Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

[p. 265]

Boekbeschouwing.

Le troisième Jubilé sémi-séculaire de la Maison des Orphelins Wallons à Amsterdam, célèbré les 23 et 25 d'Avril 1821, par M.M. Robert et Chevallier, Pasteurs de l'Eglise Wallonne. à Amsterdam, chez les Héritiers H. Gartman. 1821. gr. 8ve. XL, 94 pag. f 1-5-:

Het bovenstaande boekje is ons eerst vóór korten tijd zeer toevallig in handen gekomen; en hierin ligt de reden, waarom wij het niet zoo spoedig aangekondigd hebben, als deszelfs inhoud verdiende. Deze vertraagde vermelding ontleent echter van het tegenwoordig tijdstip een nieuw belang. Een der drie waardige mannen, welke tot dit bundeltje het hunne bijgedragen hebben, de voortreffelijke, de edele van swinden, is niet meer, en wij hebben derhalve hier waarschijnlijk de laatste woorden, welke hij voor het publiek bestemd heeft. Het is hier de plaats niet, en wij achten ons ook onbevoegd en onbekwaam, om over de verdiensten van dit sieraad onzes vaderlands in 't algemeen uit te weiden; maar wij kunnen niet nalaten, met een enkel woord te zeggen, dat het beeld van den grooten man zich ook hier in al dien beminnelijken glans vertoont, welke hem in zijn leven eigen was, en hem in zijne veelvuldige en verschillende betrekkingen bijbleef. Wat hij was als geleerde, als leidsman der jeugd op de bane der letteren, als voorlichter van 's lands bestuur, als medelid en voorstander van wetenschappelijke inrigtingen, zal, des twijfelen wij niet, elders te zijner tijd naar waarde vermeld worden; maar welke verdiensten hij bezat als medebestuurder van kerkelijke zaken en van stichtingen, aan Christelijke liefde gewijd, daarvan getuigt dit boekje op eene treffende wijze.

Regenten van het Wale-weeshuis, het 150ste jaarfeest van dit gesticht op eene godsdienstige wijze gevierd

[p. 266]

hebbende, verzochten den Heere van swinden, lid van den Kerkeraad, den druk van de redevoeringen te bezorgen, bij die gelegenheid uitgesproken, en een verslag van de geheele feestviering bij dezelve te voegen; en hoe kon hij dit weigeren, die de gewigtige diensten kende en waardeerde, door Regenten en Regentessen aan het Weeshuis betoond, die zijne Echtgenoote in vorigen tijd tweemalen mede aan het hoofd van dit liefdadig gesticht zag staan, die zoo veel belang stelde in het voortdurend aanwezen der Walsche kerken in ons vaderland, die zelf geroepen was, om de belangen dier gemeente, in zijne woonplaats gevestigd, te bevorderen, en wiens hart voor al het goede en schoone zoo zeer open stond? Hij onttrok zich dan ook niet, maar voldeed aan dit verzoek op eene wijze, die hem volkomen waardig is. Het voorberigt, van zijne hand afkomstig, bevat een omstandig en belangrijk verslag van de geheele feestviering. Dit verslag onderscheidt zich niet alleen door die natuurlijke bevalligheid, welke van swinden zoo zeer eigen was, maar het ademt ook dien geest van zuivere en hartelijke godsvrucht, waardoor hij zoo bijzonder uitmuntte, en die zulk eenen hoogen gloed op zijnen geheelen handel en wandel legde. Trouwens, andere volken mogen op mannen roemen, die, in uitgebreidheid van kennis, in praktische wetenschap, en in diepte van inzigten, met van swinden gelijk staan; maar zeldzaam zullen voorbeelden van dezulken onder hen gevonden worden, die zoo veel kennis met zoo veel ongeveinsde en opgeklaarde godsdienstigheid paarden. Men leze slechts dit voorberigt, en men zal zich diep getroffen voelen door den toon van beminnelijke nederigheid, van kinderlijke afhankelijkheid van hooger bestuur, en van levendige overtuiging, dat het Christendom alleen de weg is tot waarachtig heil en vrede. Wél den man, die zoo dacht en sprak en handelde, en dit Christelijk gevoelen niet verloochende, hetzij hij stond in het midden van eene studerende jongelingschap, onder de kweekelingen voor 's lands zeevaart en onder ongelukkige weezen en blinden, hetzij hij zat in den Raad

[p. 267]

des Konings! Hij kon zijn hoofd welgemoed tot den slaap des doods nederleggen: hij rust van zijnen arbeid, der kennis, des geloofs en der liefde; en, terwijl duizenden op aarde zijn verlies beweenen, zijn zijne werken hem nagevolgd.

Op dit lezenswaardig voorberigt volgen de redevoeringen (discours) van de twee oudste Leeraren der Walsche Gemeente, de Eerw. Heeren robert en chevallier, bij de voormelde gelegenheid uitgesproken, de eene in het Weeshuis zelve, de andere, twee dagen later, in de Wale-kerk. Beide opstellen strekken ten bewijze, dat de Leeraar, wien het te beurt valt, bij zulke feesten het woord te voeren, geenen eigenlijken tekst noodig heeft, om aan zijne rede den toon te geven, welken de zaak zelve en de Christelijke leerstoel vereischen, maar dat zijne rede van zelf dien toon aanneemt, zoo zijn hart slechts van het regte gevoel doordrongen is. Wij vinden dan ook hier, gelijk te verwachten was, meer de uitstortingen van het gemoed, dat levendig vervuld is van de onwaardeerbare zegeningen, door het Christendom op het lot van ongelukkigen, armen en weezen verspreid, dan eene geregelde ontwikkeling van de eene of andere stelling; weshalve het moeijelijk valt, een uittreksel te leveren. Dit alleen kunnen wij zeggen, dat de Heer robert zich voornamelijk bepaalt bij de bewaring en instandhouding van het Wale-weeshuis, als een werk der Goddelijke voorzienigheid; terwijl deszelfs ambtgenoot in die feestviering de zegepraal van het Christendom aanschouwt, en, met eenige weinige trekken, als 't ware eene geschiedenis van de Christelijke liefdadigheid teekent, welke, hoe beknopt, het hoofd en het hart van den man vereert, die dezelve ontwierp. De eerste redevoering wordt door eene dankzegging van een' der jongelingen en meisjes uit het Weeshuis afgewisseld, welke ons, zelfs bij het lezen, onwillekeurig tot tranen bewoog; terwijl beide door uitvoerige en gepaste aanspraken aan de stadsregering en de onderscheidene kerkelijke besturen besloten worden.

[p. 268]

Nog vinden wij in het voorberigt eene Fransche vertaling van het bekende fraaije vers van vondel op het Wale-weeshuis, door den buitengewonen Predikant bij die Gemeente, den Eerw. Heer coquerel, - en in de eerste redevoering gezangen voor de feestviering, door denzelfden vervaardigd, die ons toeschijnen wezenlijke dichterlijke verdiensten te bezitten.

Met één woord, het is een schoon bundeltje, aan Christelijke liefde toegewijd, waarin slechts één toon heerscht, een toon, die wél luidt. Mogt die toon de Walsche Gemeente steeds onderscheiden, en mogt de zon van het tweede Eeuwfeest derzelver Weeshuis in dien bloeijenden staat bestralen, waarin het zich nu verheugen mag!