Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Verhandeling over eene schriftelijke Voordragt in de Nederduitsche Taal. Te 's Gravenhage, bij de Gebr. Langenhuysen. 1822. In gr. 8vo. 38 Bl.

De schrijver van dit werkje schijnt een man van gezond oordeel, doch die nog een weinig meer Hollandsch mag lezen, eer hij in deze taal, over derzelver regt gebruik, bestaat te schrijven. Hij is, namelijk, blijkbaar een Brabander of Vlaming, schoon hij onze spelling bezigt, en het boekje in den Haag gedrukt is. Tot hiertoe zal hij in onze Noordelijke provinciën wel bezwaarlijk het verwijt ontgaan, dat hij anderen doet, van ongepaste, min bekende woorden te gebruiken, die de rede duister en zelfs eenigermate belagchelijk maken; bij onkundigen, gelijk van zelve spreekt, die niet weten, dat men zulk een woord daar bezigt, of zulk een ander op die wijze schrijft. Wij twijfelen echter, of de verschooning, welke de man, uit hoofde van zijne afkomst, in dit opzigt mag vinden, wel toepasselijk is op het woord bewonderen, dat althans niet op deze wijze: het bewondert mij, bij goede schrijvers voorkomt. Het bewijs voor dit alles zal een Hollander bijna op elke bladzijde vinden.

Het spijt ons, er te moeten bijvoegen, dat de schrijver zich niet ontziet, op het Nut van 't Algemeen te smalen; als ook, dat hij weiland en siegenbeek, als de éénige groote voorbeelden van stijl en taal, te zeer verheft, en daarentegen sommige bestrijders van hun spelstelsel met te weinig eerbieds behandelt.

In het volgende vermoeden wij eene drukfout: ‘Wanneer ik zeg: welken zoon heeft den vader gezien? is dit voorstel

[p. 473]

gansch onverstaanbaar, omdat men niet weet, wie hier het voorwerp, wie het onderwerp van het werkwoord zien is; doch met te schrijven: welke zoon heeft de vader gezien? of: welken zoon heeft den vader gezien? wordt hetzelve allerduidelijkst.’ Immers het laatste is letterlijk hetzelfde, en het eerste is niet alleen even duister, maar ook bijna nog verder mis. De meening is zeker: welke zoon heeft den vader gezien? voor het eene, en: welken zoon heeft de vader gezien? voor het andere geval.

Hij eindigt met eene sluitrede, (slotrede of besluit) die dus begint: ‘Om het verhandelde in weinige woorden te hernemen, blijkt het, dat elke schriftelijke voordragt, als met de Spraakkunst en het beschaafde gebruik overeenstemmig, ten eerste zuiver moet wezen: ten andere moet dezelve, om duidelijk te zijn, op eene voor den lezer verstaanbare wijze voorgesteld worden, terwijl zij door de behoorlijke keus en zamenvoeging der woorden vloeibaar wordt: dan nog moet die voordragt door het bescheidene gebruik van figuren sierlijk, en eindelijk door eenen aan de stof geëvenredigden stijl eigenaardig voorkomen.’ - En ziedaar ook den inhoud van zijn betoog.