Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Ontwerp van eene Geschiedenis der Schoolverbetering in de Provincie Groningen; door Th. van Swinderen, Schoolopziener en Secretaris van de Commissie van Onderwijs in de Provincie Groningen. Te Groningen, J. Oomkens. 1821. In gr. 8vo. IV. 67 Bl.

Zoo iemand, om zijne, op den titel vermelde, betrekking, had de Heer van swinderen de bevoegdheid tot het schrijven van dit Ontwerp. Dat hij het achterwege blijven van het werk van den Predikant kniphuizen, ten vervolge van het Gedenkboek van brucherus, schoon reeds afgedrukt, als geene reden voor zich beschouwde, om dat gedeelte, dat hij daarvan ontworpen had, onuitgegeven te laten, (dit betrof den Schoolstaat: kniphuizen behandelde den Kerkstaat) verblijdt ons zeer: dat hij, te regt gevoelende, hoe moeijelijk het zij, niet slechts niets dan waarheid, maar ook de geheele waarheid te schrijven, wanneer van nog levende personen gewaagd moet worden, zich niet heeft laten terughouden, zelfs niet van de mededeeling des briefs aan den Inspecteur-generaal der Keizerlijke Universiteit, prijzen wij zeer. Wij hopen, al ware het maar naar dien brief nieuwsgierig gemaakt te hebben, die, ja, wel harde, maar heilzame waarheden bevat. Elk, die, behalve hen, welke meer bijzondere betrekking hebben tot de provincie Groningen, belang stelt in den roem van het goede land onzer woning, en de waarde der voorregten, welke onze school-

[p. 610]

verbetering verschaft, erkent, zal met ons den werkzamen van swinderen voor dit boeksken danken. Zij zullen het met genoegen lezen; en dit mogen bijzonder alle Schoolonderwijzers, ja ook alle Schoolopzieners doen, die er zeer ernstig zich door mogen laten overtuigen van het groote belang der volharding in hunne niet gemakkelijke pligtsbetrachting; en elk, die, als Overheidspersoon, invloed heeft op de verbetering van het lot en de vermeerdering van het nut der Scholen, vindt hier voordeelige waarschuwing en opwekking.

Ontwerp noemt de Schrijver dit werkje, en geeft hope, dat, indien het bevalt, hetzelve door eene breedere uiteenzetting der zaken, door eene eigenlijke Geschiedenis der Schoolverbetering, in de provincie Groningen zal worden gevolgd. Zoo zeer wij dit verlangen, wenschen wij, dat dit voorbeeld door andere bekwame Schoolopzieners gevolgd mogte worden ten opzigte van andere provinciën, en voorspellen daarvan niet weinig nut.

Gaarne schetsten wij den hoofdinhoud van dit werkje, en deelden onzen Lezeren eene en andere bijzonderheid uit hetzelve mede, b.v. de plegtige opening van twee Stads- en twee Armenscholen, 's daags na het derde Eeuwfeest der Hervorming. Doch, het boek kost twee schellingen; men koope en leze alles zelf, en zal zijn geld niet beklagen.