Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

[p. 449]

Redevoering, bij gelegenheid van het sluiten der vierde Synodale Vergadering der Hervormde Kerk, (uitgesproken in de Kloosterkerk in 's Gravenhage, den 21sten Julij 1819.) Door H.W.C.A. Visser. Lid der Synodale Vergadering. Te Zutphen, bij H.C.A. Thieme. 1821. In gr. 8vo.

Zonderling wordt toch nu en dan voor de duidelijkheid gezorgd. Jammer, dat het al te zoo dikwijls dat doel doet mislukken! Waarom hier toch naam van stad en kerk, waar deze redevoering gehouden werd, genoemd? Immers, dat spreekt, door de gewoonte, van zelve. Waarom dat epitheton bij des leeraars naam? Of treden, ter opening en sluiting der Synode, ook zulken op, die geene leden zijn?

Laat verschijnt deze leerrede in het licht. Een tijdlang was die uitgave ook visser's voornemen niet, om bijzondere redenen. Die redenen vielen weg, en toen werd aan de aanzoeken zijner vrienden, in verschillende oorden, voldaan. In de Bijdragen voor den Protestantschen Eerdienst deed hij dezelve plaatsen; doch opdat 's mans andere vrienden, behalve zij, die de Bijdragen lezen, ook weten mogen, dat zij, om deze preek, dat tijdschrift niet behoeven te koopen, doet Recensent van deze afzonderlijke uitgaaf, zoo veel noodig, hier verslag; want visser brengt zijne redevoering niet in den boekhandel, zegt hij. Wij mogen haar toch wel bekend maken, en immers ook wel beoordeelen?

Wij lezen, dat zijn Eerw. hier vrijmoedig belijdenis doet van gevoelens, voor welker veroordeeling hij niet vreest; wij lezen van het eenen verkeerden indruk makende in zijne rede, ezv.: het een en ander deed ons hier iets bijzonders verwachten. Wij hebben het niet kunnen vinden; of het moest wezen de groote ophef van de tegenwoordigheid van éénen Lutherschen afgevaardigde; de uitvoerige uitweiding, die het besluit voorgaat,

[p. 450]

dat zoo min de vorm van den eerdienst uit de tijden der hervorming, als die uit eenig vroeger tijdperk der Christelijke kerk, passende is voor de lieden van onzen tijd; of ook zijne, zoo Recensent wèl ziet, telkens uitkomende meening, aangaande de hereeniging der Christen-kerkgenootschappen in gemeenschappelijke geloofsbelijdenis. Zie, als zijn Eerw. daardoor nog meer verstaat, dan b.v. de schrijver van het Geschiedkundig Onderzoek over de Vereeniging der Protestanten in de Nederlanden, dan achten wij het vooreerst en voorlang veel beter, dat wij wel allen, zonen van hetzelfde huis, als broeders zamenwonen, doch dat de eene zich met de andere huishouding niet bemoeije. Visser verdenke hier ook ons harte niet, dat zoo goed als het zijne zegt: ‘Met onze katholieke medechristenen wenschen we ons te begeven tot de eenige bron der waarheid.’ Maar waarlijk, daar zijn wij nog al een eind wegs vandaan! Wenschen dit de Papisten, (want Katholieken is hier de naam niet) fiat! dan zijn wij, waar wij wezen moeten. Maar, adres aan de profelitenmakerij onzer dagen, om te weten, hoe veel men met den Bijbel, de éénige bron der waarheid, opheeft.

Wij weten niet, waarom deze leerrede het licht zien moest, behalve om de vrienden in verschillende oorden. Dáárin zijn wij het met den redenaar eens, dat zij geene proeve van kanselwelsprekendheid is. Neen, vooral niet. Dat late de man over aan welbespraakter en inzigtsvoller (welk een comparativus!) mannen. De dweepziekte heet het slagtoffer der Fariseën van onzen tijd, Hoe wij dit verstaan moeten, weten wij niet. Doch, het zwakke en gebrekkige, en het eenen verkeerden indruk makende, zal, zegt visser, even gelijk elke verkeerdheid, (dat zouden wij hem niet gaarne nazeggen) aan de verstoring en vergetelheid overgegeven worden. Het zij zoo!