Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

Aanmerkingen voor Ongeleerden over de Prosetische Boeken des Ouden Verbonds, door A. Brink, in leven Predikant te Leeuwarden; na deszelfs dood uitgegeven door P.K. Brouwer, Predikant te Joure. Iste Stuk. Joël, Obadja, Nahum, Habakuk, Jona, Amos, Hozea en Jesaia. Te Leeuwarden, bij J.W. Brouwer. 1821. In gr. 8vo. XV en 365 Bl. f 3-:-:

Ofschoon, in het voorberigt van het eerste stukje der Aanmerkingen van wijlen den zeer kundigen Leeraar a. brink over het O.V., aangekondigd was, dat dezelve langzaam zouden uitkomen, hadden wij echter niet verwacht, dat die langzaamheid zoo groot zou zijn, dat er tusschen het eerste stukje; in 1815 uitgekomen, en het

[p. 185]

onderhavige stuk zes jaren verloopen zouden. Het tweede stukje kwam in hetzellde jaar uit; het derde, of laatste over de dichtkundige boeken des O.V., twee jaren later, in 1817; en sedert verliepen er vier jaren, eer dit werk vervolgd werd. Hoe lang zal het wel duren, eer het geheele werk uitkome? Er blijven nog vele Profeten en al de geschiedkundige boeken over, waarmede ook nog wel zes jaren bij de uitgaaf zouden kunnen verloopen. Wij zijn in geenen deele voor overhaasting. Dan, het werk is, in geschrifte, geheel gereed, en het is van eenen overledenen. Daarenboven, de vereerders der groote verdiensten van den Eerw. brink verminderen intusschen door den dood. Veler hoogachting verslaauwt ook door den tijd, en er komen andere werken over den Bijbel uit, die dat werk, bij sommigen althans, verdringen kunnen. Wij raden dus, uit hoofde van het belang zelve, hetwelk wij in dat werk stellen, den Eerw. brouwer, om met het nog uit te gevene den noodigen spoed te maken.

Dan, ter zake! In dit stuk, hetwelk ons eerst laat is ter hand gesteld, hebben wij acht verschillende Profeten, in eene orde, van de gewone afgaande, voorgesteld, dewijl de verstandige man, zoo veel mogelijk, de tijdsorde volgen wilde. Vooraf gaat eene beknopte en zeer oordeelkundige inleiding, waarin, al hetgeen de profetische schriften des O.V. in het algemeen betreft, duidelijk en geleidelijk ontvouwd wordt. Dan volgen de aanmerkingen over de Profeten, op den titel vermeld, overeenkomstig de orde, waarin zij daar opgegeven staan; waaromtrent dient opgemerkt te worden, dat de Schrijver, volgens bl. 19, eerst die Profeten heeft willen behandelen, wier leeftijd minder bekend is, en waaromtrent men slechts eenige gissingen kan maken, en dan overgaan tot de zoodanigen, waarvan men, met meerdere of mindere zekerheid, den tijd, waarin zij geleefd hebben, in staat is te bepalen.

Bij de behandeling van iederen Profeet wordt begonnen met hetgeen over zijn' persoon, zijn' leeftijd en zijn ge-

[p. 186]

schrift is op te merken, en voorts al het hoofdzakelijke, dat tot opheldering van denzelven dienen kan, behandeld. Alles wordt in afzonderlijke afdeelingen voorgedragen, even als bij de poëtische schriften gedaan was; en dit bevordert uitnemend het gemakkelijk en nuttig gebruik van het werk. Bijzonder heeft ons, in dit opzigt, bevallen de behandeling van den Profeet Jesaia, welke, natuurlijk, de uitvoerigste zijn moest. Niets van hetgeen, tot regt verstand en eene nuttige lezing van denzelven, moet onder het oog gehouden worden, is overgeslagen, en alles wordt in de geschiktste orde voorgesteld. Daar door die wijze vele plaatsen bij gelegenheid worden bijgebragt en verklaard, heeft men dikwijls moeite, om dezelve te zoeken en te vinden: dan, dit onvermijdelijk ongemak zal, vertrouweu wij, door een register der plaatsen, bij de afwerking van al de Profeten, weggeruimd worden, even als bij het vorige stukje voor al de poëtische boeken geschied is.

Het lust ons, ter aanprijzing van dit gewigtig stuk, een gedeelte aan te halen uit het begin van de 115 §, alwaar eenige voorzeggingen, welke op de dagen van het N.V. worden toegepast, nader onderzocht worden: ‘Geen Profeet is zoo beroemd, wegens zijne voorspellingen aangaande den Messias en zijn rijk, als Jesaia. Met dat al is dit onderzoek moeijelijk; men vindt hier toch voorstellingen, die menigwerf zeer duister en zoo ingeweven in andere gebeurtenissen zijn, dat zij naauwelijks van elkander kunnen onderscheiden worden. Vanhier, dat sommigen de Messiaansche voorspellingen geheel wegverklaren en op andere tijden toepasselijk maken. Anderen, om bewijzen van hunne regtzinnigheid te geven, passen meest alle plaatsen op den Messias en zijne regering toe; ja zelfs gaat hun ijver wel eens zoo verre, dat zij anderen hiernaar afmeten, en de minste afwijking te dezen aanzien als ketterij veroordeelen. Dit laatste heeft vooral veel nadeel toegebragt, daar men niet zelden tot laffe overbrengingen de toevlugt nemen moest, en gewrongene verklaringen voor den dag brengen. Meer ge-

[p. 187]

schikt is het, onzes bedenkens, te stellen, dat in de profetische schriften somtijds uitstappen voorkomen, waarvan wij altijd het verband niet vatten; zoodat niet zelden, van hetgeen kort daarna aanstaande is, ongevoelig een overgang geschiedt tot hetgeen op verderen leeftijd betrekkelijk is.’ - Even zoo voorzigtig en gematigd spreekt de Schrijver van de aanhalingen in het N.V. uit het Oude. In het geheel straalt, ook in dit gedeelte, een opgeklaard verstand en welwikkend oordeel door; zoodat wij niet alleen voor ongeleerden, maar ook voor hen, die hun werk van de Bijbelstudie maken moeten, de Aanmerkingen van den waardigen brink als eene allerbelangrijkste bijdrage beschouwen ter uitlegging van de schriften des O.V.