Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

Geschiedkundig Verslag der voornaamste Uitgaven van de Biblia Polyglotta. Gedeeltelijk uit het Fransch vertaald, en met Bijvoegselen en Aanteekeningen vermeer-

[p. 476]

derd, door G. Outhuijs, Predikant te Minnerts ga. Te Franeker, bij T.J. Tuinstra. 1822. In gr. 8vo. 213 Bl. f 2-:-:

Iets soortgelijks was in onze taal niet voorhanden; en echter is de kennis aan de veeltalige uitgaven van den Bijbel der Geleerden niet onbelangrijk. Deels levert de Heer outhuijs hier eigen werk, hetwelk hij echter niet hoog wil aanrekenen, daar hij verzamelen, of stof, door anderen geleverd, verwerken, als geene juist zeer groote verdienste wil schatten; deels geeft hij de vertaling van de Geschiedenis der Polyglotta van j. le long, getrokken uit diens Discours historiques sur les principales éditions des Bibles Polyglottes, en door den Abt de petity alzoo opgenomen in zijne Encyclopédie élémentaire, ou Introduction à l'étude des lettres, des sciences et des arts. Behalve de Aanteekeningen, door den Eerw. outhuijs nu vermeerderd, ontvangen wij hier, kort en naauwkeurig, verslag van den Bijbel van den Kardinaal ximenes, in 4, - van augustinus justiniani, in 5, - van johannes draconites, mede in 5, - van benedictus arias montanus, insgelijks in 5, - van johannes baptista raimondi, in 10, - van elias hutterus, in 6, - van het N. Testament van denzelfden, in 12, - van den Bijbel van gui michel le jay, in 7, - van brianus waltonus, in 9, - van christianus reineccius, in 4 talen; en eindelijk van de Joodsche Polyglotten van den Pentateuchus, twee in getal, welke alleen dat gedeelte des O. Testaments bevatten, dat elken Sabbat in hunne Synagogen gebruikt wordt. Dat de Hoogleeraar hamaker tot deze Nederduitsche vertaling en uitgave zijnen vriend opwekte, geeft reeds vooraf het beste gevoelen van het goede en belangrijke van dezen arbeid, van welken de Heer outhuijs met leedwezen betuigt, dat, door zijne te late kennismaking met den Baron van westreenen van tiellandt, hij bij denzelven geen gebruik heeft kunnen maken van

[p. 477]

de aanwijzingen, hem door dien voortresfelijken en geleerden Edelman gegeven, toen zijn stuk reeds ter drukperse was. Met 's mans wenschen in een Naschrift stemmen wij van harte in, dat, namelijk, onze Eeuw nog meer dan ééne nieuwe Polyglottische uitgave van den Bijbel bezorgen mag, en daardoor aan den hooggeschatten Waltoniaanschen arbeid nog meerdere volkomenheid geve; dat de Engelsche Maatschappij te Calcutta nog eens zulk eene uitgave des Bijbels aan Europa schenken mag, in de beroemdste en meest gebruikt wordende spraken der Ooster Indiën; en eindelijk, dat een Europeesch Taalgeleerde datgene, wat het Talenwonder e. hutterus, ruim twee Eeuwen geleden, begon, maar er toen in belemmerd werd, in onze dagen eens weder opvatte, en, het geheel en gelukkig voltooijende, ons eene Westersche Polyglotta beschikte, in welke de voornaamste spraken van ons werelddeel opgenomen werden, en bij welke zulk een Harmonisch Lexicon gevoeg was, als de onsterfelijke e. castellus bij den veeltaligen Bijbel van walton leverde.

‘Zulk eene onderneming,’ zegt hij, ‘zoo al voor de H. letteroefeningen minder belangrijk en noodzakelijk te keuren, zou echter voor de taalgeleerdheid van Europa, en inzonderheid voor de vergelijkende taalgeleerdheid, aan welke te weinig gedacht en te min gedaan wordt, ten uiterste belangrijk kunnen wezen.’