Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Mijn uitstap naar Brazilië, of Reize van Berlijn naar Rio de Janeiro, en vandaar terug, enz. Door T. von Leithold. Uit het Hoogduitsch. Te Amsterdam, bij J.C. van Kesteren. 1821. In gr. 8vo. 228 Bl.

Theodoor von leithold was, naar luid van het korte voorberigt, Ritmeester in Pruissischen dienst, verliet zijn vaderland, om, aan gene zijde van den oceaan, het geluk te zoeken, dat hem elders was ontzegd, en koos tot dit doel Rio de Janeiro. De onderhavige bladen behelzen den uitslag zijner bevindingen en zijner mislukte reize; hoewel niet gerangschikt in die orde, welke in eene welgeregelde reisbeschrijving moet heerschen, dewijl de schrijver krijgsman is, en mischien beter den degen dan de pen kan voeren.

Hij breekt te Hamburg, waar hij zich zal inschepen, zijn been, beziet, na zijne herstelling, de stad, en maakt van het een en ander merkwaardigs melding. Hij steekt

[p. 669]

in zee, beschrijft het verblijf op het schip van eene gunstige zijde, spreekt van de vliegende visschen enz., op zee waargenomen, krijgt Brazilië in het gezigt, en loopt, na eene reis van 68 dagen, de haven van Rio de Janeiro binnen, welks gezigt verrukkelijk is. Een nichtje van den reiziger, te Rio de Janeiro, valt, zoodra er een onweder opkomt, in slaap, en blijft slapen tot dat het weder voorbij is: eene, door het inslaan van het onweder veroorzaakte, bedwelming harer moeder, ten tijde harer zwangerschap, is oorzaak van dit toeval, in hetwelk ook de moeder telkens deelt. De huizen te Rio de Janeiro zijn slecht, en inzonderheid door de vochtigheid ongezond. De wandelwegen beteekenen weinig. De straten en derzelver verlichting zijn redelijk wel. Op het tooneel zijn eenige merkwaardige personen. Een eenigzins krankzinnige violoncellist speelt met uitstekend veel gevoel en uitdrukking. Madame toussaint, eene schoone vrouw, heeft alle verzoekingen weten te verijdelen, en leeft met haren man ingetogen, gelukkig en zeer geacht. De ondernemer van den schouwburg, een Mulat, was voorheen barbier, en is er een rijk man mede geworden. Een, tot de uiterste bespottelijkheid toe slecht uitgevoerd, stierengevecht brengt den ondernemer evenwel 6000 daalders op. Het postwezen is slecht. De zorgeloosheid, waarmede de Portugesche vrouwen haar huishouden besturen, alles in het klein inkoopende, maakt, dat in de hoofdstad de eene kleine winkel naast den anderen is. De onontbeerlijkste levensmiddelen komen uit verre landen. In de koffijhuizen krijgt men slechte waar, en een vreemdeling kan het er, van wege de menigte vliegen, niet uithouden. De huishuur is buitengemeen hoog; ook die der fiacres of huurwagens, die zeer slecht zijn: deze huurwagens zijn eene onderneming der Geestelijkheid, die de invoering van gemakkelijkere ook weet te beletten. Men loopt hier, wanneer men in de middaghitte het hoofd ontbloot, veel gevaar, om den zonneslag, eene soort van ongeneeslijke krankzinnigheid, te bekomen. De levenswijze is eentoonig, het luchtgestel buitengewoon heet, bij vrolijk weder

[p. 670]

de hemel, zonder de minste wolk, heerlijk blaauw. De vrouwen voeren niets uit. In vele huizen moet, wanneer de heer wil uitrijden, het paard, door het pronkvertrek heen, ter huisdeure uit. Geheime gemakken zijn nergens, maar worden overal door kamerpotten vervangen. De weelde is in Rio de Janeiro, naar evenredigheid, grooter, dan in de aanzienlijkste steden van Europa; inzonderheid is dit het geval ten aanzien van de kleeding der vrouwen. Tot de weelde behoort in de eerste plaats een trein van Negers of Negerinnen, die de vrouw op de straat volgt. Zelfs gerijfelijke meisjes voeren deze staatsie. De slaven worden, uit staatkunde, zacht behandeld, zijn zeer sterk, vlug en vrolijk, groeten elkander naar Europesche wijze, hebben een scherp oordeel en een sterk geheugen. [De zachte behandeling der slaven wordt naderhand, in zekeren zin, weder tegengesproken.] De muskieten, eene soort van muggen. zijn in Rio de Janeiro eene vreesselijke plaag. Ratten en muizen zijn er verbazend vele, en de eerste zoo groot als jonge honden; wijders kevers, die ook den slaap beletten, en nog ander ongedierte, vele honden, en walgelijke ziekten. Een vreemdeling kan in Rio de Janeiro bezwaarlijk zijne fortuin maken. Juffer jolie, de harpspeelster, echter, is daarin geslaagd. De policie heeft daar veel goeds. Brand ontstaat er zelden, en is niet gevaarlijk. De gevangenissen zijn afschuwelijk. Men moet er zich zeer voor de valsche spelers hoeden. De handel in het groot en klein is zeer levendig. Boekhandelaars en boekbinders zijn te Rio de Janeiro niet; er is ook slechts ééne boekdrukkerij, voor koninklijke rekening. Elk vreemd schip moet 25 percent tol betalen; de Engelsche schepen betalen voor hunne ladingen slechts [dit verstaan wij niet] 50 percent. De sluikhandel wordt streng gestraft, maar veel gedreven. De fabrijken en manufacturen zijn in derzelver kindschheid. Het koninklijke Hof leeft (1819) naar de omstandigheden op eenen vrij schitterenden voet; voor ieder medelid der koninklijke familie moet men knielen en hetzelve de hand kussen. De plegtigheid van het baise-main

[p. 671]

is zeer omslagtig. Daar heerscht bij de mis geen eerbied; wie maar verkiezen, loopen uit en in, en eenen hond, die onder den dienst voor het altaar blafte en den grond bevuilde, liet men gerust zijnen gang gaan. Het krijgswezen speelt te Rio de Janeiro geene belangrijke rol. Onder de wetenschappelijke inrigtingen onderscheiden zich zeer voordeelig eenige Seminariën, eene akademie voor krijgslieden, verscheidene andere openbare scholen, en eenige Fransche kostscholen voor meisjes. De inrigtingen ter bevordering der beeldende kunsten zijn hier nog in hare kindschheid. Er bestaat een klooster, waarin mannen hunne vrouwen kunnen laten opsluiten. De inrigtingen ter bevordering der gezondheid zijn in eenen slechten staat. De omstreken van de stad zijn van verschillende kanten zeer romanesk; maar slechts een menschenhater zou zich in deze oorden, waar alle gezellig vermaak ontbreekt, gelukkig kunnen noemen. De plantengroei is zeer weelderig.

Het voornaamste uit dit, zeer onderhoudend geschreven en goed vertaald, werkje hebbende aangestipt, prijzen wij het wijders ter eigene lezing aan.