomen, die het schip tegen eene rots verplettert; en, schoon hij niet uitdrukkelijk verhaalt, dat Helon ook omkwam, schijnt toch de zamenhang het aan te duiden. Waarom niet liever Helon met zijne vrouw behouden laten aankomen in de stad zijner geboorte, hem aldaar dat zelfde geloof laten prediken, en aan zijne kinderen op zijn sterfbed aanbevelen? Dan, dit voor rekening van den Schrijver latende, die plotseling schijnt te hebben willen eindigen, voegen wij hierbij de aanteekening op de laatste bladzijde: ‘Ontkwam Helon nog aan het lijfsgevaar? of verzonk hij in de golven, zoo als de geheele oude Godsdienstinrigting, bij de komst van den Messias, op wien hij hoopte, vergaan zou?’ Wat dunkt u, Lezer! van deze allegorische speling?