Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Behandeling van eenige Vragen over de werking van Gods Genade, door Alethofilus, den Vriend van Filekklezius. Te Rotterdam, bij N. Cornel. 1822. In gr. 8vo. 219 Bl.

Wij laten het gaarne over aan de Schrijvers der Bijdragen tot de Godgeleerde Wetenschappen, wier taak dit ook is, van dit werk een uitvoerig beoordeelend verslag mede te deelen, waartoe wij geene opgewektheid gevoelen, en hetgeen wij ook voor het belang onzer onderscheidene lezers niet dienstig achten. Voor velen derzelven zij het volgende genoeg!

De steller van dit verslag ontzegt aan Alethofilus, dien hij niet kent, noch bedrevenheid in de leere der waarheid, die naar de Godzaligheid is, noch de verdienste van zijn meer verlicht inzien in dezelve aan minkundigen en bevooroordeelden aannemelijk te maken, noch gemoedelijken ernst, in de behandeling van zoodanig onderwerp zoo prijsselijk als noodzakelijk, en beveelt dus hun, die geoefende zinnen in de Godsdienstleer op prijs stellen en het oordeel des onderscheids bezitten, de lezing van dit boek aan, niettegenstaande er reeds zoo veel over dit leerstuk geschreven zij. Zeer dikwijls gaf hij den Schrijver zijnen ganschen bijval, en juicht voornamelijk toe den liefderlijken geest, die, in dit geschrift, alle ongunstige beoordeeling van anderen geheel vermijdt; in alles denkt hij met hem niet eenstemmig, en volgt voor zich eene andere opvatting, dan Alethofilus voordraagt, van het geheel. Doch, dat komt er weinig op aan. Elk hebbe zijne vrijheid, en de waarheid worde maar in liefde betracht.

Dan, te berispen heeft de Recensent de verbazende langwijligheid, en de onevenredigheid, die hier plaats

[p. 660]

heeft. De lezer oordeele! De vragen, die de Schrijver beantwoorden wil, zijn acht: de eerste: Is de leer der noodzakelijkheid en dadelijkheid van de werking van Gods genade, om zondaren tot een levend geloof en tot eene ware bekeering op te leiden, waarlijk leer van den Bijbel? wordt in 84 - zegge vierentachtig bladzijden behandeld. Zeven andere vragen worden dus afgedaan in slechts 51 bladzijden meer, of in 135 pagina's. Welke wanstaltige ordeloosheid! De aangetogene Bijbelplaatsen ter beantwoording der eerste vraag zullen door elk niet even geldend gehouden worden, en van sommige derzelven des Schrijvers opvatting even min, en b.v. de verklaring, door bosveld, onder anderen, van 1 Kor. II:14 ezv. en H. XII:3 gegeven, onzes oordeels te regt, aannemelijker geschat worden, dan wat men hier vindt. Doch, in allen gevalle, waartoe deze omhaal? De tweede vraag is (bl. 85-93) naar de hoedanigheid der zedelijke gesteldheid van zondaren. De derde vraag, waaraan slechts zeven bladzijden besteed worden, betreft hetgeen de werking van Gods genade, bij die zondaren, te weeg brengt, die dadelijk gelooven en zich bekeeren. De vierde vraag, die waarlijk niet afzonderlijk behoefde gedaan te zijn, (nu, men heeft er ook zoo vele regels nog niet eens over te lezen, als bladzijden over de eerste) is: waarom die werking zoo bijzonder aan den H. Geest wordt toegeschreven. Ten vijfde vraagt Alethofilus: Hoe moeten we ons de wijze van de werking van den H. Geest voorslellen? Daarvan zegt hij: de Geest werkt onmiddellijk of middellijk, (ontkennende evenwel, dat men hier aan het eerste denken mag) door regtstreeks verordende, of meer toevallige, maar dan toch altijd uit de eerstvermelde derzelver kracht ontleenende middelen; - zijne werking valt minder in het oog, of doet zich meer kennelijk voor; gaat langzamer of rasscher voort tot haar doel, en zij bleef vaak daar aanwezig, waar men haar niet meer zoeken, en openbaart zich wel eens, als nog steeds gewerkt hebbende, waar men haar niet meer vooronderstellen zoude. Deze bepaling en uitpluizing heeft Recensent, naar zijne

[p. 661]

opvatting van de Bijbelleer omtrent de werking van Gods Geest, niet kunnen vrijpleiten van te groote angstvalligheid. Wij treffen, denkelijk daardoor, hier dan ook nagenoeg geene Bijbelplaatsen aan, ter staving der redenering van Alethosilus. De zesde vraag is: Wie worden er met de werking van den H. Geest bevoorregt? Dit wordt beantwoord, met die werking, om het even welke gevolgen dezelve ook hebbe, tot allen uit te strekken, die dadelijk onder het Evangelie verkeeren. Hoe het echter te pas komt, dit zoo uitvoerig te bewijzen en te verdedigen, en ter behandeling van Hebr. VI:4-6 zoo groote plaats in te ruimen, mag men billijk vragen. Het minste van allen behaagde aan Recensent des Schrijvers beschouwing van de werking des Geestes, als eene bijzondere of onderscheidende genade; dat is, meent hij, zulk eene, die, naar den genadigen, wijzen en vrijen raad van God, bij sommigen het doel treft, en niet bij anderen. Hoezeer alles, wat hierover, ter beantwoording eener zevende vraag, voorkomt, blijken draagt van de bekwaamheid van Alethofilus om zijn gevoelen te verdedigen, blijkt het evenwel, dat hij hier niet zoo gemakkelijk staat; en wij hadden wel gewenscht, dat dit gansche stuk had kunnen achterwege blijven; doch dan had hij eene andere manier van voorstelling moeten gekozen hebben, welke wij, zonder den lezer verder op te houden met de laatste vraag, hoe men, in het onderwijs van anderen en in de beoefening voor zichzelven, omtrent de behandelde waarheid verkeeren moet, der beproevinge vooral door den Schrijver zelven aanbevelen.

De gemeente des Heeren is een tempel van den H. Geest, welken allen zoo zeker behoeven, als Gods zegen of kracht, waardoor wij leven en ons bewegen. Al het goede, ook het minste, zelfs het gebed om Gods genade, is aan dien Geest Gods toe te schrijven, gelijk wij zonder zijnen invloed ons niet roeren of bewegen kunnen. Hieruit volgt, dat Gods Geest in allen werkt, zonder den mensch te dwingen tot het goede, gelijk hij zich vrijwillig beweegt en werkt. Die deze werking van

[p. 662]

God opvolgen, en zoo beproeven, wat zij, buiten dezelve niets vermogend, kunnen met de kracht, die God verleent, ervaren meer en meer derzelver invloed tot hunne heiliging. Zoo, dunkt Recensent, is alles eenvoudig en met de Bijbelleer overeenkomstig, welke den mensch oplegt om datgeen te doen, wat als Gods werk tevens wordt voorgesteld; men zie eens Ezechiël XXXVI:26, XVIII:31 en elders, en op geene andere wijze kan men met de gemoedelijke bedenkingen en de berispelijker uitvlugten, hier gewoonlijk gemaakt, uit den weg. Maar - sufficit et proficiat!