Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

De Odysséa van Homerus, naar het Grieksch, in Nederduitsche verzen gevolgd, door Mr. Jan van 's Gravenweert. Iste Deel. Te Amsterdam, bij J. van der Hey. 1823. In gr. 8vo. XXIII, 216 Bl. f 4-10-:

Het is voor ons hart en gevoel eene alleraangenaamste verkwikking, wanneer wij, ons doodelijk verveeld hebbende door het lezen van de voortbrengselen van ontstelde hersenen, gelijk die van de vijgeboomen, bilderdijken, nuses, da costas, capadoses en anderen, wederom goede boeken, het zij dan oorspronkelijke, het zij vertaal-

[p. 37]

de, bij de hand mogen nemen. De Heer van 's gravenweert heeft veel lof ingelegd met zijne vertaling van de Ilias. Dit heeft hem ook mede aangemoedigd, om de Odyssea te leveren, van welken arbeid wij het eerste Deel aankondigen. Hetzelve bevat acht Boeken, en staat van twee gelijke Deelen gevolgd te worden. Het Voorberigt is allezins lezenswaardig, en behelst de slotsom van hetgeen de Vertaler, na langdurige lezing en overdenking over den geest, bedoeling en waardij van de Odyssea, ook met de Ilias vergeleken, denkt. Wij vereenigen ons gevoelen daarmede gaarne; en dit komt dan ook grootendeels overeen met dat van longinus, die zoo bekwaam was om over homerus te oordeelen, gelijk zijn boekje over de Verhevenheid getuigt, en de verlorene geschriften zeker nog meer getuigen zouden. Volgens longinus, dan, is de Odyssea gelijk aan de ondergaande zon, welke haren gloed verliest, maar het majestueuze behoudt. Het is wel te betreuren, dat de Odyssea nog door geenen Geleerde met die vlijt en zorge bearbeid is, welke aan de Ilias te beurte viel. De arbeid zoude zeker langdurig, maar aangenaam en nuttig zijn. Dezelve is weggelegd voor eenen uwer, edele Jongelingen! die u in ons vaderland thans met zoo veel ijver en standvastigheid op de beoefening der oude letteren toelegt. Overal zijn bronnen voor u geopend, welke te voren onbekend waren. Besteedt er slechts eene onafgebrokene vlijt aan, om u dezelve ten nutte te maken, en, met langzamen, maar vasten tred voortgaande, zult gij eindelijk een werk verrigten, hetwelk u niet eenen oogenblikkelijken, maar altoosdurenden roem zal bezorgen, en de eer des vaderlands verhoogen.

De Odyssea had, gelijk de Ilias, bij ons reeds eenen Vertaler gevonden, vóór van 's gravenweert; en de Heeren a. de vries en p.h. peerlkamp hebben allergunstigst geoordeeld over de Odyssea van wijlen den geleerden en smaakvollen Amsterdamschen Geneesheer oosterdijk, gelijk wij vernemen uit de Voorrede, geplaatst voor de Oden van horatius, door denzelfden oosterdijk zoo uitstekend vertaald. Maar hij heeft niet gewild, dat de Homerische vertaling, als missende de laatste beschaving, het licht zoude zien. Daarom verheugen wij ons te meer over den arbeid van 's gravenweert. Om den Lezer eenigzins met denzelven te doen bekend worden, kiezen wij ter beschouwing het zesde Boek.

[p. 38]

De Vertaler laat voor hetzelve, gelijk voor alle, een' korten en duidelijken inhoud gaan. Dit Boek behelst het bekende geval van ulysses met nausicaä, dochter van den Phoeaeischen Koning alcinous.

Bl. 153. De harde kluisters. Daaruit kan schijnen, dat de Phoeaciërs in de slavernij van de Cyclopen leefden. Homerus wil, dat de Phoeaciërs door de Cyclopen, hunne naburen, dikwijls overvallen en geplunderd werden.

Bl. 154. Haar deur was ongesloten. Misschien vat men de meening van homerus beter op, door te vertalen, dat de deur gesloten was. Dan is de fictie ook aardiger, dat minerva, zoo fijn en snel als de wind, door de geslotene deur ging.

Bl. 154. De bloem der vrouwenjeugd. Is een bijvoegsel van den Vertaler, en strookt niet met het volgende, daar nausicaä slechts bedienden medenam.

Bl. 155. Waar 't water, enz. Homerus plaatst geen water of rivieren op den Olympus. Hij zegt alleen, dat het er nooit regent of sneeuwt; welk beeld de helderheid en drooge lucht beter doet uitkomen.

Bl. 156. Men vliegt. De Vertaler gebruikt dat woord meer, om uit te drukken hetgeen homerus eenvoudig zegt: ‘Men ging, men gehoorzaamde,’ enz. Het vliegen is bij homerus of natuurlijk, of overdragtelijk bij sterkere aandoeningen dan hier het geval is.

Bl. 156. Om zindlijk weêr te keeren. Is onduidelijk gezegd. Moest nausicaä zindelijk wederkeeren, of hare kleederen? Het eerste ligt niet in het verhaal; het tweede strijdt tegen den aard onzer taal.

Bl. 156. De Vertaler prijst hier nausicaä's kunst in het besturen der muilezels. Homerus niet. En het zal ook doodeenvoudig zijn toegegaan. In het einde van dit Boek rijdt ze met opzet wat zachter, waar de Vertaler ook de kunst in 't spel brengt.

Bl. 163. Laat de Vertaler ‘den schranderen ulysses met gretigheid het sobere maal genieten.’ Homerus noemt ulysses hier, beter, den man, die zoo veel had uitgestaan. Dat sober maal voegt hier ook niet. De Vertaler had, bl. 156, de spijs en drank, aan nausicaä door hare ouders medegegeven, nog al wel opgesierd. Het is wel denkelijk, dat de Dames van dien tijd niet aten, alsof ze op

[p. 39]

eene Fransche school waren; maar de portie zal ook ruimer toegedeeld geweest zijn.

Deze kleinigheden zijn ons onder anderen, bij de vergelijking van dit Boek met het oorspronkelijke, voorgekomen. Ze zijn niet te verzuimen door iemand, die ons homerus geheel wil leeren kennen. Zij hebben bij den ouden Dichter geest en kracht. Want hij blijft zichzelven en de Natuur overal getrouw. Hij moge een ruwe diamant zijn - wij moeten den steen in zijne oorspronkelijke waarde laten, en denzelven niet verminderen door veel te polijsten.

Ten slotte deelen wij eene proeve mede, tot getuigenis voor de natuurlijke bevalligheid en waarheid van homerus, en voor de netheid en keurigheid van den Vertaler. Onze keuze valt op de aanspraak van ulysses aan nausicaä, bl. 159.

Ik smeek uw' bijstand af, o Godheid of Vorstin!
Zoo ge in den hemel woont, moogt gij der Jagtgodin,
Des Bliksemkneders telg, in edelheid van trekken,
In sierlijkheid van leest, tot evenbeeld verstrekken;
En zijt ge uit minder bloed, of uit een aardsch geslacht,
Dan driemaal heilrijk zij, die u heeft voortgebragt,
Uw vader en uw stam, die wellust in u scheppen,
Wanneer ze een maagd als gij den vluggen voet zien reppen;
Doch meest gelukkig hij, die op den bruiloftsdag,
U eens den heilgen naam van ega schenken mag.
Nooit zag ik zulk een' mensch; ik blijf als opgetogen.
Zoo trof een dadelboom op Délos kust mijne oogen
Bij Febus outerkoor.

Nadat ulysses de aanleiding tot die vergelijking nader verklaard, en er iets bijgevoegd had over zijne doorgestane ellenden, besluit hij zijne aanspraak aldus:

U geev' dat Godendom een leven zonder leed,
Al wat gij wenschen moogt, een eigen huis op aarde,
Een' ga, dien gij bemint; want niets heeft grooter waarde
Dan 't heil van man en vrouw, die, eensgezind van hart,
Den braven tot een vreugd, den onverlaat tot smart,
Hun goed bestieren, en, met wederzijdsch vertrouwen,
Hun welvaart en geluk op zorg en eendragt bouwen.

Wij houden het daarvoor, dat de Heer van 's graven-

[p. 40]

weert een verdienstelijk werk heeft ondernomen, hetwelk onze Letterkunde tot eer verstrekt. Wij raden onze jonge Dichters, die het Grieksch niet verstaan, de schoonheden van homerus hieruit te leeren kennen, en, waar het pas geeft, na te volgen.