Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Verslag van de Gedragingen der R.C. Geestelijken in Vlaanderen. Te Amsterdam, bij J.C. van Kesteren. 1821. In gr. 8vo. XVIII en 98 Bl.

De Prins de broglie is dood, en het Hof van Assises te Brussel heeft zijne Vikarissen Generaal reeds lange ontheven van de tegen hen ingebragte beschuldigingen. Elk, die om deszelfs uitspraak niet zoo blijde was als menigeen met henzelven, verblijde zich toch nu te meer om den dood van den voormaligen Bisschop van Gent, en leze dit boekje, te zijner overtuiging, dat dat schepsel de éénige oorzaak geweest is van zoo vele onrust en tegenstand, en ter versterking zijner hoop, dat, bij het gemis van zulk een' aanvoerder, de bende, die hem gehoorzaamde, wel tot haren pligt zal wederkeeren. Quod factum!

Wij hopen, dat dit boekje niet reeds bij van kesteren op den papierzolder ligge; en strekte onze aankondiging, om deszelfs vertier bij Roomsch en Onroomsch te bevorderen, wij zouden ons verblijden; want het is eene belangrijke en welgeschrevene bijdrage tot de kerkelijke geschiedenis onzer eeuw.

Wij hebben hier, eigenlijk, drie stukjes bijeen, of wel vier; want het voorberigt is niet alleen lezenswaardig, maar deszelfs lezing noodzakelijk. De Bisschop van Gent, weet

[p. 430]

men, dat, onder anderen, het bezweren der Grondwet door de R.K. ambtenaren verbood, en dezen van de Geestelijken geene vergiffenis van zonden bekomen konden. Schoon de Aartsbisschop van Mechelen verklaarde, dat het bezweren der Grondwet slechts eene burgerlijke strekking had, en zijne Heiligheid, de Paus van Rome, die verklaring met zijne goedkeuring bekrachtigde, hield hij echter zoo lang vol, (hoe - dit leze men in 't voorberigt) tot dat hij, bij contumatie, tot schavotstraf veroordeeld werd. Nu, het was al heel erg ook. Voor de Prinses van Oranje wilde hij niet bidden, omdat zij niet Roomsch was, en uit eigene beweging bad hij voor den Koning van Pruissen, toen hij op deszelfs grondgebied was. (De lezer denke hier eens: ‘het krachtig gebed des regtvaardigen vermag veel, zegt Jakobus.’) En van den Koning van Pruissen werd hij niet bezoldigd, en hier had hij een traktement van f 11,700! (Nu, de nood leert bidden, en - hij had, dus bezoldigd, nog zoo zeer geen nood.) Doch, gelijk men verder in het boekje zelve leze, zijn Bisdom door de vlugt verlaten hebbende, zoo weinig lust hebbende aan de martelaarskroon, als zich vertroostende met de hoop van gekanonizeerd te worden, bleef hij zich bij contumatie gedragen, en hielp, die hem gehoorzaamden, erg in de lij, doch dat voor hen wèl is afgeloopen.

Het eerste stukje, dat hier voorkomt, is het besluit van den Gouverneur van Oostvlaanderen tegen tien hier genoemde Geestelijken(?) in het Bisdom van Gent, die voortgaan bleven hunnen voormaligen Bisschop getrouw te zijn, en noch 's Konings agreatie bij de benoeming van Pastoors, noch den voorgeschreven eed noodig of geoorloofd te achten. Het tweede stukje behelst aanmerkingen op het genoemde besluit, drie in getale, maar niets om het lijf hebbende; het moet des Gouverneurs besluit verachtelijk ten toon stellen, en werd daartoe onder de deuren der huizen doorgeschoven. Voor de aardigheid schrijven we eens af de geheele derde aanmerking: ‘Het overige gedeelte van het besluit bevat slechts bedreigingen jegens die Geestelijken, welke aan hetzelve niet zullen voldoen, en dat is het eenige, waarin de Heer Gouverneur volkomen gelijk heeft. Niemand zal hem het regt van den sterksten betwisten. Men neemt alleen de vrijheid, hem met al den eerbied, aan den eersten Magistraatspersoon der provincie verschuldigd, te zeggen, dat het regt van den sterksten nimmer dat van J.C.

[p. 431]

was, en dat, naardien zijne Excellentie, zoo wel als wij, eens voor diens regtbank zal verschijnen, wij hem daar met des te meer vertrouwen zullen afwachten, naarmate niet alleen alle Excellentiën van de wereld, maar de grootste Monarchen zelfs’ (ook Paussen, ezv.?) ‘aldaar zonder garde of gevolg zullen verschijnen.’

Aardig noemt de Schrijver der tegenbedenkingen, die het derde, en wel verre het uitvoerigste stukje uitmaken, in zijne geestige voorrede, dit einde het slot van een vuurwerk. Dit derde stukje is met vele kennis van zaken, met bondig oordeel, en in den edelsten geest der onpartijdigheid en bescheidenheid gesteld, en allezins geschikt, door de mededeeling van deze en gene zaken, om zich het gedrag der Geestelijken, tegen welke het genoemde besluit was uitgevaardigd, duidelijk voor te stellen; en dan moge men oordeelen. Het meeste strekt ons ten genoegen, dat deze Schrijver - hij noemt zich echter niet - Roomsch is, en de vriend der waarheid verheugt zich zeker hier over dit aangenaam kontrast. Nog eens, wij prijzen zeer dit boekje allen aan, die eenig belang in deze zaak, in de geschiedenis van den Godsdienst, en van de Kerk in onze dagen stellen.