Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Waarneming van een' levenden draadworm in een' grooten groenen sprinkhaan, waargenomen aan de baden van St. Gervais, digt bij den mont-blanc.

(Medegedeeld door den Heer a. matthey, M.D. te Geneve.)

Het is algemeen bekend, dat de Gordius, of Draadworm, een geslacht van draadvormige wormen is, dat verschillende soorten en van onderscheidene grootte in zich bevat; alsmede, dat een derzelve, ter dikte eener gewone snaar, en bruin of zwartachtig van kleur, zich gemeenlijk in de stilstaande wateren der fonteinen, in poelen van versch water, en in zachtvloeijende rivieren onthoudt, en dat men hem dus overvloediger in bergachtige landen dan in vlakke streken aantreft. Misschien is het echter minder algemeen bekend, dat die zelfde worm, welke eene lengte van 2 à 3 voet heeft, en zich met eene aanmerkelijke snelheid in het water, even als de waterslangen en alen, beweegt, ook wel eens levende in het ligchaam van den grooten groenen Krekel (Locusta viri-

[p. 511]

dissima, fabr.) gevonden wordt, en dat hij bovendien uit den staat van volmaakte uitdrooging en schijnbaren dood weder tot zijn vorig leven en oorspronkelijke vlugheid kan teruggebragt worden, wanneer men hem eenigen tijd in versch water houdt.

De Heer E**, de zoon, nam een' zoodanigen Krekel waar, die voor het badhuis langzaam voortkroop, en niet meer de kracht bezat om te springen. Het verbleekt voorkomen van dit dier, en de gemakkelijkheid, waarmede de achterpooten zich van het lijf afzonderden bij het enkel aanraken met de vingeren, verbaasden dien Heer; nog meer echter het zien van een' rolronden worm, ter lengte van 2½ voet, die uit het ligchaam van dat zelfde dier voortkwam. Men riep mij, en ik herkende terstond den worm voor eenen Gordius. Ik plaatste hem in een bakje met versch water uit de beek, en hij bewoog zich ook oogenblikkelijk, met de grootste snelheid het ligchaam naar alle kanten buigende. Ik opende nu den Krekel, en vond het lijf geheel ledig, slechts een enkel wit vezeltje bemerkende, dat daarin zweefde, en 't geen mij niets anders dan een ingekrompen ingewand scheen te zijn.

Eenige dagen daarna bragt men mij een' tweeden Krekel van dezelfde soort, die nog in volle kracht scheen te zijn. Hij had niettemin een' verbazend dikken buik; en men verzekerde mij, dat het einde van eenen worm somtijds uit het achterste gedeelte des diers te voorschijn kwam. Om mij van de waarheid der zaak te overtuigen, maakte ik eene insnijding in den rug des Krekels; en op hetzelfde oogenblik zag ik de beide uiteinden van eenen Draadworm uit de wond te voorschijn komen, maar zich ook bijna even schielijk weder verborgen. De wond bleef gesloten, en de krekel kwijnde een dag of drie, terwijl de worm gedurende al dien tijd verborgen bleef. Op den vierden dag was de Krekel gestorven, en de worm spiraalswijze gewonden, zonder beweging, uitgedroogd en aan den wand van het glas gekleefd, onder welk de Krekel geplaatst was. De worm bleef voorts tot aan den avond op mijne tafel aan de lucht blootgesteld. Toen

[p. 512]

besloot ik echter, hem in wijngeest te bewaren; maar oordeelde het noodzakelijk, hem vooraf in water te leggen, om, ware het mogelijk, hem zijne natuurlijke gedaante terug te geven. Ik werd echter terstond getroffen door de bewegingen, die zich in het dier vertoonden, naar gelange hetzelve van het vocht doordrongen werd. Nadat hij echter zijne vorige dikte herkregen had, hielden, na verloop van eenige minuten, deze bewegingen geheelenal op; en zij vertoonden zich ook niet weder, noch dien dag, noch den volgenden. Ik liet hem dus in het water liggen, mij overtuigd houdende, dat hij alsnu voor altijd het leven verloren had.

Op den derden dag bragt men mij een' nieuwen, levenden Gordius; en ik leide hem in de kuip, waarin de doode geplaatst was. Op het oogenblik echter, dat ik in dezelve koud water goot, meende ik eene kleine trilling in een der uiteinden van dezen laatsten te bespeuren. Ik vernieuwde het water in de kuip geheel door verschwater uit de beek, en ik zag van tijd tot tijd de beweging toenemen, die mij aanvankelijk slechts schijnbaar had toegeschenen. Op het einde van den dag had de worm weder al zijne kracht en vlugheid herkregen, zoodat hij zich in niets onderscheidde van dien, welke eerst nieuwelings in de kuip geplaatst was.

Sedert heb ik deze proef meermalen, zoo wel met denzelfden worm als met andere, herhaald, die of natuurlijk of opzettelijk gedurende 2 à 3 dagen gedroogd waren. Ik kan derhalve aan de waarheid dezer herleving niet meer twijfelen. Deze zonderlinge eigenschap van het leven te hernemen, nadat alle uiterlijke kenmerken van eenen volstrekten dood aanwezig zijn, is dus niet meer een uitsluitend eigendom der mikroskopische diertjes, gelijk de raderdiertjes, drupäaltjes enz.

Er blijft thans nog over, te onderzoeken, tot hoeverre zich deze wederherleving uitstrekt; alsmede, hoe de Gordius in het ligchaam des Krekels kome.