Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

[p. 381]

Boekbeschouwing.

Disquisitio de tribus primariis orationum sacrarum habendarum generibus. Auctore J.G.H. Sandbrink, Litt. hum. et Theol. Cand. in Acad. Rheno-Traject. 1823. 8vo. 106 pp.

Dit stukje behoort tot de Jaarboeken der Utrechtsche Hoogeschool, als zijnde eene aldaar bekroonde Prijsverhandeling. Daar het ons, echter, afzonderlijk ter recensie is toegezonden, willen wij des te liever van hetzelve de verlangde aankondiging geven, daar en het onderwerp zeer belangrijk, en de behandeling, vooral voor een' jongeling, allerlofwaardigst is. De voorgestelde vraag was deze: Daar zij verkeerd handelen, die in de kerkelijke redevoeringen de verklaring der gewijde Schriften geheel verzuimen, en er, echter, meer dan ééne wijze is, om die Schriften aan te wenden, zoodat men of zich voornamelijk met de uitlegging bezig houde, of uitvoerig dat gedeelte der Christelijke leer ontvouwe, hetwelk men uit den, 't zij slechts voorgelezenen, 't zij kortelijk opgehelderden, tekst haalt, of eindelijk eene derde soort van behandelen verkieze, bestaande in eene vermenging van die twee soorten: zoo wordt gevraagd, wat in elke dier wijzen van prediken het best te keuren, en in het doen eener keuze vooral te betrachten zij? - Belangrijke vraag voorwaar, doch moeijelijk, voor een' jongeling, te beantwoorden, en in dit stuk, echter, zóó beantwoord, dat een kundig en door langdurige ondervinding geoefend Leeraar met hetzelve zeer veel lof zou verdiend hebben. Er was, gelijk ons uit de Akademische Jaarboeken, die wij gelegenheid hadden om in te zien, gebleken is, nog één antwoord bij de Godgeleerde Faculteit op de voorgestelde prijsvraag ingekomen, hetwelk den uitgeloofden eereprijs ook niet onwaardig werd gekeurd; dan, het eerstgemelde stuk werd geoordeeld uit te munten, zoo wel in stijl, als in

[p. 382]

het aantal van gepaste voorbeelden en getuigenissen. De Schrijver van het tweede antwoord werd dus eener eervolle meldinge waardig geoordeeld, indien hij zijn' naam wilde openbaren, en bleek, dien ten gevolge, te zijn g. steenhoff, Candidaat in de Godgeleerdheid aan dezelfde Hoogeschool.

Wat nu het bekroonde stuk betreft: ons bestek gedoogt niet, eene uitvoerige opgaaf van hetzelve te leveren. Wij zullen dus, kortelijk, den gang der Verhandelinge opgeven.

Vooraf, dan, gaat eene Inleiding, waarin over het moeijelijke en het gewigtige van het predikambt, over de stof en den tekst der leerredenen, over den oorsprong en de reden van het gebruik der teksten gehandeld, en eindelijk een kort overzigt gegeven wordt van de verschillende predikwijzen, sedert den tijd der Apostelen tot op onze dagen. Deze twee laatste afdeelingen zijn bijzonder van belang. De oorsprong van teksten te gebruiken wordt, geschiedkundig, gehaald uit hetgeen in de Synagogen der Joden reeds van ouds gebruikelijk was, om een gedeelte der H.S. voor te lezen, hetwelk vervolgens ten nutte der toehoorders werd verklaard. Ook heeft ons bijzonder bevallen het laatstgenoemde kort overzigt, waarin, zeer beknopt en oordeelkundig, eene geschiedenis wordt gevonden der preekmethode.

Het stuk zelf wordt, natuurlijk, in twee Hoofddeelen gesplitst, overeenkomstig de voorgestelde vraag. In het eerste worden de drie voornaamste predikwijzen, ieder afzonderlijk, ontwikkeld, zoodat de lezer een volledig en naauwkeurig denkbeeld van dezelve bekome. In het tweede en, overeenkomstig den aard der zaak, uitvoerigste gedeelte wordt gehandeld over hetgeen in elke dier drie preekmethoden het best te keuren, en in het doen eener keuze vooral te betrachten zij. Dit Hoofddeel wordt gesplitst in vier onderdeelen. In de drie eerste derzelven wordt, onpartijdig, het goede, het nuttige, het voortresfelijke van elke der drie preekmethoden overwogen en behoorlijk gestaafd; waarna, ten vierde, datgene wordt

[p. 383]

voorgedragen, wat men bovenal in het oog moet houden bij het doen eener keuze. Hieromtrent worden de twee volgende regelen voorgedragen, die des Schrijvers verstand en oordeel eer aandoen, en die hoofdzakelijk hierop uitkomen: 1. men wachte zich voor het misbruik, hetwelk sommige predikers van hunne preekmethode gemaakt hebben; 2. men lette vooral en altijd op hetgeen het predikambt vordert, op den toestand der tijden en den aard der toehoorders, op den inhoud en het onderscheid der teksten, en op zijne eigene verstandsvermogens. Deze regel is bijzonder keurig bewerkt en ontvouwd. Over het geheel is de Verhandeling in eene geleidelijke orde bewerkt, en draagt de zigtbaarste kenmerken van verstand, oordeel en kundigheid. De Schrijver, die tot zinspreuk genomen heeft de woorden van Paulus: Beproeft alle dingen en behoudt het goede, heeft deze schoone les van den grooten Apostel overal gevolgd. Wij wenschen hem geluk met deze zijne jeugdige en welgeslaagde proeve, en kunnen niets dan goeds en voortreffelijks van hem vertrouwen, die, reeds vóór hij de Akademie verlaat, zich zoo wèl berekend betoont tot den belangrijken post van Christenleeraar.