Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Nieuwe Verhandelingen, bekroond met den Prijs van het Legaat van J. Monnikhoff. IIIde Deel. Te Amsterdam, bij L. van Es. 1821. In gr. 8vo. VIII, 197 Bl.

Dit derde Deel bevat eene allerbelangrijkste Verhandeling van den reeds met roem bekenden Geneesheer alexander, over de Lies- en Dijebreuken. In dezelve worden de menigvuldige en belangrijke voordeelen aangewezen, welke de ontleedkundige nasporing, sedert het beging dezer eeuw, der kennis en behandeling dier gebreken heeft aangebragt. Na eene gepaste Inleiding, behelzende eene korte opgave van het voornaamste, wat vóór dat tijdstip in dit gedeelte der Heelkunst verrigt is, beschouwt de Schrijver eerst de Lies- en vervolgens de Dijebreuk, en wel in die orde, dat hij naauwkeurig nagaat, wat de ontleedkunde aangaande de hier aangedane deelen in den gezonden en vooral in den ziekelijken toestand, in deze laatste jaren, nader heeft opgehelderd of ontdekt, en dat hij vervolgens van deze ontdekkingen de noodige toepassing maakt op de heelkundige kennis en behandeling der breuken.

Een eigenlijk doorloopend verslag laat de zaakrijkheid en beknoptheid van dit stuk niet toe; maar, om sommigen onzer Lezeren, die zoo zeer niet in de gelegenheid geweest zijn, het menigvuldige, wat hier verrigt is, zich eigen te maken, een flaauw denkbeeld te geven van de waarde dezer uitmuntende Verhandeling, en hen tot de lezing op te wekken, willen wij toch een en ander, wat wij, lezende, opteekenden, hier mededeelen. De liesring draagt dien naam met regt alleen in den zie-

[p. 539]

ken staat; is anders eene spleet, ook geene eenvoudige opening, maar eene schuinsche buis, van eene in- en uitwendige opening voorzien, liggende in den in- en in den uitwendigen liesband, dus door hesselbach genaamd. De meeste breuken volgen dien schuinschen loop; sommige, echter, blijven als 't ware in de buis zitten, en zakken niet door de buitenste opening uit; andere zakken regt door den buitensten liesring, zonder door de buis te gaan. De afstanden in den loop der zaadstreng tot het schaambeen, en die der deelen in de geheele liesstreek, de loop der art. epigastr., in de onderscheidene, gewigtige afwijkingen, worden, zoo hier, als bij de dijebreuk, omstandig beschreven; de betrekkingen van het buikvlies tot de breuk opgehelderd uit de kennis van deszelfs twee bladen, aan langenbeck verschuldigd, vormende het inwendige blad den eigenlijken breukzak, die alleen bij verouderde breuken, door herhaalde ontstekingen, dikker wordt. De zaadstreng ligt, bij die breuken, dikwijls naast of voor dezelve, niet achter, enz. Hier zoo wel, als bij de dijebreuk, wordt het voornaamste, wat de nieuwere ontleedkunde leert, door een kort overzigt of aanwijzing tot ontleding eener breuk besloten. Bij de toepassing der ontleedkundige kennis op de heelkundige behandeling wordt eerst gesproken over de breukbanden, en, hetgene daarin sedert het begin dezer eeuw verbeterd is, opgegeven; de halve band wordt verworpen; de verandering, door den Hoogleeraar vrolik voorgesteld, naar verdienste gewaardeerd; ook die door den Heelmeester puin met lof vermeld. Bij de inwendige liesbreuk wordt de pop van onderen als een hoefijzer uitgehoold, volgens scarpa. Na den band spreekt alexander over het inbrengen van uitgezakte breuken. Bij beklemming vooral aderlating, koude omslagen, tabaksklisteren; het laauwe bad van minder dienst. Verder wordt de taxis en breuksnijding behandeld, en de daarin voorgestelde veranderingen van scarpa en cooper enz. (de laatste min gunstig) beoordeeld. Alexander merkt te regt aan, dat de on-

[p. 540]

derscheiding van scarpa tusschen beknelde en verstropte breuken reeds bekend was; minder was 't deszelfs niet onbelangrijke onderscheiding van de vergroeijing des breukzaks in gelciachtige, vliesachtige en vleeschachtige. - Eindelijk spreekt de Schrijver ook nog over de behandeling van den lijder na de kunstbewerking. In langdurigen hik is koppen zeer dienstig bevonden; bij versterf moet men de Natuur laten werken en de Indicatio vitalis volgen, enz.

De dijebreuk wordt met geene mindere zorgvuldigheid behandeld. De verdienste van gimbernat omtrent dat onderwerp wordt aangetoond. Ook hier is eene buis; wordende de eigenlijke plaats der uitzakking, vooral volgens lawrence, zeer naauwkeurig beschreven; de gemakkelijkheid der beknelling, moeijelijkheid der taxis, en vooral der breuksnijding, ontleedkundig ontwikkeld; de uitrekking in sommige gevallen aangeprezen, en de verschillende wijzen, waarop zij verrigt wordt, beoordeeld, enz. enz.