Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Jezus Christus voor het Sanhedrin. Door J. Roemer, Christen-Leeraar te Leyden. Te Dordrecht, bij Blussé en van Braam. 1822. In gr. 8vo. XII, 212 Bl.

Een Recensent (van Dr. rensing's werk) had roemer eerst opgewekt, om zijne voormalige Proeve eener regtsgeleerde beschouwing te schrijven, en Recensent (van dat werkje, in dit eigen maandwerk) zal ook nu welligt weêr den eersten stoot tot het tegenwoordige boeksken hebben gegeven. Immers zijn Eerw. wordt daar tot zulk eene uitbreiding over de gansche lijdensgeschiedenis aangespoord; en hier hebben wij zijne teregtstelling voor het Sanhedrin, gelijk toen voor Pilatus.

De steller, nogtans, der tegenwoordige beoordeeling zou noch het eene, noch het andere hebben bevorderd. Naar zijn oordeel kon zulk eene behandeling nimmer eene soortgelijke waarde, als de geneeskundige, bezitten. Het éénige, wat hier welligt van belang kon zijn, was de poging van eenen regtsgeleerde, om den inhoud van roemer's eerste afdeeling van zijn laatste geschrift, over de regterlijke magt bij de Joden, nader te doen kennen. Voor het overige, dunkt ons, was een onderzoek naar Jezus onschuld, ten aanzien van oproer en staatsmisdaad, voor Pilatus behandeld, geheel overbodig, daar deze Romeinsche regter zelf, na den asloop van alle verhooren en het geheele regtsgeding, openlijk zegt: Ik ben onschuldig van het bloed dezes Regtvaardigen.

De beschuldiging alleen van Godslastering, om welke hij door het Sanhedrin werd veroordeeld, dat daarna slechts allerlei vonden zocht, om het vonnis door de Romeinen volvoerd te krijgen, kan, onzes achtens, in aanmerking komen. En hoedanig is het hiermede gesteld? Het is blijkbaar, dat Kajaphas en de zijnen de aanmatiging van

[p. 447]

het Messiasschap (dat, in allen gevalle, met de hoedanigheid van Zoon Gods in een onafscheidelijk verband staat) onder het misdrijf van Godslastering opnamen. Hieraan deden zij welligt zoo geheel verkeerd niet. Althans, men zou de geschiedenis der Joodsche regtspleging beter moeten kennen, dan wij doen, om verzekerd te zijn, dat hieromtrent eene kwalijkgeplaatste en partijdige gestrengheid heerschte. Doch, bestond er aanmatiging? Jezus betuigde, ja, openlijk, voor den regter, dat hij de Messias was; en ware het derhalve bewezen, of zonder eenig bewijs blijkbaar, dat deze betuiging ongegrond was, dan mogt de genoemde beschuldiging gelden. Dan, dit was het geval niet.

Volgens de denkbeelden van de raadsheeren in het gemeen, kon Jezus zeker de beloofde Verlosser niet zijn. Zijne gevangenschap zelve, zijne weerloosheid en verlatenheid, vooral wanneer die in het vervolg door eenen openbaren schanddood zou gevolgd worden, getuigden daartegen onwedersprekelijk. Doch, hadden zij zich ook in de gelegenheid gesteld, om hunne begrippen in dit opzigt te zuiveren, althans te toetsen, met het gevolg, dat zij tot eene zekere mate van mistrouwen op eigen inzigt geraakten? Jezus had toch wonderen gedaan; zich daardoor als een Goddelijk profeet gewettigd, wien zij verpligt waren te hooren. En hij had veel gesproken over den aard van het verwachte koningrijk der hemelen. Hij had deszelfs nederige en langzame opkomst, ontblootheid van uitwendige vertooning, meer geestelijke dan zinnelijke natuur duidelijk gepredikt. Wij, Christenen, zijn volkomen overtuigd, dat Jezus de Messias, de Zoon Gods, in dezen hoogeren, hemelschen zin is, welke in zijne bijgevoegde verklaring voor het Sanhedrin mede niet onduidelijk doorstraalt. En de Joden werden wel voornamelijk door hunne trotschheid en wereldsgezindheid, schoon ook door een dik en bejaard vooroordeel, belet, even zoo te denken.

De hoofdbeschuldiging, derhalve, was valsch. En die bijkomende, omtrent het afbreken en weêropbouwen van

[p. 448]

den tempel, al moest dit woord ook eigenlijk verstaan worden, en al ware zulk eene taal dan zoo heiligschennig, als het bijgeloof der Joden waande, stond met gene in het naauwst verband. Was Jezus de Zoon Gods, dan zouden ook zijne regters hem dit vermogen waarschijnlijk niet betwisten.

Maar, wat valt er dan nu verder regtsgeleerd te behandelen? D^s. roemer levert ons eene inleiding in zeven afdeelingen, in welke onderscheidene, belangrijke waarheden, ten deele geheel niet kwaad, behandeld worden; terwijl de levendigheid van 's mans stijl aan het geheel, en bijzonder aan die deelen, niet weinig aanlokkelijks bijzet, welke tot het aandoenlijk Christenhart spreken van de onschuld en hooge waarde onzes Heeren. Doch, wij hebben inzonderheid twee aanmerkingen op datgene, wat hier eigenlijk, althans naast ter zake dient. De eerste betreft het onderzoek naar de regterlijke instellingen en gewoonten bij de Joden, alwaar de schrijver, naar ons oordeel, het onderscheid tusschen Oostersche en Westersche, oude en nieuwe volken veel te zeer uit het oog verliest, en hunne korte, meer willekeurige handelwijze in onze langwijlige, meer omzigtige vormen poogt te gieten. De andere ziet op het denkbeeld van den heer roemer, om ons de regtspleging zelve, als 't ware, te moeten vertoonen, en te dien einde de woorden van Jezus, hier en daar voorkomende, tot eene aanspraak en soort van pleidooi voor het Sanhedrin te moeten paraphraseren. Dit was, meenen wij, noch noodig, noch wenschelijk, of bijna te wagen voor den schrijver. Wij althans bekennen, dat ons die gemetamorphozeerde stukken maar in het geheel niet behaagden. En de beoordeelaar der Proeve is het hierin blijkbaar met ons eens.

Tantum, zeggen wij. Het zijn kortelijk onze gedachten over den inhoud van het boekje, die wij verre zijn van iemand te willen opdringen, en die geenszins moeten strekken, om de veelvuldige goede, (zoo wel wat de zaken, als wat de inkleeding betreft) die in hetzelve voorkomen, te doen miskennen of over het hoofd zien.